Je hebt het met collega's over een verre reis die je wilt boeken en als je even later op je telefoon kijkt, zie je ineens in webbrowsers en je social media advertenties over verre vakanties. Je zou bijna denken dat je telefoon je afluistert.

Dat dacht Daphne Deckers ook. Zo schreef ze in haar column dat ze laatst bij opnames van een SBS-programma twee zilvervisjes zag. Toen ze het daar met de visagiste over had, kreeg ze diezelfde avond op haar telefoon advertenties te zien om zilvervisjes te bestrijden. "Het is klip en klaar: mijn telefoon heeft het me horen zeggen." Maar dat kan helemaal niet, zeggen deskundigen.

Logische gedachte

Hoogleraar datawetenschappen aan de Universiteit Tilburg, Maurits Kaptein, vindt het niet zo gek dat mensen dit denken. Volgens hem is het een logische gedachtegang, vooral als je er eerder over hebt gesproken. "Als je daar een advertentie van ziet en je hebt het nog nooit eerder opgezocht, dan denk je al gauw dat ze dit alleen kunnen weten door mij af te luisteren." Maar zo simpel is het niet.

Zo hebben ook meerdere factoren invloed bij de selecties van advertenties. "Als je Facebook-vrienden hier naar hebben gezocht of als er in dat gebied opvallend veel mensen zoeken naar zilvervisjes, dan kunnen die ook de oorzaak zijn voor die advertentie. Ondanks dat je daar zelf nooit naar hebt gezocht", licht de professor toe.

Toeval

Bovendien zien we dagelijks ontzettend veel advertenties voorbijkomen, maar we onthouden met name de advertenties waar we eerder over spreken, zoals die zilvervisjes. RTL Techjournalist, Daniël Verlaan, legt uit dat dat te maken heeft met de conformation bias. "Opeens valt er eentje op, waar je het toevallig net over hebt gehad en niet op hebt gezocht. Dan denk je opeens, wow, wat heftig, dit kan niet zomaar. Maar het is eigenlijk gewoon toeval, waarbij het algoritme wel goed zijn werk heeft gedaan."

Hoogleraar Marketing Peter Verhoef denkt dat ook de hoeveelheid tijd die je besteedt aan je mobiel een rol speelt. "Je bent je soms niet bewust dat je op heel veel fora al bezig bent om bepaalde producten te zoeken. Vervolgens denk je dat je het alleen maar met je buurvrouw hierover hebt gehad."

Lees ook

Onrealistische paranoia

De uitspraak van Daphne Deckers wordt door deskundigen beoordeelt als fictie, omdat hier al jaren onderzoek naar wordt gedaan en er tot nu toe nog geen bewijs voor is aangeleverd. Bovendien is een advertentie niet afhankelijk van één factor, maar van meerdere. "Er zouden allerlei redenen kunnen zijn, maar niet dat haar telefoon haar daadwerkelijk heeft afgeluisterd", zegt hoogleraar Kaptein.

"Niemand heeft iets aan onrealistische paranoia dat je wordt afgeluisterd van je smartphone", voegt Daniël Verlaan tot slot toe. Volgens hem kan je ook zelf actie ondernemen door bij instellingen je locatie en microfoon bij bepaalde apps uit te zetten.

Luister hier de Feit of Fictie? terug in Radio EenVandaag.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.