Na het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak, willen nu ook medewerkers van Reclassering Nederland anoniem hun werk kunnen doen. Sommige ex-gedetineerden zijn zo gevaarlijk dat dit volgens de organisatie noodzakelijk is.

"We zijn tegen nieuwe grenzen aangelopen", zegt directeur Johan Bac van Reclassering Nederland. "Bedreiging en persoonlijke onveiligheid horen niet bij ons werk."

Toezicht tijdens taakstraf

Reclassering Nederland is verantwoordelijk voor het toezicht op en de begeleiding van ex-gedetineerden en mensen die een taakstraf opgelegd hebben gekregen. Mensen met zo'n werkstraf doen dit bijvoorbeeld bij sportclubs of voedselbanken. "Dat is het eerste deel van ons werk."

Een ander belangrijk deel is het begeleiden van mensen die uit de gevangenis komen. Zij moeten zich van de rechter soms aan voorwaarden houden zoals gebieds- en contactverboden, of therapie volgen. Reclasseringsmedewerkers controleren dit. "Door gesprekken, intensief contact, of met een enkelband."

Hoog veiligheidsrisico

Steeds vaker worden zij geconfronteerd met gevaarlijke, geharde criminelen. In 2019 richtte de reclassering al een speciaal landelijk team op dat zich bezighoudt met de begeleiding van deze groep. Het gaat om ongeveer 200 cliënten met een 'hoog veiligheidsrisico'.

Afspraken met deze mensen vinden plaats op afgeschermde locaties, reclasseringsmedewerkers werken in duo's. "Het accent ligt veel meer op veiligheid voor ons en de samenleving", legt Bac uit. En op goed risico's inschatten: "We kijken niet naar gedragsverandering, maar meer naar controle."

Staan voor veiligheid

Nu blijkt dat die werkwijze niet veilig genoeg is. Niet voor medewerkers maar ook niet voor de omgeving van gedetineerden. Volgens hem zijn het er enkele tientallen. "Een kleine groep, maar wel een groep waar we ons zorgen over maken", zegt Bac.

"Ik wil staan voor de veiligheid van mijn mensen", zegt hij. Zijn organisatie start nu met een team dat anoniem werkt. Dat is iets wat indruist tegen de aard van een organisatie die er juist op gericht is contact te maken, zegt de directeur.

'Vaak is er veel meer bekend dan wij weten'

Het team, dat in oprichting is, zal met een andere identiteit, afgeschermde auto's en locaties gaan werken. "Je moet heel veel dingen regelen." Daarnaast moet je ook weten van wie de risico's uitgaan, legt Bac uit. Dat gaat op het moment niet altijd goed. "Vaak is er veel meer bekend dan wij weten."

Als voorbeeld noemt Bac een situatie waarin een ex-gedetineerde een enkelband kreeg in de aanwezigheid van reclasseringsmedewerkers. "Gevangenismensen kwamen daar met beveiliging", zegt hij. De politie vertelde alleen met een arrestatieteam daar naar binnen te gaan. In een brief aan onder andere het Openbaar Ministerie, het ministerie van Veiligheid en Justitie roept hij op die informatie beter te delen.

'Zachte informatie'

Bac, zelf oud-officier van justitie, denkt dat dit komt doordat er 'zachte' informatie ligt. "We zijn het niet gewend om die informatie te delen", legt hij uit. Ook ligt de informatie verbrokkeld over verschillende organisaties. "Maar het moet echt gedeeld worden", benadrukt hij.

"Als er niet voldoende informatie ligt, kunnen we geen toezicht houden", zegt Bac. Dat weigeren van toezicht is nu een aantal keer gebeurd. Het betekent dat iemand niet vrij kan komen, of zonder toezicht. "In beide gevallen is dat onwenselijk."

Openbaar Ministerie: 'we begrijpen de behoefte'

Het OM begrijpt de behoefte van Reclassering Nederland om de veiligheid van hun medewerkers te kunnen waarborgen heel goed, laat het aan EenVandaag weten. "Het gaat om een uitzonderlijk kleine groep veroordeelde criminelen en verdachten van zeer ernstige misdrijven die gezien het criminele milieu waarin zij verkeren ook een gevaar kunnen vormen voor hun omgeving."

"Maar het is wel een complex vraagstuk", schrijft de woordvoerder. "Binnen de strafrechtketen is veiligheid van medewerkers een zeer belangrijk thema en vinden al geruime tijd gesprekken plaats met het Ministerie van Justitie en Veiligheid die in deze kwestie de lead heeft. Het is voor het OM dan ook prematuur om vooruit te lopen op de gesprekken met het Ministerie van Justitie en Veiligheid door voortijdig een standpunt in te nemen hoe met dit complexe vraagstuk om te gaan."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."