Opera over Van Gogh in de maak: 'Schilder had ironische band met Brabant'

Brabant is trots op één van haar bekendste inwoners: Vincent van Gogh. Daarom wordt de 165ste geboortedag van de schilder groots gevierd. Cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers gebruikt deze viering om iets speciaals bekend te maken: Er komt een heuse opera over Vincent van Gogh.

Voor wie denkt dat dit het zoveelste werk over levensverhaal van Vincent van Gogh wordt, heeft Rooijakkers een duidelijke boodschap: geen paniek. "Van Gogh heeft zijn eigen biografie geschreven in zijn brieven en dat is niet te overtreffen. Wij vertellen met de opera het verhaal wat er is gebeurd in Brabant tussen 1880 en nu. Met Van Gogh als continu kantelpunt."

'Van Gogh was een outsider'

Rooijakkers wil met de opera vooral een reëel beeld neerzetten van de kunstschilder. "Wij omhelzen Van Gogh als grote zoon, maar hij was echt een outsider. Allereerst omdat hij een Protestant was in een Katholiek gebied. Maar hij liep ook in een paars pak rond in Eindhoven. Dat hadden ze daar nog nooit gezien. En hij was zeker niet handig in relaties en sociale contacten. Van Gogh had het zwaar, eigenlijk gedurende zijn hele leven. Het is de ironie van de outsider die letterlijk een insider en een held is geworden." 

Outsider wordt daarom ook een thema in de opera. Componist Tom Löwenthal gaat met deze thema's aan de slag om muziek te maken: "Ik werk, net als mijn grote inspiratiebron Richard Wagner, met een leitmotiv. Daar maak ik vervolgens een thema op en dat werk ik uit". Volgens Rooijakkers is het een kleine stap van schilderkunst naar muziek. "Het werk van Van Gogh is erg muzikaal. Het leent zich erg goed voor nieuwe composities en dus voor een opera'.

Werk Van Gogh in de opera

Meerdere werken van de kunstschilder komen terug in het verhaal, want juist die werken vertellen de ironie tussen het leven en de visie van Van Gogh en het huidige Brabant. "Denk aan de heide die hij heeft geschilderd met de schapen en een herder. Daar droomde hij van. Een generatie later is die heide door de Brabanders getransformeerd tot afvalbult", vertelt Rooijakkers. Datzelfde geldt voor de wevers die Van Gogh schilderde. De wevers werkten in Brabant destijds onder embarmelijke omstandigheden. De vergelijking met de lagelonenlanden van dit moment is snel gemaakt. "Er zijn veel ironische verbanden te leggen waar Van Gogh een rol in speelt."

Het verhaal van de opera zal voor iedereen herkenbaar zijn. Outsider Vincent van Gogh had steun aan zijn broer Theo. "Iedereen heeft iemand nodig die in hem of haar gelooft. Dat wordt het grondthema van de opera. Iedereen kan zich tot dat thema verhouden."

De planning laat op dit moment zien dat de opera, genaamd Vincents Homeland, in 2020 in première gaat. Het Engelstalige stuk zal vertoond worden in één van de meest iconische gebouwen van Eindhoven: het Evoluon.