De spreidingswet is nog niet in werking, waardoor het COA veel moeite heeft om asielzoekers op een normale manier een plek te geven. Daarom is het opvangorgaan bereid de komende jaren 750 miljoen euro uit te trekken voor de huur van cruiseschepen.

Het COA ziet geen andere oplossing. Met de schepen komen er relatief snel veel plekken bij en het draagvlak voor opvang aan wal is onder de bevolking groter dan bij andere opvangvormen. Maar een van de nadelen is dat het heel duur is.

Duizenden mensen opvangen

Uit een meting begin deze maand blijkt dat er dit jaar meer dan 60.00 mensen een opvangplek nodig hebben in Nederland. Volgend jaar zullen dat er waarschijnlijk 77.000 zijn.

Nu wordt er jaarlijks nog ongeveer een half miljard euro uitgegeven aan de opvang van asielzoekers, maar COA-voorzitter Milo Schoenmaker zegt tegen Trouw dat hij verwacht dat dat bedrag de komende jaren zal oplopen tot enkele miljarden per jaar.

Dure tijdelijke schepen

Het Algemeen Dagblad zocht eerder uit hoeveel een asielschip kost. Het cruiseschip MS Galaxy dat in Amsterdam noodopvang biedt aan 1500 asielzoekers, kost ruim 110.000 euro per dag. Het hoge kostenplaatje komt niet alleen door de huur van het schip, maar ook door personeelskosten, schoonmaak, ligging en omdat er vaak een tussenpersoon is voor de bemiddeling.

"Alles wat je kunt bouwen voor de langere termijn, is altijd goedkoper. Een schip dat je voor een tijd moet huren, is duur", zegt politicoloog en migratieonderzoeker voor de Universiteit van Amsterdam Saskia Bonjour. "De spreidingswet zou hier wel een deel van de oplossing zijn, zodat je structureel kunt opvangen dat je niet meer met van die dure, tijdelijke oplossingen hoeft te werken."

Spreidingswet als oplossing

De spreidingswet is inmiddels door de Tweede Kamer aangenomen, maar de Eerste Kamer moet er nog over stemmen. Volgende maand staat deze stemming op de planning. Dat de spreidingswet oplossingen kan bieden, vindt ook VluchtelingenWerk Nederland.

Anna Strolenberg van de stichting vertelt dat zij goed begrijpt dat het COA als tijdelijke oplossing extra wil investeren in de noodopvang op schepen. "Het COA zit eigenlijk al 1,5 jaar met een lastige situatie, omdat zij de touwtjes aan elkaar vast moeten knopen. Omdat er eigenlijk veel politieke onwil is waardoor zij gedwongen worden om maar telkens naar noodopvang of noodmaatregelen te zoeken."

Eigen initiatief

VluchtelingenWerk Nederland is niet tegen opvang op schepen, mits het van tijdelijke aard is, vertelt Strolenberg. "Op een schip hebben mensen een kamer, die ze wel moeten delen. Maar in sporthallen en evenementenlocaties zien mensen geen daglicht. En hebben veel minder privacy. En je creëert in een keer veel opvangplekken."

Maar dat het COA zoveel investeert in deze vorm van opvang is volgen Strolenberg niet voor niets. "Als we kijken naar de politieke geschiedenis, hoe lang het al duurt voordat die spreidingsbeleid überhaupt in de Eerste Kamer terecht is gekomen, snap ik het heel goed vanuit het COA dat zij de stap naar voren zetten en denken 'nou, we gaan daar niet op wachten en we gaan zelf al het initiatief nemen."

Politiek spel

Volgens politicoloog Bonjour is dit het resultaat van een politiek spel dat al jaren wordt gespeeld. "Er zijn een aantal partijen die zeggen 'wij gaan pas akkoord met oplossingen voor de opvang als de instroom omlaag gaat'. Dat is iets wat verschillende regeringen al heel lang zeggen te willen en hebben geprobeerd en wat niet zomaar gaat."

"Daarmee krijg je dus een soort politieke patstelling waar het COA last van heeft, waar asielzoekers en vluchtelingen ontzettend veel last van hebben. Maar waar uiteindelijk ook de belastingbetaler de dupe van is."

Uitstroom

Volgens Bonjour heeft het hoge aantal plaatsen die het COA nodig heeft heel weinig te maken heeft met hoeveel mensen er naar Nederland toe komen, maar vooral heel veel te maken heeft met dat mensen niet uit de opvang weg kunnen naar een normale woning.

"Het COA zegt zelf dat het grootste probleem bij de uitstroom ligt en dat heeft natuurlijk met de problemen op de woningmarkt te maken, maar ook opnieuw met politieke wil bij gemeentes en de inspanningen die ze doen." De gemeenten zijn namelijk wettelijk verantwoordelijk van de huisvesting en inburgering van statushouders.

'Zeker niet ideaal'

De Vereniging Nederlandse Gemeenten ziet 'dat het om veel geld gaat, maar dat er op dit moment geen andere oplossing is'. "Belangrijk is dat het bepalen van een ligplaats van een schip gebeurt in nauwe afstemming met de betrokken gemeenten."

"De VNG acht opvang op schepen zeker niet ideaal. Naast opvang moeten namelijk ook onderwijs, zorg, veiligheid en bijvoorbeeld dagbesteding worden georganiseerd. Dit kan op vaste locaties eenvoudiger en met minder kosten. De spreidingswet kan hier op termijn verlichting in brengen."

Lange termijn

Als de spreidingswet volgende maand niet wordt aangenomen, zal de situatie volgens Bonjour ook niet verbeteren. "Opvang in in volstrekt ontoereikende omstandigheden van tienduizenden mensen voor heel veel geld is op langere termijn niet te doen. We hebben namelijk de middelen om het op te lossen."

Strolenberg vult aan: "Je laat eigenlijk je gemeentes in de steek, want die weten niet waar ze aan toe zijn. Zij vragen zich af of zij op de lange termijn moeten investeren en locaties moeten zoeken. Voor vluchtelingen is het ook totaal onduidelijk, want we zien ook dat er zoveel noodopvang locaties zijn die kort open zijn dat kinderen telkens van school gehaald worden omdat ze moeten verhuizen. Zowel voor die vluchtelingen als voor gemeentes als voor het COA maak je het daarmee bijna onmogelijk om de opvang goed uit te voeren."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."