De groep Nederlandse vrouwen die op latere leeftijd een baby krijgt, groeit hard. Een groot deel van deze groep wordt zwanger door IVF. Laat moederschap is vaak maakbaar moederschap. Veertig jaar geleden werd in Groot Brittannië de eerste IVF baby Louise Brown geboren.

Het grote zwangerschapsonderzoek

Vijf vragen over moeder worden op latere leeftijd aan Larissa Pans, schrijver van het boek Onbeperkt vruchtbaar. Zij ging op zoek naar de uiterste houdbaarheidsdatum van het moederschap. "Als je 52 bent en in goede gezondheid zie ik geen obstakels. Als je rookt en overgewicht hebt op je 30ste heb je een groter probleem."

1.       Waarom worden moeders op steeds latere leeftijd zwanger?

"De Nederlandse vrouw is gemiddeld 29,8 jaar bij de geboorte van haar eerste kind. Vrouwen studeren eerst, willen nog carrière maken en vinden het soms moeilijk om de juiste partner te vinden’’, zegt Larissa Pans. Ze concludeert dat ook mannen later vader worden. "Vaak komt dat door bestaansonzekerheid als zzp’er of contractant. De woningmarkt zit ook op slot voor starters." Gynaecologen vertelden haar dat vrouwen te veel uitgaan van maakbaarheid en daardoor hun kinderwens uitstellen. "Ze onderschatten dat je vruchtbaarheid na je 35ste heel hard achteruit holt. Vrouwen denken: er is altijd IVF. Maar bij elke IVF-poging is de kans op slagen maar 20 tot 30 procent."

info
clock 19-04-2018 14:39

Wat is IVF?

Vrouwen die een IVF-behandeling ondergaan beginnen met een hormoonsimulatie om meerdere eicellen tegelijkertijd te laten rijpen. Elke eicel zit in een follikel in de eierstokken. Als de eicellen gerijpt zijn worden ze met een holle naald uit de follikel gezogen. De eicellen worden in een laboratorium in een glazen bakje samengebracht met sperma. Als bevruchting plaats vindt worden een of twee embryo’s teruggeplaatst. Dit is een behandeling voor vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen.

2.       Veertig jaar geleden werd de eerste IVF-baby geboren. Wat is er sindsdien veranderd?

"In het begin was het slagingspercentage maar 2 procent. Het ging om traditionele echtparen bij wie de vrouw niet zwanger kon raken, vaak omdat er iets mis was met de eileiders", vertelt Pans. Inmiddels zijn er wereldwijd zeven miljoen IVF-kinderen. In Nederland is één op de 36 kinderen een IVF-kind. Ze concludeert dat de groep is verbreed en er meer technieken zijn om zwanger te raken. "Je ziet lesbische vrouwen die een zaaddonor nodig hebben, homostellen die een eiceldonor en een draagmoeder zoeken en alleenstaande vrouwen op leeftijd met vruchtbaarheidsproblemen. Het is een heel diverse groep geworden."

3.       Moeten we alles willen wat de vruchtbaarheidswetenschap kan?

"Ik vind dat je als land je grenzen moet aangeven ook als andere landen dat niet doen. In Mexico en in bepaalde staten van de VS mag alles. Maar in Nederland zijn we soms te voorzichtig. Je mag best meer risico’s nemen", vindt Pans. Ze is tegenstander van handel in lichaamseigen materiaal zoals zaad- en eicellen. "In het buitenland zijn veel eiceldonoren arme vrouwen die uit nood hun eicel verkopen. In Nederland gaan we daar veel zorgvuldiger mee om. Anoniem doneren is niet toegestaan en commerciële verkoop is verboden."

"Er zijn geen cijfers over hoeveel Nederlandse vrouwen aan ‘zwangerschapstoerisme’ doen, omdat de regels in het buitenland soepeler zijn. Je ziet wel een stijging van 45+- en 50 +- moeders. Deze vrouwen zeggen vaak in Nederland tegen hun gynaecoloog dat ze op natuurlijke wijze zwanger zijn geraakt. De vruchtbaarheidsindustrie in het buitenland is weinig transparant. Wat weet je van de kwaliteit van eicellen of zaad?"

4.       Wat weegt zwaarder: de wens om moeder te worden of de belangen van het kind?

Er zijn volgens Pans botsende belangen. "De belangen van de ongeborene wegen zwaar, zoals het belang om te weten waar je vandaan komt. In het buitenland zijn zaad- en eiceldonaties vaak anoniem. Ik heb een donorkind gesproken dat zich altijd tweedehands voelde en die nu een kruistocht voert tegen anonieme inseminatie. Maar veel moeders zeggen: het is maar een zaadje of een eicel. Moederschap is veel meer.’’

"Ik vind dat er een debat gevoerd moet worden over laat moederschap. Nu ligt het medische probleem op het bordje van de gynaecoloog.Bij eiceldonatie is er bijvoorbeeld meer kans op vroeggeboorte of een miskraam. Veel vrouwen zeggen niet hoe ze zwanger zijn geworden. Dat levert ook medisch risico op."

info
clock 19-04-2018 15:16

Wat is KID?

Bij Kunstmatige inseminatie donorzaad (KID) wordt donorzaad bij de vrouw ingebracht. De kans op een zwangerschap is het grootst als de inseminatie vlak voor de eisprong plaats vindt. Dit is een behandeling bij mannelijke onvruchtbaarheid, als de man een erfelijke ziekte heeft die hij niet wil doorgeven aan het kind, bij lesbische stellen en bij vrouwen die moeder willen worden zonder partner.

Wat is eiceldonatie?

Als een vrouw onvruchtbaar is of voorbij de vruchtbare leeftijd maar wel een goed functionerende baarmoeder heeft dan kan ze zwanger raken na eiceldonatie. Er is een complete IVF-behandeling nodig bij de donorvrouw om eicellen te kunnen oogsten. Eiceldonatie kan in Nederland alleen met een bekende donor of via een eicelbank. Anonieme eicel- en zaadceldonatie is sinds 2004 verboden. Een onbekend aantal Nederlandse vrouwen wijkt uit naar het buitenland waar commerciële verkoop van anonieme eicellen in sommige landen wel is toegestaan.

5.       Is er een uiterste houdbaarheidsdatum voor moederschap?

"Ik vind het heel goed dat in 2016 de leeftijdsgrens is omhoog gegaan naar 50 jaar. Tot 43 jaar krijg je behandeling vergoed als je een medische indicatie hebt. Tussen je 43ste en 50ste jaar moet je het zelf betalen. Daarna ben je in Nederland uitbehandeld. Ik vind dat er geen maximale leeftijd is. Het gaat om goed ouderschap. Als oudere moeder moet je wel zorgen dat de voogdij is geregeld en dat er een sociaal vangnet is", zegt Pans.

"Er zijn onderzoeken gedaan naar kinderen met oudere ouders. Daar kwam niet uit dat ze er slechter aan toe waren, als een van de twee wegvalt heeft dat natuurlijk wel veel invloed op het welbevinden van het kind. Dus ja, het is toch een risico dat je neemt."

"Als je 52 bent en in goede gezondheid dan zie ik geen probleem. Als je rookt en overgewicht hebt op je 30ste heb je een groter probleem." Pans vindt dat er met twee maten wordt gemeten. "Mijn eigen man is 21 jaar ouder dan ik. Bij mannen wordt het geaccepteerd als zij op late leeftijd vader worden. Vrouwen krijgen kritiek dat het onnatuurlijk is."

info
clock 19-04-2018 14:39

Feiten en cijfers

Dertig jaar geleden was zeven op de tien vrouwen die een kind kreeg jonger dan 30 jaar. Op dit moment is dat een op drie. Het aantal vrouwen tussen de 40 en 45 jaar dat een kind kreeg steeg tussen 2000 en 2015 met 49 procent. Het aantal vrouwen van boven de 50 jaar dat een kind baarde steeg in diezelfde periode met 375 procent.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.