Een aanzienlijke groep mensen in Nederland wil niet afhankelijk zijn van het besluit van een arts over hun doodswens. Daarom pleit de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) ervoor dat de overheid een zelfdodingsmiddel gereguleerd beschikbaar moet stellen. Directeur Agnes Wolbert vindt dat de overheid het initiatief niet langer aan anderen over kan laten.

Het Openbaar Ministerie maakte gisteren bekend een onderzoek in te stellen naar de Coöperatie Laatste Wil. In de tussentijd moet de Coöperatie alle activiteiten staken. Aanleiding voor het onderzoek is het zelfdodingsmiddel dat Laatste Wil op korte termijn aan leden beschikbaar wil stellen.

Een maand geleden pleegde de 19-jarige Ximena Knol zelfmoord met een middel dat ze zelf achterhaald en besteld had. Volgens haar ouders is ze op het idee gekomen door de promotie van het middel door Coöperatie Laatste Wil. 

"Middelen beschermd beschikbaar stellen"

Volgens de directrice van de NVVE is het veelzeggend dat nadat Laatste Wil in september bekendmaakte het zelfmoordpoeder onder leden te willen verspreiden, twintigduizend mensen lid werden. “Er is een groep mensen die als ze hun leven voltooid achten, niet afhankelijk willen zijn van het besluit van een arts en deze ook niet willen opzadelen met de uitvoering ervan. Je kunt de coöperatie sluiten, en elke keer als er weer iets bedacht wordt zeggen: het mag niet. Of je kunt als overheid onderkennen dat je dit niet tegenhoudt en na gaan denken op welke manier je dan beschermd middelen beschikbaar kan stellen.”

Volgens Wolbert doet de overheid in Zwitserland dat al veel langer; daar kunnen mensen die voldoen aan een aantal eisen bij aangewezen apotheken een zelfdodingsmiddel krijgen. De NVVE-directeur vindt wel dat de doodswens altijd getoetst moet worden door middel van contact met een hulpverlener of stervensbegeleider. Wolbert bekritiseert daarmee ook de manier van werken van Coöperatie Laatste Wil: “Wij vinden het ontzettend belangrijk dat je mensen met een doodswens ziet en spreekt. Zodat je eventueel nog iemand kunt doorverwijzen naar hulpverlening. Laatste Wil was van plan om zonder verder contact dat middel te verstrekken.”

“Niet voor niets suïcidepreventie”

Bij coalitiepartijen CDA en ChristenUnie valt het voorstel van de NVVE niet in goede aarde. Onvoorstelbaar, vindt ChristenUnie Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber. “Dan doen mensen een beroep op de overheid om hun zelfdoding te legitimeren. Voor mij is het belangrijk dat de overheid een barmhartige overheid is. We steken niet voor niets geld in suïcidepreventie”. Kamerlid Hanke Bruins-Slot van het CDA vindt dat de euthanasiewet voldoet.

De ouders van de 19-jarige Ximena Knol snappen het voorstel van de NVVE wel. “Ik kan dat volgen, maar ik vind dat er een toetsing moet zijn. Er zijn altijd mensen die uit een impuls handelen,” aldus vader Randy Knol. Het strafrechtelijk onderzoek dat het Openbaar Ministerie instelt geeft de ouders een wrange smaak: “Als men eerder tot actie was over gegaan, durf ik met grote zekerheid te zeggen: dan waren wij onze dochter nu niet kwijt geweest.”

De heer Blekxtoon (86) is sinds afgelopen jaar lid van Coöperatie Laatste Wil. Hij ziet ook iets in het voorstel van de NVVE: "Ik denk dat ik voor tienduizenden praat die allemaal lid zijn van de coöperatie in de hoop te zijner tijd te kunnen beschikken over het middel en zelf te kunnen beslissen wanneer voor hen het einde is gekomen. Als dat regulair via een apotheek mogelijk is, met alle controles en alle waarborgen, dat zou schitterend zijn.“

In een brief aan de Tweede Kamer van 21 maart 2018 refereert minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus eveneens aan de mogelijkheid om verstrekking te controleren en te reguleren. Misschien ligt hier de oplossing om beide kanten tegemoet te komen en tegelijkertijd te verhinderen dat gevaarlijke stoffen ongecontroleerd kunnen circuleren in Nederland.

Uitgeprocedeerde asielzoekers zouden de Europese Unie echt moeten verlaten: dat is de inzet van nieuwe plannen van de Europese Commissie. Maar hoogleraar migratie Arjen Leerkes is kritisch. "Voor een deel gaat het ook om beeldvorming."

Waarom krijgt de een na een schokkende gebeurtenis posttraumatische stress en de ander niet? Radboud Universiteit deed hier samen met de Nationale Politie onderzoek naar.

Mishandeling, een zwaar ongeval of oorlog, dit zijn enkele voorbeelden van situaties die kunnen leiden tot een posttraumatisch stresssyndroom (PTSS). In Nederland krijgen jaarlijks 400.000 mensen de diagnose. Maar de een is hier gevoeliger voor dan de ander, blijkt uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Uniek onderzoek naar PTSS

Aan het onderzoek van de universiteit deden ruim 200 beginnende agenten mee. Volgens neurowetenschapper en een van de onderzoekers van de studie Linda De Voogd is dit uniek. "Er zijn weinig onderzoeken gedaan waarbij de deelnemers nog geen dingen hebben meegemaakt of geen PTSS-klachten hebben", vertelt ze.

En voor een goede meting moet je er juist bij zijn voordat iemand een traumatische ervaring meemaakt, weet de onderzoeker. "Ook richtten vorige studies zich vooral op kleinere onderzoeksgroepen en militairen."

Wel of niet schieten

Tijdens het onderzoek moesten de agenten onder een MRI-scan een schietopdracht doen. "Om de spanning op te bouwen moesten de deelnemers een poppetje in de gaten houden. Het poppetje kon een geweer of een telefoon uit zijn zak pakken", gaat De Voogd verder. En op basis daarvan moesten de agenten een keuze maken: wel of niet schieten.

"Bij het pakken van het geweer, moesten de agenten op het poppetje schieten. Bij het pakken van de telefoon, moeten ze niks doen. Dat was dan de veilige situatie," vertelt De Voogd. "Bij een foute keuze kregen de agenten een elektrisch schokje. De schok doet niet echt pijn, maar het is wel vervelend. Er stond dus wel iets op het spel."

Actieve amygdala

Het uitvoeren van de oefening stimuleert hersenactiviteit, vooral in de amygdala. "Dat is een gebied in de hersenen dat betrokken is bij het verwerken van informatie en het detecteren van dreiging", legt De Voogd uit.

Anderhalf jaar na de MRI-scan moesten de onderzochte agenten terugkomen naar de universiteit. "Uit de studie blijkt dat agenten met een hyperactieve amygdala vaker kampen met de symptomen die passen bij PTSS", vertelt De Voogd. "Mensen met een actievere amygdala hebben dus meer kans op het ontwikkelen van PTSS na het meemaken van trauma."

Nachtmerries en overprikkeld

Voormalig politieagent Maaike Zegers heeft te maken gehad met zo'n trauma. "Tijdens mijn werk kreeg ik steeds vaker een onveilig gevoel en wilde ik niet terug naar bepaalde plekken", vertelt ze.

"In het begin dacht ik: dat is logisch en dit hoort nou eenmaal bij mijn baan. PTSS was ook geen onderwerp dat destijds bij de politie besproken werd. Maar mijn klachten gingen van kwaad tot erger: nachtmerries, overprikkeld en een extreem kort lontje. Na enige tijd kwam ik thuis te zitten en startte ik met intensieve traumaverwerking."

'Donkere wolk ging weg'

"Inmiddels gaat het mentaal goed met mij en ik werk niet meer bij de politie", vertelt ze. Ze schreef een paar jaar geleden het boek 'Een kast vol', om families te helpen om met PTSS om te gaan. "Juist door het woord 'PTSS' in huis te halen, ging de donkere wolk weg. Dat was verhelderend."

Zegers was geen onderdeel van het onderzoek van de Radboud Universiteit, maar juicht dit soort studies erg toe. "Als ik van tevoren had geweten dat ik misschien een hoger risico had op PTSS, dan had ik nog steeds het vak gekozen. Ik heb bij de politie ook een hele fijne tijd gehad."

Eén stukje in een grote puzzel

Met de studie probeert de onderzoeker preventief te kijken naar PTSS en mensen zoals Maaike Zegers te helpen.

"Met dit onderzoek zijn er wellicht mogelijkheden om beter om te gaan met trauma of aversieve gebeurtenissen. In de hoop om de kans op PTSS te verkleinen, ook voor andere beroepen buiten de politie,'' zegt De Voogd. "Maar de studie is slechts één stukje in een grote puzzel."