Regeling die mensen met beroepsziekten moest tegemoetkomen pakt verkeerd uit: 'Ik ben weggezet als leugenaar'

Een eenmalige vergoeding omdat je met gevaarlijke stoffen hebt gewerkt en ziek bent geworden. Sinds vorig jaar geldt die regeling, hiervoor is 30 miljoen euro vrijgemaakt. Maar omdat de meeste aanvragen worden geweigerd, is pas 1 miljoen euro uitgekeerd.

Slachtoffers met longkanker door asbest, allergisch beroepsastma en schildersziekte die een tegemoetkoming aanvragen omdat ze ziek zijn door hun werk, worden vaak afgewezen. Geen erkenning en geen geld. Volgens vakbond FNV pakt de regeling 'volkomen verkeerd uit'. "Het geld is er, waarom doen ze zo moeilijk?"

Meeste aanvragen geweigerd

EenVandaag vroeg cijfers op bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In 2023, het eerste jaar dat de Regeling Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten (TSB) van kracht was, hebben 254 mensen een aanvraag gedaan voor een financiële tegemoetkoming.

Daarvan zijn 170 aanvragen in 2023 in behandeling genomen. 129 verzoeken werden afgewezen en slechts 41 mensen kregen de tegemoetkoming toegekend en uitbetaald. Het aantal aanvragen en toekenningen is veel lager dan verwacht, zegt minister Karien van Gennip van Sociale Zaken, die uitging van 1.500 toekenningen en daarvoor tientallen miljoenen vrijmaakte. "We zien nu dat de aantallen achterblijven, de aantallen aanvragen maar ook het aantal toekenningen. Dus dat moet anders. Dat is niet in balans. Niet zoals we het verwacht hadden."

Alternatief voor rechtszaken

Niet meer je werkgever aanklagen, jarenlang procederen voor een schadevergoeding en hoge proceskosten maken, omdat hij je onbeschermd liet werken met gevaarlijke stoffen. Wie voor 2023 erkenning en een schadevergoeding wilde voor het oplopen van een beroepsziekte, moest die via de rechter afdwingen en liep hier vaak tegenaan.

Daar haalden slachtoffers vaak geen gelijk, omdat het erg lastig is te bewijzen dat je ziek bent geworden door je werk. Dit soort rechtszaken duren gemiddeld 5 jaar en procederen is erg duur. Dat moest anders. Dus werd de TSB-regeling in het leven geroepen om het voor mensen met een beroepsziekte makkelijker te maken om erkenning en een schadevergoeding te krijgen.

'Regeling pakt volkomen verkeerd uit'

Maar ook met de nieuwe regeling worden veel slachtoffers geweigerd. "De mensen die zijn afgewezen krijgen geen geld en geen erkenning voor hun beroepsziekte", zegt FNV vice-voorzitter Kitty Jong. "De uitvoering van de financiële regeling voor mensen met een beroepsziekte pakt volkomen verkeerd uit", zegt ze.

"Waar de regeling bedoeld was om het makkelijk te maken, blijkt het nu haast onmogelijk of heel moeilijk om in aanmerking te komen. En dat is precies het omgekeerde van wat beoogd was. Zieke en kwetsbare mensen die zijn afgewezen staan alsnog in de kou." Jaarlijks sterven zo'n 4.000 mensen als gevolg van een beroepsziekte. Bij ongeveer 3.000 is dat omdat ze onvoldoende beschermd hebben gewerkt met gevaarlijke stoffen.

'Ik ben weggezet als leugenaar'

Volgens de aanvragers zelf 'rammelt de regeling aan alle kanten'. "Ik heb veel bewijs geleverd, maar ben alsnog afgewezen. Daardoor krijg ik helemaal niets", zegt Piet Dalstra, die huisschilder was. Onbeschermd werkte hij jaren lang met gevaarlijke verfstoffen en is daar ziek van geworden. Piet laat het er niet bij zitten en heeft bezwaar aangetekend tegen de afwijzing.

Sjef van den Biggelaar is ook afgewezen voor de regeling. "Het is mensen eigenlijk voor de gek houden, ik ben weggezet als leugenaar." Hij werkte 25 jaar bij Defensie en werd daarbij blootgesteld aan het giftige chroom-6. De longarts stelde vast dat hij allergische astma heeft, veroorzaakt chroom-6. Sjef dacht een sterke zaak te hebben maar toch krijgt hij de tegemoetkoming van 23.000 euro niet. Hij snapt er niets van want er is hem niet uitgelegd waarom hij is afgewezen.

Ziek door gevaarlijke stoffen

Slachtoffers vragen de financiële regeling aan bij het Instituut Slachtoffers Beroepsziekten door Gevaarlijke stoffen (ISBG). Wie aanspraak wil maken op de tegemoetkoming, moet de diagnose beroepsziekte hebben. Ook moet de relatie met het werk duidelijk zijn. Maar daar gaat het vaak fout.

Aantonen dat je ziek bent geworden door gevaarlijke stoffen op je werk blijkt lastig. Aanvragers moeten aannemelijk maken dat ze lange tijd zijn blootgesteld aan gevaarlijke stoffen. Volgens de FNV hebben werkgevers op dat punt vaak hun administratie niet op orde. Daardoor kan de werknemer niet goed aantonen ziek te zijn door het werken met gevaarlijke stoffen.

Meer bekendheid, informatie en ruimte

De minister zegt dat de regeling beter moet en komt met maatregelen. "Nou allereerst meer bekendheid, zowel bij artsen als bij patiënten. Dat deze regeling er is en hoe die eruit ziet. Het tweede: betere informatie. Wat heb je nou nodig in je medisch dossier om aan te tonen dat je deze ziekte hebt en waar die van komt. Daar gaan we mensen actief mee helpen. Zodat ze met een compleet dossier het proces in kunnen. En het derde is, kijken of we wel genoeg ruimte hebben voor maatwerk."

De minister geeft aan dat mensen die voor de regeling zijn afgewezen, het nog een keer kunnen proberen. "We moeten mensen beter helpen met het medisch dossier zodat ze in de herkansing kunnen als ze bepaalde informatie wel aanleveren. Misschien dat er dan een ander oordeel uitkomt."