Oostvaardersplassen: ‘Erg he?’

Op een verjaardagsfeestje een tijdje geleden werd ik aangesproken door iemand die beelden van een stervend hert in De Wereld Draait Door had gezien. Ik wist niet eens dat DWDD aandacht had besteed aan onze uitzending over de Oostvaardersplassen, waarin deze beelden te zien waren. ‘Heb je dat gezien? Erg he? Het beest valt gewoon dood neer. Trouwens belachelijk dat die cameraploeg niets deed om dat hert te redden’.

Over die laatste discussie zal ik hier verder niet uitweiden (lees mijn eerdere weblog hierover), maar het blijft een heet hangijzer in de polder: de Oostvaardersplassen. Een prachtig natuurgebied tussen Almere en Lelystad, maar met een omstreden natuurvisie. Natuurbeschermers en overheid vliegen elkaar al jaren in de haren over die ene vraag: is het (oer)natuur of een mislukt dierenexperiment?

Begin maart besteedden wij in onze uitzending er uitgebreid aandacht aan. We lieten zien dat veel dieren in de Oostvaardersplassen aan het eind van hun Latijn waren. Omdat het gebied is afgesloten met hekken of door natuurlijke barrières als een spoorlijn, kunnen de dieren er niet uit. Eén hert stierf zelfs ter plekke voor onze camera, terwijl het in het water viel. Het onfortuinlijke dier werd dankzij onze camera (en DWDD) een nationale bekendheid. Een symbool tegen wil en dank voor het falende beleid in de Oostvaardersplassen.

De uitzending riep een stortvloed aan reacties op, binnen en buiten de politiek. Even waren de Oostvaardersplassen HET gesprek van de dag. Hoofdredactionele commentaren (Trouw) werden eraan geweid, in een regionaal radio-programma haalde Staatsbosbeheer zijn gram, artikelen volgden elkaar in rap tempo op. In het Parool verscheen een spotprent van Tom Janssen (zie hierboven), die ik nog steeds actueel vind. Vrienden en kennissen die van de reportage wisten spraken me erover aan. Sommige aanvallend (‘laten jullie geen incidenten zien?), sommige meelevend ('ongelooflijk dat dit in Nederland gebeurt’).

Inmiddels zitten er zo’n 4.000 edelherten, konickspaarden en Heckrunderen op een gebied van zo’n 2.000 hectare. Of moet ik zeggen: zaten. Want in de winter vindt de grote selectie plaats. Volgens beheerder Staatsbosbeheer is een uitval van 30 % normaal. Vraag is, of deze sterfte op zo’n grote schaal een natuurlijk proces is zolang dieren niet kunnen migreren –wat ze in een natuurlijke situatie zouden doen. In een natuurlijke situatie zou het evenmin gebeuren dat er structurele overbevolking ontstaat –met elke winter een massale sterfte tot gevolg. Bovendien zouden de dieren in een natuurlijke situatie niet uit vrije wil kiezen voor een pas ingepolderd stuk land, vaak te drassig voor hun hoeven.

Vandaag komt de Stichting Grote Grazers met nieuwe cijfers: het overgrote deel van de runderen (75%) heeft de winter niet overleefd. Dit hebben ze gededuceerd uit luchtfoto’s van het gebied (zelf gemaakt) en uit tellingen op de grond. Drie keer hebben ze alles nageteld. Op de foto’s zie je de dode dieren bij bosjes liggen.

Staatsbosbeheer meldde kortgeleden nog aan minister Verburg dat slechts een kwart (25%) de winter niet heeft overleefd. Wie heeft gelijk? Feit blijft dat grote hoeveelheden dieren hier om de hoek massaal het loodje leggen, elke winter opnieuw. Ruim 300 runderen (140 volgens Staatsbosbeheer), 300 paarden en 670 (!) edelherten die deze zomer niet haalden. Het zijn indrukwekkende cijfers voor het kleine Nederland met zijn versnipperde natuurgebieden.

Vandaag lopen wij met Yvonne Bierman van Stichting Grote Grazers door wat GeenStijl de ’Oostvaardersholocaust’ noemt . ‘Het is maar goed dat Bambi geen dagboek kan schrijven’, aldus de website. Volgens de stichting is de hele ‘biotoop’ (alle bomen, struiken, de hele begroeiing) door de overpopulatie kapot gevreten.

Eén reactie op het bericht van GeenStijl over de Oostvaardersplassen vond ik wel raak:

Het is mij overigens een raadsel hoe de Partij voor de Dieren, toch de enige dierenpartij wereldwijd die zitting heeft in een parlement, zich afzijdig houdt in het debat over de Oostvaardersplassen. Marianne Thieme zet daarentegen een promotie-filmpje van Staatsbosbeheer op haar site om te laten zien hoe prima in orde het allemaal is in het natuurgebied.

Na onze uitzending begin maart liet minister Verburg de evaluatie van ‘experiment Oostvaardersplassen’ (gepland voor 2011) vervroegen naar dit najaar. Voor 1 november moet een commissie nu uitspraak doen over de vraag of er ingegrepen gaat worden in het natuurbeheer of niet.

Het experiment, dertig jaar geleden begonnen bij de drooglegging van Flevoland, begint zijn einde te naderen. Dat is in elk geval wat ik van ganser harte hoop. Al zou het zonde zijn als het gebied daarbij wordt opgeofferd.