Tweede Kamerlid Renske Leijten van de SP is 'verbolgen' over inmenging van de Europese Commissie in het Nederlandse hoger onderwijs. Zij stelt hierover Kamervragen aan minister Blok van Buitenlandse Zaken. Leijten: "Inmenging is nog tot daar aan toe, maar dit moet wel transparant zijn."

Het SP-Kamerlid stelt de Kamervragen naar aanleiding van het afstudeeronderzoek van Kirsten Derksen. Deze voormalige studente Europese Studies aan de NHL deed onderzoek naar inmenging van de Europese Commissie in het Nederlandse hoger onderwijs. Derksen was tot voor kort student Europese Studie bij Hogeschool NHL. Het viel haar op dat deze studie vrij pro-Europees is ingericht. Daarop besloot ze te onderzoeken of de Europese Commissie een hand heeft in het Nederlandse hoger onderwijs, en specifiek bij Europese Studies.

Pro-Europese eisen

Uit het onderzoek blijkt dat de Europese Commissie, zij het indirect, flinke invloed uitoefent op Europese Studies in Nederland. Zo moeten hoogleraren die aanspraak willen maken op een Europese subsidie voldoen aan allerlei 'pro-Europese' eisen. Ze moeten bijvoorbeeld de Europese belangstelling vergroten, de EU onder de aandacht brengen, en meedoen aan het maatschappelijk debat. 

Leijten noemt dit ‘kwalijk’. "De inmenging van de Europese Commissie is heel subtiel. Het is heel getrapt. Er wordt niet gevraagd om met open vizier onderzoek te doen naar welke oplossing mogelijk is voor een bepaald probleem. Nee, het gaat over het Europeaniseren, het één worden van Europa. Dat is het doel van die geldstromen. Kritische onderzoekers doen waarschijnlijk niet eens een verzoek voor zo'n subsidie. Het is immers totaal vormgegeven naar de Europese eenwording", aldus de SP'er. 

Geldstromen moeilijk te herleiden

Ook hekelt Leijten de intransparantie rondom de financiering van leerstoelen. "Er worden toch behoorlijke bedragen geïnvesteerd, ook in Nederlands onderzoek. Zo gaat er bijvoorbeeld 3 ton naar de VU in Amsterdam, 3 ton naar de universiteit van Maastricht, en ga zo maar door. Dit is allemaal moeilijk te herleiden en dat is opmerkelijk." Leijten noemt het relevant om te zien of een professor, die moet meedoen aan het maatschappelijk debat, is betaald door de Europese Commissie.

Op de vraag of de verstrekte subsidies van de Europese Commissie onwettelijk zijn, zegt Leijten dat ze het in ieder geval ‘onwenselijk’ zijn. "Niet voor alle problemen is een Europese oplossing mogelijk. Het zou heel goed zijn als juist die studenten, die later gaan werken bij allerlei Europese instituten, niet alleen kennisnemen van pro-Europese standpunten, maar ook van andere politieke standpunten en oplossingen. De EU is vaak een trein waarvan het lijkt dat die alleen maar doordendert. Maar de noodrem kan best aangetrokken worden."

Uitgeprocedeerde asielzoekers zouden de Europese Unie echt moeten verlaten: dat is de inzet van nieuwe plannen van de Europese Commissie. Maar hoogleraar migratie Arjen Leerkes is kritisch. "Voor een deel gaat het ook om beeldvorming."

Waarom krijgt de een na een schokkende gebeurtenis posttraumatische stress en de ander niet? Radboud Universiteit deed hier samen met de Nationale Politie onderzoek naar.

Mishandeling, een zwaar ongeval of oorlog, dit zijn enkele voorbeelden van situaties die kunnen leiden tot een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). In Nederland krijgen jaarlijks 400.000 mensen de diagnose. Maar de een is hier gevoeliger voor dan de ander, blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Uniek onderzoek naar PTSS

Aan het onderzoek van de universiteit deden ruim 200 beginnende agenten mee. Volgens neurowetenschapper en een van de onderzoekers van de studie Linda De Voogd is dit uniek. "Er zijn weinig onderzoeken gedaan waarbij de deelnemers nog geen dingen hebben meegemaakt of geen PTSS-klachten hebben", vertelt ze.

En voor een goede meting moet je er juist bij zijn voordat iemand een traumatische ervaring meemaakt, weet de onderzoeker. "Ook richtten vorige studies zich vooral op kleinere onderzoeksgroepen en militairen."

Wel of niet schieten

Tijdens het onderzoek moesten de agenten onder een MRI-scan een schietopdracht doen. "Om de spanning op te bouwen moesten de deelnemers een poppetje in de gaten houden. Het poppetje kon een geweer of een telefoon uit zijn zak pakken", gaat De Voogd verder. En op basis daarvan moesten de agenten een keuze maken: wel of niet schieten.

"Bij het pakken van het geweer, moesten de agenten op het poppetje schieten. Bij het pakken van de telefoon, moeten ze niks doen. Dat was dan de veilige situatie," vertelt De Voogd. "Bij een foute keuze kregen de agenten een elektrisch schokje. De schok doet niet echt pijn, maar het is wel vervelend. Er stond dus wel iets op het spel."

Actieve amygdala

Het uitvoeren van de oefening stimuleert hersenactiviteit, vooral in de amygdala. "Dat is een gebied in de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van informatie en het detecteren van dreiging", legt De Voogd uit.

Anderhalf jaar na de MRI-scan moesten de onderzochte agenten terugkomen naar de universiteit. "Uit de studie blijkt dat agenten met een hyperactieve amygdala vaker kampen met de symptomen die passen bij PTSS", vertelt De Voogd. "Mensen met een actievere amygdala hebben dus meer kans op het ontwikkelen van PTSS na het meemaken van trauma."

Nachtmerries en overprikkeld

Voormalig politieagent Maaike Zegers heeft te maken gehad met zo'n trauma. "Tijdens mijn werk kreeg ik steeds vaker een onveilig gevoel en wilde ik niet terug naar bepaalde plekken", vertelt ze.

"In het begin dacht ik: dat is logisch en dit hoort nou eenmaal bij mijn baan. PTSS was ook geen onderwerp dat destijds bij de politie besproken werd. Maar mijn klachten gingen van kwaad tot erger: nachtmerries, overprikkeld en een extreem kort lontje. Na enige tijd kwam ik thuis te zitten en startte ik met intensieve traumaverwerking."

'Donkere wolk ging weg'

"Inmiddels gaat het mentaal goed met mij en ik werk niet meer bij de politie", vertelt ze. Ze schreef een paar jaar geleden het boek 'Een kast vol', om families te helpen om met PTSS om te gaan. "Juist door het woord 'PTSS' in huis te halen, ging de donkere wolk weg. Dat was verhelderend."

Zegers was geen onderdeel van het onderzoek van de Radboud Universiteit, maar juicht dit soort studies erg toe. "Als ik van tevoren had geweten dat ik misschien een hoger risico had op PTSS, dan had ik nog steeds het vak gekozen. Ik heb bij de politie ook een hele fijne tijd gehad."

Eén stukje in een grote puzzel

Met de studie probeert de onderzoeker preventief te kijken naar PTSS en mensen zoals Maaike Zegers te helpen.

"Met dit onderzoek zijn er wellicht mogelijkheden om beter om te gaan met trauma of aversieve gebeurtenissen. In de hoop om de kans op PTSS te verkleinen, ook voor andere beroepen buiten de politie,'' zegt De Voogd. "Maar de studie is slechts één stukje in een grote puzzel."