Medicijndispensers, personenalarmering en zorgrobots helpen ouderen langer thuis te wonen. Maar in de praktijk zijn dit soort MobileCare-systemen niet gecertificeerd. Ook zijn er vragen over de kosten en effectiviteit, blijkt uit onderzoek van EenVandaag.

In het appartement van de 92-jarige Ad van Eerd piept een medicijndispenser wanneer het tijd is voor zijn medicatie. Naast het apparaat staat zorgrobot Sara, die hem regelmatig aanspoort om voldoende te drinken. "Die geeft een gil als ik te weinig drink. Om de zoveel tijd krijg ik een reminder van, 'je moet wat drinken man.'", vertelt hij.

Apparatuur die zorg ontlast

Voor de thuiszorg zijn dit soort technologische hulpmiddelen een uitkomst, legt verpleegkundige Maikel Zee uit. "Als deze hulpmiddelen er niet staan, zou het zorgteam twee keer per dag voor de medicijnen langs moeten komen. En als het qua eten en drinken ook echt de verkeerde kant opgaat, komen we daar ook voor langs."

In een complex met 300 appartementen voor ouderen telt dat op, zegt hij. "Als je bij iedereen tien minuutjes langs moet gaan, ben je toch heel wat tijd kwijt. Vandaar dat die apparatuur ook gewoon echt geweldig is om de zorg te ontlasten."

Alles in een pakket

Een van de partijen die deze diensten levert is MobileCare, zij werken als een tussenpersoon tussen zorginstellingen en leveranciers. "We zijn één loket", legt MobileCare-eigenaar Patrick Landsman uit.

"En er komen steeds meer technologieën en oplossingen beschikbaar, daarom is het handig om één gezamenlijk inkooppunt te hebben." Inmiddels werkt MobileCare samen met ruim 60 zorgorganisaties voor 7.000 cliënten.

Scheuren in samenwerking

Lelie zorggroep, één van de grootste zorgaanbieders in de regio Rotterdam, is ambassadeur van MobileCare. "Onze virtuele thuiszorg is eigenlijk een mandje van oplossingen", vertelt bestuurder Hendrik Jan van den Berg in een YouTube-video van 2 jaar geleden. 'Het mandje' is een pakket van apparaten waaruit de thuiszorgmedewerker kan kiezen om in te zetten bij een cliënt, zoals een zorghorloge, een digitale weegschaal of een noodknop.

Maar, afgelopen zomer ontstaan er scheuren in die samenwerking. Het begint met bericht van De Zorgcentrale, een organisatie waar verpleegkundigen en medisch geschoold personeel klaarzitten om de ernst van binnenkomende telefoontjes en meldingen te beoordelen. Via de mail laten zij weten niet meer voor MobileCare te willen werken.

Betalingsachterstand

De breuk - die directe gevolgen heeft voor de kwaliteit en snelheid van zorg omdat verschillende organisaties hun apparaten hebben aangesloten bij MobileCare - ontstaat door een meningsverschil tussen de twee partijen: in een e-mail aan klanten stelt MobileCare dat telefoontjes niet op tijd worden beantwoord. Maar directeur Lies Rijniers van De ZorgCentrale spreekt dit tegen.

"Wij hebben dat nooit op die manier van hen gehoord", zegt ze. "Eén van onze belangrijkste prestatie-indicatoren is juist dat we snel en actief reageren en dat doen we ook." Betaling vanuit MobileCare blijft rond die tijd uit en de achterstand loopt op tot 500.000 euro. De samenwerking wordt daarna vanuit De ZorgCentrale stopgezet.

Beveiligingsbedrijf

MobileCare communiceert daarna aan de aangesloten zorgorganisaties dat ze snel een nieuwe zorgcentrale vinden om de rol over te nemen, maar dat lukt niet. Uiteindelijk zetten ze hun diensten naar een beveiligingsbedrijf over.

Volgens directeur Landsman kan dat bedrijf de telefoon en alarmen net zo goed aannemen als een zorgcentrale, ondanks dat zij daar geen geschoold zorgpersoneel voor hebben. Dit geldt echter alleen voor hulpdiensten zoals politie en brandweer, niet voor ambulances.

Medicijndispenser

Tegelijkertijd wordt de medicijndispenser van Medido, een apparaat dat op gezette tijden medicijnen uitgeeft aan cliënten en een van de meest tijdbesparende apparaten, uit het 'mandje' van MobileCare gehaald. Er ontstaat onenigheid tussen de leverancier en MobileCare omdat zij ondanks afspraken een ander apparaat wil inzetten. MobileCare wil een Scandinavische dispenser introduceren, waar meer marge op gemaakt wordt.

"Er was al een verschil van inzicht over een langere periode", zegt Managing Director van Medido Peter Nijhuis hierover. "Het ging over hoe we deze technologie zouden moeten inzetten. Toen werd de indruk gewekt dat het vervangen van het apparaat geen probleem zou zijn. Maar volgens ons is dat niet zo want een apparaat is niet alleen een technisch ding, maar vergt ook coaching en begeleiding."

'Dit schaadt het vertrouwen'

Het nieuwe product van MobileCare is nog niet medisch goedgekeurd voor gebruik in de thuiszorg, kent vele storingen en niet alle medicijnrollen van de apotheek passen in het apparaat. Hierdoor moet de wijkverpleging de hele zomer en het najaar alsnog dagelijks meerdere keren langs cliënten.

Voor veel zorgorganisaties zorgt dit niet alleen voor veel extra werk, maar ook de kosten stijgen flink voor deze zorgorganisaties. "Dit brengt onnodige kosten met zich mee en schaadt het vertrouwen in zorgtechnologie bij cliënten en personeel", zegt een betrokkene.

MobileCare erkent fouten

MobileCare geeft de fouten toe: "Dit is misgegaan. We hebben onze eigen regels niet gevolgd om eerst partijen te trainen."

"Normaal doen we eerst een basistraining, dan pas implementatie. We kwamen er tijdens het proces achter dat we dat vergeten waren. We hebben de cliënt en de zorgmedewerker niet meegenomen in die omwisselingsactie."

Gebrek aan begeleiding

Ook andere zorgleveranciers zoals Zorgrobot TinyBots en Sensara werken niet (meer) samen met MobileCare. Dit komt deels door de gevraagde winstmarge, maar ook door het gebrek aan ondersteuning en toepassen van de technologieën.

"Deze technologieën moeten gepaard gaan met coaching en implementatiebegeleiding, maar MobileCare levert de apparatuur zonder voldoende ondersteuning", zegt een ingewijde uit de branche van de zorgtechnologie.

'Over de schutting geflikkerd'

"Ze worden grof gezegd over de schutting geflikkerd", gaat de ingewijde verder.

Bij ouderenzorgorganisatie Aafje 300 stonden bijvoorbeeld geplaatste sleutelkluizen voor woningtoegang die het niet deden door gebrekkige ondersteuning. Deze verhalen verspreiden zich snel via appgroepen van zorgmedewerkers die EenVandaag heeft ingezien.

Kritische blik op het aanbod en kosten

Sinds de wisseling van medicijndispenser kijken verschillende grote organisaties kritischer naar het aanbod van MobileCare. Wat overblijft zijn vaak nieuwe apparaten die MobileCare zelf importeert. Bij verschillende organisaties wordt weer kritisch gekeken naar 'het mandje'.

Zo worden bij een zorgorganisatie 80 slimme weegschalen ingezet voor 150 euro per maand, terwijl ze los 140 euro kosten. En een eigenmerk zorghorloge worden ingezet. "Dit rechtvaardigt niet de hoge kosten van 95 tot 150 euro per cliënt per maand", staat in interne stukken. "Zelf aanschaffen is veel goedkoper." Landsman reageert hier als volgt op: "Bij sommige cliënten zet ik meer in dan bij andere, maar gemiddeld komt het wel goed uit."

Apparaten zonder medische certificering

Ook hebben veel van de aangeboden apparaten nog geen medische certificering. "Het is een Winkel van Sinkel waarvan de doelmatigheid vaak onduidelijk is met producten die niks met zorg te maken hebben. Er worden Google Homes, iPhones, iPads, Fitbits, een goedkoop trilbandje en ongeteste saturatiemeters ingezet", zegt een manager innovatie van een thuiszorgorganisatie.

"Dat zijn apparaten die niks met zorg te maken hebben en niet veilig zijn voor dat doel. Het is schijnveiligheid", zegt een manager innovatie van een thuiszorgorganisatie. Ook wordt 'Mijn PIA' gebruikt om via WhatsApp berichten door te sturen over dagritme, meetwaardes, medicatie-momenten. Dat is vanuit privacy-oogpunt niet verantwoord."

'Niet alleen focussen op laagste prijs'

Volgens Landsman is ook dat geen probleem. "Certificeringen lopen achter. En waarom zouden we meer betalen voor dure zorgtechnologie, zoals een zorgrobot, als een Google Home mogelijk hetzelfde kan?"

Verpleegkundige en kenner van zorgtechnologie Jennifer Bergkamp deed 2 jaar geleden mee aan een pilot van MobileCare. Zij begrijpt de zorgen wel. "Het is logisch om kritisch te kijken naar kosten en opbrengsten, maar alleen focussen op de allerlaagste prijs werkt meestal niet."

Afwegingen tussen kosten en kwaliteit

Er moet een zorgvuldige afweging worden gemaakt tussen kosten en kwaliteit, vindt Bergkamp. "Terwijl in dit geval te snel werd gekozen voor de goedkoopst mogelijke optie. En daarna ging het al snel over het inzetten van technologie. Dat werkt niet. Je moet goed kijken naar de vraag en naar de bewezen technologieën."

Veel apparaten die MobileCare inzet, vallen nu niet in die categorie. Slechts een van de door MobileCare aangeboden producten is momenteel getoetst door Digizo. Dat is het programma voor het opschalen van bewezen digitale zorgprocessen, die waarde toevoegen voor zorgverleners, patiënten en burgers. Dat betekent dat een technologie veilig en verantwoord kan worden ingezet en opgeschaald in de Nederlandse zorg.

Dwang om producten aan te schaffen

Zorgorganisaties zien dat MobileCare door zorgverzekeraars CZ en VGZ wordt aanbevolen bij inkopers van zorgverzekeraars. Partijen voelen dwang om deze producten aan te schaffen bij de leverancier. MobileCare biedt een pakketdeal van tussen de 93 en 150 euro vergoeding per cliënt per maand, ongeacht welke technologie wordt afgenomen.

Uit contracten die EenVandaag heeft ingezien, blijkt dat afspraken over prestaties en de inzet van specifieke technologieën niet duidelijk zijn meegenomen. Een manager van een zorgorganisatie verklaart: "Dit geeft het bedrijf onbedoeld een machtspositie. Zij kunnen diensten doordrukken en wijzigen, maar wij kunnen niet zomaar stoppen omdat we veel kennis en regie uit handen hebben gegeven."

Grote onrust

Een andere zorginkoper van een grote instelling zegt: "Veel organisaties zijn gewend personeel in te zetten in de wijk, maar zij moeten nu anders gaan werken en andere kennis in huis halen." Dit alles leidt tot grote onrust binnen thuiszorgorganisaties, die vaak niet goed weten wat ze nu moeten doen. Stoppen kan niet zomaar omdat dan alles wat nu is ingezet niet meer werkt en vervangen moet worden.

Veel partijen willen dan ook rustig uitfaseren. Zorgverzekeraar Zilveren Kruis vergoedt niet meer het volledige pakket van MobileCare, maar alleen onderdelen. Bronnen bevestigen aan EenVandaag dat onder andere de Lelie zorggroep, voorheen ambassadeur, de samenwerking met MobileCare op termijn wil beëindigen. De organisatie wil dit zelf niet bevestigen vanwege het lopende contract.

Social media zoals Tiktok zijn voor veel jongeren een vraagbaak voor medische informatie. Vooral voor specifieke vrouwen-aandoeningen zijn er veel influencers die zonder medische scholing behandelingen aanraden. Artsen maken zich zorgen.

Niet-medisch geschoolde influencers winnen terrein, blijkt uit gesprekken met TikTok-dokter Annemie Gallimont en gynaecoloog Yvonne Louwers. Zij zien dat jonge vrouwen met klachten gerelateerd aan de menstruatie steeds vaker na hun doktersbezoeken ook online naar informatie bij influencers zoeken. Soms heeft dit schadelijke gevolgen.

Oplossing voor PCOS

De 29-jarige Iesja Westerbeek kan hierover meepraten. Zij heef al langer last van een onregelmatige menstruatie en heeft de diagnose polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS). De afgelopen jaren probeert ze er alles aan te doen om regelmatig ongesteld te worden."Ik ben van alles gaan onderzoeken over wat er mee te maken had, om die cyclus wat regelmatiger te krijgen", vertelt ze.

Ze komt online terecht bij verschillende influencers die beloven de oplossing te hebben. "Ze speelde in op het weer krijgen van een regelmatige cyclus. En dat wilde ik, dat was van jongs af aan mijn doel. Ik ben altijd op zoek naar een manier dat het me lukt."

PCOS klachten werden erger

2 maanden lang slikt Iesja supplementen die door influencers werden aangeprezen. Ze kosten haar 150 euro per maand, maar lijken uiteindelijk niet te helpen. "Het ging niet beter en toen dacht ik, dan stop ik hier gewoon mee." Het slikken van de supplementen maken haar PCOS klachten juist erger.

"Het zijn vaak influencers die ook PCOS hebben en dat maakt het heel herkenbaar", legt Iesja uit over haar eerdere beslissing om advies van influencers op te volgen. "Als het voor hen werkt, wil je geloven dat het ook voor jou werkt."

Advies zonder medische kennis

Onderzoek van KNMG en NOS uit 2024 laat zien dat 50 procent van de 670 ondervraagde artsen wekelijks te maken hebben met patiënten die gedachte als die van Iesja delen.

Recenter wetenschappelijk onderzoek naar influencers en klachten van onregelmatige menstruatie laat zien dat TikTok-videos over PCOS veel jonge vrouwen aantrekken. Maar de kwaliteit van de informatie die ze brengen is laag. "De meeste video's zijn gemaakt door niet-medische opgeleide mensen die behandelopties voorstellen zonder kennis van zaken te hebben." Zo staat te lezen in het medische tijdschrift Healthcare.

Vrouwen voelen zich niet gehoord

Ook gynaecoloog Yvonne Louwers weet uit ervaring dat Iesja niet de enige is. Veel vrouwen met PCOS voelen zich bij hun arts niet genoeg gehoord en gaan dan zelfstandig op zoek.

"Bij PCOS hebben vrouwen een onregelmatige of helemaal weg blijvende menstruatie. Je ziet in de baarmoeder en heleboel kleine eiblaasjes die niet uitrijpen", legt ze uit. "En daar komen dan klachten bij zoals een lager zelfbeeld, eetstoornissen, depressieve gevoelens en angstklachten."

Misinformatie op TikTok

Louwers heeft begrip voor de vrouwen die bij influencers uitkomen maar vindt het van belang dat reguliere artsen hier meer grip op krijgen, want zeker 60 procent van wat jonge vrouwen op TikTok-filmpjes zien is onjuiste informatie.

"Ik zie ook meer supplement gebruik, vitamines bijvoorbeeld en extracten van met wortelgras gevoerde runderen, dat heeft simpelweg niet een bewezen effect. Het kost vaak veel geld en heeft niet het effect wat je zal willen."

Schadelijke adviezen

Het blijft volgens Louwers niet bij 'weggegooid geld', het opvolgen van dit soort adviezen zorgt ook voor echte schade, weet zij. "Vrouwen krijgen door het afgaan op influencers een vertraging bij waar het echt om gaat: een goed en volledig beeld van hun ziekte krijgen."

"Bijvoorbeeld over suikerinname of wel of niet sporten. Ik heb gezien dat vrouwen wordt aangeraden niet te sporten, terwijl bewegen juist goed is." Ze heeft het dan over filmpjes waarop influencers - met en zonder PCOS - vertellen dat vrouwen met dit syndroom bijvoorbeeld niet moeten hardlopen. Dat zou een stressreactie veroorzaken in het lichaam.

Tegengeluid

Annemie Gallimont is lid van Dokters Vandaag, een collectief van artsen dat probeert via TikTok de juiste informatie bij mensen te krijgen. Dat wil zeggen; informatie die gebaseerd is op medische richtlijnen.

"Ik heb een gluur-account waarop ik afdaal om op mijn vakgebied in de krochten van het internet te kijken. Daar lees je dan dingen met de titel: 'wat je dokter je niet vertelt' en 'ze doen te weinig onderzoek ' of ' gebruik geen crème'." Gallimont probeert daar de juiste medische informatie voor in de plaats te stellen.

Patiënten niet veroordelen

"Ik zie dagelijks de mensen in mijn spreekkamer die last hebben van wat er gebeurd is via een influencer", gaat ze verder.

"Dan dacht ik hoe kan je dat nou geloven, maar dat werkt niet. Je moet eigenlijk zeggen: wat fijn dat je zelf onderzoek hebt gedaan. En dan iemand bij de hand nemen."

'Ik voel me weer gezond'

Ook Iesja zocht uiteindelijk medische hulp bij een echte dokter. Ze kon terecht bij een psychiater en kreeg antidepressiva om de mentale klachten die door PCOS worden veroorzaakt te reguleren. "De paniek werd getriggerd door de hormonen die vrijkomen", vertelt ze.

"Maar dit is een behandeling die bij mij heel goed werkt. Ik word nog steeds niet regelmatig ongesteld, maar ik voel me nu eindelijk weer een beetje mezelf. Ik voel me weer gezond."

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.