Met de afkondiging van president Poetin om over te gaan tot gedeeltelijke mobilisatie, lijkt de oorlog in Oekraïne alleen maar verder te escaleren.

Maar of het onder de wapenen roepen van 300 duizend extra troepen ook als 'gamechanger' kan gaan uitpakken op het slagveld, wordt sterk betwijfeld door oud-generaal Mart de Kruif en Joost Bosman, correspondent Rusland voor EenVandaag.

Gaat paar maanden duren

Volgens voormalig landstrijdkrachten-commandant De Kruif is het voornemen van Poetin om over te gaan tot gedeeltelijke mobilisatie een typisch geval van een vlucht naar voren. De Russische president oogt dan als een kat in het nauw als gevolg van belangrijke militaire terreinwinst die Oekraïne de afgelopen weken heeft geboekt en dan vooral rondom Charkov, stelt De Kruif.

De oud-generaal vindt het zelfs 'paniekvoetbal' van de kant van Poetin. Maar afgezien hiervan gaat de mobilisatie van 300.000 man de nodige tijd in beslag nemen, stelt de Kruif. "Je moet officieren en onderofficieren hebben om ze te trainen en te begeleiden, je moet ze voorzien van wapen materieel en voedsel. Dat zeker gaat wel een paar maanden duren, voordat je deze mensen überhaupt aan het front gaat zien."

Leiderschap aan de grond

Daarnaast is Oekraïne zich ook massaal aan het mobiliseren, vervolgt de Kruif. "Die gaan ook straks een paar honderd duizend man extra naar het front sturen. Onder andere soldaten die wij ook trainen in Engeland."

Dus die extra Russische troepen op het slagveld gaat het verschil niet maken, verwacht De Kruif. Wat wél verschil maakt tussen Poetin en Oekraïne is de vrijheid van handelen die de legerleiding ter plaatse krijgt. "Het leiderschap aan de grond bij Oekraïne is veel beter dan bij de Russen. En de motivatie van Oekraïnse soldaten is veel beter dan die van de Russen. Dat ga je niet veranderen met massa."

NAVO

De gedeeltelijke mobilisatie gaat het tij dan ook niet doen keren ten gunste van Rusland, meent De Kruif. "Het is geen game changer. Maar het wordt wel een keuze met gevolgen voor de reikwijdte van de oorlog. Landen die grenzen aan Rusland en de NAVO landen gaan nu wel even extra grondig nadenken hoe hierop te reageren."

"Dat zie je al bij de Baltische staten", zegt De Kruif. "Die hebben hun reactie eenheid in hogere staat van paraatheid gebracht. Dat betekent dat ze nog sneller kunnen reageren. En ik verwacht dat er de komende tijd enkele NAVO-eenheden nog meer naar de oostflank worden gestuurd. Wat dat betreft zien we wel hier duidelijk een verdere escalatie van de oorlog."

Lage moreel

EenVandaag-correspondent Joost Bosman verwacht evenmin veel heil van de gedeeltelijke mobilisatie. "Er is al een wervingscampagne geweest om reservisten vrijwillig te naar het front te gaan maar die is jammerlijk mislukt. Nu worden ze min of meer gedwongen, en dan kan je je afvragen of ze wel gemotiveerd genoeg zijn om naar het front af te reizen."

"Zelfs de ervaren Russische soldaten die nu vechten hebben een bijzonder lage moreel. Dus wat moet je dan van deze mannen verwachten en die al eigenlijk voor hun gevoel daar helemaal niks hebben te zoeken?", zegt Bosman.

Sociale onrust

Voorheen was de oorlog in Oekraïne een ver-van-mijn-bed-show voor de gemiddelde Rus, vervolgt Bosman. Maar dat wordt nu anders. "Het gaat gezinnen in Rusland nu wel rechtstreeks raken. Mensen die worden opgeroepen kunnen nu uit hun huizen worden gehaald. En dat zou op termijn voor een vrij grote sociale onrust kunnen gaan zorgen." Om er aan toe te voegen: "Naarmate er meer doden vallen onder de Russen aan het front, gaat dat alleen maar leiden tot meer sociale onrust in Rusland zelf."

Bosman registreerde vandaag al de nodige beroering bij de Russen. "Het viel mij op dat de enkele reizen vanuit Rusland naar het buitenland in no time waren uitverkocht. Het lijkt er dan ook sterk op dat heel veel jonge mannen of althans Russen die al eerder gediend hebben in het leger zich zo snel mogelijk uit de voeten proberen te maken. Als je nog geen oproept hebt gehad, dan mag je in principe gewoon het land uit. Maar heb je wel een oproep gehad, dan mag je niet meer weg."

Haviken binnen het Kremlin

Volgens Bosman zit Poetin zit tussen twee vuren: enerzijds zijn eigen bevolking en anderzijds de hardliners. "Het lijkt er toch nu steeds meer op dat Poetin meer vreest voor zijn eigen veiligheidsdienst dan voor zijn bevolking. De veiligheidsdienst zijn in staat tot hele enge dingen, weet Poetin."

"En protesten van zijn bevolking kan je plat staan en dan hebben we het weer gehad, zo weet hij uit ervaring. Poetin heeft zijn knopen geteld en uiteindelijk gekozen voor de hardliners. In ieder geval betekent deze overwinning dat de haviken binnen het Kremlin een overwinning hebben geboekt."

Nucleaire knop

Ondertussen hebben de leiders van de zelfverklaarde volksrepublieken Loegansk en Donetsk voor eind deze week referenda uitgeschreven waarbij inwoners kunnen kiezen voor annexatie door Rusland. Ook de door Rusland aangestelde leiders van de (gedeeltelijk) bezette regio's Cherson en Zaporizja, in het zuiden van Oekraïne, willen dan een referendum gaan houden.

Dit kán tot gevolg hebben dat Poetin dan oorlogshandelingen in deze gebieden straks kan opvatten als een directe aanval op Rusland. Maar of daarmee de afstand tot de nucleaire knop door Poetin dan ook dichterbij zal komen, wordt sterk betwijfeld door De Kruif en Bosman.

Bluf

Volgens De Kruif overspeelt Poetin hiermee zijn hand en is hier sprake van "pure bluf." De Kruif: "Poetin dreigt vaker indirect met deze nucleaire optie. Maar als hij dat daadwerkelijk gaat doen, dan verandert dit niet alleen dit conflict maar de wereld. "

Rusland is afhankelijk van economische grootmachten India en China, waarmee Rusland op relatief goede voet staat, vervolgt De Kruif. "Het zou me dan ook hogelijk verbazen als van die landen geen telefoontjes komen richting Poetin met de strekking: 'je kan doen wat je wilt, maar tot deze optie ga je niet over.' "

Door willen gaan

Rusland-correspondent Bosman kan zich hier helemaal in vinden in de analyse van de Kruif. "India en met name China zal deze nucleaire optie nooit accepteren van Rusland." Aan de andere kant kan Poetin niet meer terug, vertelt Bosman. "Hij moet en zal en wil deze oorlog winnen."

En daarmee heeft Bosman een goed punt volgens De Kruif." Dat is ook het enige wat mij echt zorgen baart: de vastberadenheid van Poetin om toch door te gaan met een oorlog die van de grond niet te winnen is. Daarin schuilt het grootste gevaar."

Diplomatieke uitweg

Overigens sluit De Kruif sluit een diplomatieke uitweg van het hele conflict niet uit. "Misschien is de wanhoop van Poetin ook wel een mogelijkheid om toch te gaan praten. Uiteindelijk is de vraag : wie gaat dat dan doen? Misschien moeten we dan dezelfde weg gaan volgen zoals dat ging met dat akkoord over de graanschepen en kunnen de Turken hier weer een rol spelen. "

Het scenario van onderhandelen is misschien wel dichterbij dan je nu zou denken, besluit De Kruif. "Over een week of tien als de winter invalt en de gevechten aan het front min of meer tot rust komen. Dan is het wellicht een goed moment om weer met elkaar te praten."