Ook 200 belastingadviseurs bestempeld als fraudeur: onterecht volgens Achmed, die nu dak- en werkloos is

Zo'n tweehonderd belastingadviseurs zijn de afgelopen jaren aangepakt door hetzelfde fraudeteam dat ook verantwoordelijk is voor onderzoek naar de toeslagenaffaire. Een van hen is Achmed Abdi, die zich van geen kwaad bewust is, maar wel alles kwijt is.

Vanwege de burgeroorlog in zijn thuisland Somalië vluchtte Achmed in 1986 naar Nederland, net als tienduizenden anderen. Op 19-jarige leeftijd moest hij helemaal opnieuw beginnen.

Aan de slag als tolk

Thuiszitten wilde Achmed niet, hij vond een baan bij fastfoodketen McDonald's. Daarnaast ging hij naar school om Nederlands te leren. Hij bleek een snelle leerling en niet lang daarna kon hij aan de slag als tolk voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en andere overheidsdiensten.

"Ik draaide dubbele diensten. 's Morgens reed ik om 04.00 uur naar mijn werk, tolkte in het hele land bij azc's en rechtbanken."

Hulp met belastingaangiftes

Ook zette hij zich vanuit zijn benedenwoning in de Haagse Schilderswijk in voor andere naar Nederland gevluchte Somaliërs. Zo zamelde hij geld in voor wederopbouwprojecten in Somalië.

Met zijn talenkennis hielp hij daarnaast nieuwkomers de weg te vinden bij de instanties en organisaties waarmee ze te maken kregen, van tandartsafspraken tot telefoonabonnementen. En vulde hij als belastingadviseur aangiftes in voor Somalische Nederlanders die daar zelf moeite mee hadden.

Gearresteerd

Maar in februari 2014 ging het mis. Er belden twee ambtenaren van de Belastingdienst aan en vertelden Abdi dat er beslag zou worden gelegd op zijn huis en spaarrekening. Overdonderd verwees hij naar zijn boekhouder, die al 20 jaar zijn aangiftes deed. Hij liep niet achter en had geen schulden, stelde ook de boekhouder.

In 2015 werd Abdi vervolgens gearresteerd. Hij zou als belastingadviseur voor anderen verkeerde aangiftes hebben ingediend en zeker 140.000 euro te veel hebben teruggevraagd aan zorgkosten, giften aan goede doelen en onderhoudskosten voor nareizende partners en kinderen vanuit het buitenland.

Bij vrienden bedelen voor eten

En Abdi was niet de enige bij wie dit gebeurde, blijkt uit onderzoek van EenVandaag in samenwerking met de Groene Amsterdammer. Zo'n tweehonderd belastingadviseurs zijn de afgelopen jaren aangepakt door hetzelfde fraudeteam dat ook verantwoordelijk is voor onderzoek naar de toeslagenaffaire, het Combiteam Aanpak Facilitators (CAF).

Abdi's zaak is nog niet onderzocht, maar er is wel beslag gelegd op zijn rekening, waardoor hij niet meer bij zijn geld kan. Een advocaat betalen ging dus ook niet. "Ik kon niet meer pinnen, moest bij vrienden bedelen om te kunnen eten."

'Belastingmannetjes'

Vaak was er een simpele verklaring voor het bovengemiddelde aantal aftrekposten in de aangiftes door Abdi. Zijn cliënten waren net-gearriveerde vluchtelingen, vandaar de posten voor nareizende gezinsleden. Veel andere door het CAF aangepakte belastingadviseurs zijn al met pensioen. Zij houden alleen hun vaste klanten aan, die vaak ook ouder zijn en meer zorgkosten hebben.

Het CAF onderzocht, zo blijkt, geen adviseurs met een bovenmodaal inkomen of zakelijk belastingadviseurs, maar beperkte zich tot wat het team omschreef als 'belastingmannetjes', die voor niets of een paar tientjes mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt helpen met hun aangifte. De hoge zorgkosten van oudere cliënten en daarmee hoge aftrekposten waren voor het CAF reden om deze mensen eruit te halen.

Cliënten in de problemen

De cliënten van Abdi kwamen ook in de problemen, toen hij op de radar van het CAF kwam. Zij moesten duizenden euro's terugbetalen. Muusa Doualeh werkte bijvoorbeeld als zorgmedewerker in een ziekenhuis. Hij maakte voor zijn vrouw in het buitenland gebruik van aftrekposten, iets wat mag volgens de wet. Abdi diende namens hem bezwaar in tegen de navordering en stuurde de bonnen van de afgetrokken kosten op. Die werden afgewezen.

Doualeh moest 8.000 euro terugbetalen, wat erg moeilijk bleek met een minimumloon en doorlopende kosten voor zijn vrouw. "Ik heb mijn auto moeten verkopen", vertelt de inmiddels gepensioneerde Doualeh. "Ik heb elke dag door weer en wind 20 kilometer naar mijn werk gefietst om geld te besparen."

Het stempel 'fraudeur'

Net als in de toeslagenaffaire kregen 'belastingmannetjes' en hun cliënten van de computer bij voorbaat het stempel 'fraudeur' en werden ze door de Belastingdienst als verdachte behandeld: de medewerkers van de belastingtelefoon kregen een ander script te zien wanneer ze iemand met fraudecode 1043 aan de lijn hadden.

De bewijsstukken en bonnen van deze mensen raakten vervolgens in meerdere gevallen zoek of werden om niet bekende redenen afgekeurd.

Slechts een excuusbrief

Terwijl de Belastingdienst sinds begin dit jaar probeert de slachtoffers in de toeslagenaffaire te compenseren, geldt dat niet voor de mogelijke misstanden richting de 'belastingmannetjes' en hun cliënten. Strafzaken en navorderingen tegen de 'malafide' belastingadviseurs gaan intussen door.

De Belastingdienst beschouwt hen, zo blijkt ook uit hun schriftelijke reactie op ons onderzoek, nog altijd als fraudeurs. Abdi is inmiddels dakloos, werkloos en heeft nog geen geld terug.