'Orka Keiko moet zich ontredderd gevoeld hebben'

De Nederlandse Staat heeft gefaald in het beleid rondom orka Morgan. Dat zegt de 'Free Morgan Foundation', die om die reden vandaag een rechtszaak aanspande. De orka werd in 2010 opgevangen in het Dolfinarium in Harderwijk en werd uiteindelijk, na veel discussie, overgedragen aan Loro Parque in Tenerife. De stichting vindt dat de staat niet genoeg mogelijkheden heeft verkend om Morgan in het wild vrij te laten.

Ophef over het gevangenschap van orka’s, dat deed ons aan een andere beroemde orka denken: orka Keiko. Bij het grote publiek beter bekend als Willy uit 'Free Willy'.

Orka-onderzoekster Astrid van Ginneken herinnert het zich verhaal van Keiko maar al te goed. De orka werd in 1979 op jonge leeftijd gevangen in IJsland en verhuisde kort daarna naar het Mexicaanse attractiepark Reino Aventura. "Hij leefde daar in een veel te klein en vooral te warm bassin", vertelt Van Ginneken. "Bovendien krijg hij last van een vervelende huidaandoening, waardoor hij grote plakkaten uitslag rondom zijn vinnen kreeg."

In 1992 had Warner Brothers het script klaar en werd er alleen nog gezocht naar een orka in gevangenschap die mee kon werken. Reino Aventura zei al snel toe, waardoor Keiko niet veel later uitgroeide tot de beroemdste orka van de wereld.

Miljoenen donaties

Maar het verhaal van 'Free Willy' zette de vele fans aan het denken. Van Ginneken: "Er ontstond een enorme beweging van ouders en kinderen en die dachten: 'Wat? Is de echte Willy nog steeds in gevangenschap?." De beweging wist vele miljoenen via donaties te verzamelen, waardoor Keiko naar een luxe en ruim bassin in Portland, Oregon kon verhuizen. Daar werd hij bovendien getraind in het jagen op vis, om langzaamaan een terugkeer naar de zee mogelijk te maken.

In september 1998 maakte Keiko de stap naar open zee. Hij werd overgevlogen naar de Westman-eilanden, een eilandengroep bij IJsland. "Daar hebben ze hem verder getraind met het vangen van levende vissen en zijn ze zeewandelingen met hem gaan maken om aan zijn conditie te werken en hem kennis te laten maken met het wild. Hij is toen wel een aantal keer op gehoorafstand geweest van andere orka’s, maar echte interactie is er helaas nooit van gekomen."

Gewend aan menselijk contact

Volgens Van Ginneken is de orka te jong gevangen gezet, om ooit nog in het wild te kunnen leven. "Hij was krap twee toen hij gevangen werd en kwam terug in de oceaan als volwassen man. Hij was gewend aan menselijk contact en sprak het accent van de orka’s in de buurt niet. Ik denk dat hij zich vrij ontredderd gevoeld moet hebben."

In 2002 zwom Keiko op eigen kracht naar Noorwegen. Hij dook op bij een Noorse fjord, waar hij veelvuldig de mensen in de buurt opzocht voor aandacht. Een jaar later overleed hij daar aan de gevolgen van een longontsteking.