Grote kans, dat wanneer je vanochtend wakker werd in het zuidwesten van Nederland, je een hardnekkige brandlucht rook. Door de paasvuren van gisteren in Duitsland is smog ontstaan. Ook vanavond worden er, met name in Gelderland, Overijssel en Drenthe, weer de paasvuren aangestoken. In Nederland kan dit gaan leiden tot een slechtere luchtkwaliteit en rookoverlast.

Veel mensen roken vanochtend de brandlucht.

Bij de paasvuren wordt er veel hout verbrand en dit zorgt ervoor dat er fijnstof in de lucht komt. En dat is slecht voor je gezondheid. Uit een berekening van Houtrookvrij bleek vorig jaar dat er bij het paasvuur in Espelo zo'n 11 ton fijnstof vrijkwam. Eerder was er nog discussie over het gebruik van kachels.

Maar hoe schadelijk zijn al die tonnen fijnstof die tijdens de paasvuren de lucht in gaan? Heel schadelijk, vindt Stichting Houtrookvrij en daarom moet er zo snel mogelijk een eind aan de vuren komen. "Door de toegenomen aantallen paasvuren en de ongunstige wind heeft heel Nederland last van vervuilde lucht deze paasdagen", verklaart de stichting. "Houtrook bevat veel schadelijke stoffen. Dit zijn veelal dezelfde stoffen die in sigarettenrook zitten en direct op de luchtwegen slaan."

Vooral gevaarlijk voor longpatiënten, kinderen en ouderen

Volgens Houtrookvrij zie je de ziekenhuiscijfers, in een stad met smog, vrijwel altijd stijgen. "Zeker bij longpatiënten, ouderen en kinderen kan dit tot directe gezondheidsproblemen leiden. Maar ook hart- en vaatziekte kunnen een gevolg van houtrook zijn.”

Paasvuren zijn Cultureel Erfgoed

Om het probleem op te lossen moet er volgens Houtrookvrij flink wat veranderen aan de traditie. Daarom wil de stichting Houtrookvrij af van de paasvuren, maar een probleem daarbij is dat die zijn opgenomen op de Unesco-lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed. "Er moet een gezondere manier komen om de traditie in stand te houden. Wij vragen daarom ook aan de overheid en de lokale overheden om zelf met een oplossing te komen zodat het niet ten koste gaat van de gezondheid van omwonenden." 

Wil je weten hoe de luchtkwaliteit in jouw buurt is? Dit kan je checken op de site van het Longfonds.

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."