Raakt de natuur inderdaad in de war? En 3 andere vragen over het effect van deze 'warme' winter beantwoord

Geen sneeuwballen, wel een dunne regenjas deze winter. Voor ons is dat nog niet erg, maar de temperaturen van ver boven nul hebben grote gevolgen voor de natuur. We vroegen voor EenVandaag Vraagt wat jullie hierover wilden weten.

We legden jullie vragen over dit onderwerp voor aan ecoloog Thomas van Slobbe.

1. Raken de flora en fauna echt in de war van deze temperaturen?

"Die raken zeker in de war. Bomen hebben de neiging om te ontkiemen en bladeren te krijgen na de vorstperiode van afgelopen december. Het heeft toen even gevroren en vervolgens is het weer warm geworden. Daardoor komen onder andere de sapstromen van de wortels naar de bladeren op gang. Als het later deze winter weer gaat vriezen, overleven de wortels dat niet. En die zijn door een extreem droge zomer al verzwakt."

"De ecosystemen raken verstoord. Het beroemdste voorbeeld zijn trekvogeltjes: die leggen eieren in het voorjaar, de jonkies eten de rupsen en de rupsen eten de bladeren van de bomen. De kalender is zo op elkaar afgestemd."

"Maar de bladeren komen nu eerder, rupsen missen de boot en de vogels komen aanvliegen als de rupsen al zijn uitgevlogen. Flora en fauna hangen samen op dat gebied en raken ook samen verstoord."

2. Raken de voortplanting en winterslaap van dieren in de war?

"Dat is een rommeltje. Het gaat bij dieren die nu te vroeg uit de winterslaap komen, net als bij de bomen, fout als het later in de winter weer gaat vriezen. Daar zijn de dieren niet op gebouwd. Er is te weinig eten. Bijvoorbeeld een merelnest, dat nu plots in december er al was, zou het niet overleven als we in februari weer vorst krijgen. Of misschien volgende week al."

"Ook de voortplanting van bomen komt in gevaar. De eikeltjes die nu al vallen zijn klein en kunnen bij een nieuwe periode van vorst niet kiemen. De weerextremen zijn een gevolg van klimaatverandering, en resulteren in dit soort situaties. Het is dus absoluut niet een 'goedmakertje' voor de warme periode als we alsnog een lange periode van elfstedentochtkou krijgen."

Bekijk ook

• 

  Laaggelegen wintersportgebieden in Alpen steeds vaker zonder sneeuw: 'Wintersporters moeten er maar aan wennen'

  • 07-12-2022

3. Krijgen we hierdoor al eerder last van muggen?

"Ik merkte het ook al in huis, dat komt inderdaad door de warmte. Dat is niet alleen irritant voor ons, maar het verstoort ook veel. Ze hebben op dit moment geen natuurlijke vijand."

"Vogels die muggen eten, bijvoorbeeld de zwaluw, zitten nog lekker in Spanje of Afrika. Dat is ook weer een voorbeeld van de manier waarop de systemen uit balans raken."

4. Wat is het langetermijneffect op de natuur als dit langer duurt?

"Op de hele lang termijn, zeg duizenden jaren, kunnen veel planten en diersoorten zich aanpassen. Sommige dieren zullen meer naar het Noorden gaan, maar daarbij moet je ook rekening houden met dat de wereld versnipperd is en dat dat soms niet kan."

"Dieren zullen ook uitsterven. Zoetwatervissen die bijvoorbeeld in een willekeurig poeltje in Twente nu vroeg uit hun winterslaap komen, hebben niet genoeg eten om de winter door te komen."

"Bomen krijgen het op de lange termijn helemaal zwaar. Zoals ik zei, er moet nu helemaal geen sapstroom zijn van de wortels naar de bladeren, maar die is er wel. Er zijn al extreem droge zomers geweest, dus die bomen zijn al verzwakt. Verontrustend is dat veel bomen het niet trekken en zullen in de loop van drie à vier jaar sterven. Als je op de Veluwe in de zomer gaat lopen moet je maar eens kijken hoeveel bomen eigenlijk geen bladeren hebben."

Bekijk ook

• 

  Wat het herstel van de ozonlaag ons kan leren over de aanpak van het klimaatprobleem

  • 10-01-2023