Er moeten snel huizen bijgebouwd worden, en volgens de bouwsector kan dat nog een heel stuk duurzamer. Maar woonminister Mona Keijzer lijkt dit niet met beleid te willen ondersteunen. "Verduurzaming wordt onnodig vertraagd door gebrek aan duidelijkheid."

De bouwsector in Nederland is inmiddels al een heel eind in het zo duurzaam mogelijk bouwen van huizen. Veel bedrijven zijn bovendien bereid om nog een stap verder te gaan. Maar ze vinden de overheid daarin niet als partner.

Eén huis per dag bouwen

Trots laat Pim Ketelaars van bouwbedrijf Heijmans de houtskeletbouwfabriek zien die iets meer dan een jaar geleden in Heerenveen is geopend. "We kunnen hier één woning per dag bouwen. Maar we zouden ook kunnen opschalen naar 500 of zelfs 1.000 huizen per jaar."

In de fabriek worden 'volwaardige en betaalbare woningen van duurzaam hout' gemaakt, vertelt de manager duurzaamheid. "De huizen worden in de fabriek helemaal afgebouwd en kunnen vervolgens in 1 dag geplaatst worden."

Duurzame materialen

De bouwsector dacht bij duurzaamheid lange tijd vooral aan energiezuinig bouwen, vertelt hoogleraar duurzaam bouwen aan de TU Delft Andy van den Dobbelsteen. "Maar inmiddels worden ook duurzame materialen steeds belangrijker."

Daarnaast zetten bouwbedrijven volgens hem meer in op 'natuurinclusief' bouwen. Dat betekent dat er bij de bouw van huizen rekening wordt gehouden met de dieren en planten in het gebied waar gebouwd wordt.

'Circulair' bouwen

Ook 'circulair' bouwen wordt belangrijker, dus ervoor zorgen dat materialen opnieuw gebruikt kunnen worden. "Daar zijn we inmiddels best ver mee in Nederland: in de bouw wordt naar schatting al zo'n 90 procent hergebruikt", weet de hoogleraar.

Soms gaat het daarbij om zogenoemde 'laagwaardige' recycling, legt hij uit. "Dan wordt materiaal na sloop bijvoorbeeld hergebruikt in de wegenbouw. Maar er worden ook complete elementen opnieuw gebruikt."

'Wij zijn er klaar voor'

De bouwsector is er volgens Pim Ketelaars helemaal klaar voor om duurzaam en circulair huizen te bouwen. Nu de overheid nog, zegt hij. "Er is veel ruis op dit moment. Ik mis een overheid die een leidende rol neemt om de branche een duurzame richting te geven, in onder andere materialen en energie."

Ketelaars pleit ervoor, net zoals veel collega-bouwers, om de rekenwijze en data voor gebruikte materialen te verbeteren, zodat duurzame woningen eerlijker worden gewaardeerd. Maar de kans dat dit gaat gebeuren lijkt klein, gezien de plannen van minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting.

'Kost meer tijd en geld'

Keijzer zegt dat ze pas op de plaats wil maken wat duurzaamheid betreft. "De woningen die we bouwen, die zijn al heel erg goed, heel energiezuinig", benadrukt de minister.

"Ik wil daar geen extra eisen bovenop hebben, dat kost alleen maar meer tijd en dus ook geld", gaat ze verder. "We moeten er nu vooral voor zorgen dat nieuwe woningen betaalbaar worden, ook voor middeninkomens."

Stikstofproblemen

GroenLinks-PvdA-Kamerlid Suzanne Kröger is het niet eens met de minister. Zij ziet ook 'een heleboel redenen' waarom er snel nieuwe huizen moeten worden gebouwd. "Maar de sector geeft aan dat duurzamer bouwen dit helemaal niet in de weg hoeft te zitten."

Ze wijst naar de stikstofcrisis, het overvolle stroomnet en het grote tekort aan vakmensen in de bouw. "Daar liggen de problemen, niet bij duurzaamheid", zegt het Kamerlid.

'Minister trapt op rem'

"Je hebt niet vaak dat vanuit het bedrijfsleven zelf wordt gezegd: 'Kom alsjeblieft met strengere regels, want wij staan er klaar voor en het is goed voor iedereen'", benadrukt Kröger.

"Precies dat gebeurt nu in de bouw: iedereen wil duurzaam bouwen met duidelijke regels", gaat het Kamerlid verder. "Alleen de minister trapt op de rem."

'Kortzichtig en dom'

Het idee dat het niet verder aanscherpen van duurzaamheidseisen ervoor zorgt dat er sneller gebouwd kan worden, noemt hoogleraar duurzaamheid Van den Dobbelsteen 'kortzichtig'. Ook hij denkt dat dit niets uitmaakt voor de bouwsnelheid.

De overheid had er volgens hem ook voor kunnen zorgen dat biobased bouwen, dus met biologische grondstoffen als hout, bamboe, hennep en stro, een boost had kunnen krijgen. "Maar dat is niet gebeurd. Ik vind dat gewoon heel dom."

Aanscherping uitgesteld

Terwijl de bouwbedrijven zelf graag zo willen bouwen, hoort Van den Dobbelsteen terug. "Bij de markt is al lang ingedaald dat we deel van de natuur zijn en daar rekening mee moeten houden als we nieuwe huizen bouwen."

De realiteit is volgens hem dat de verduurzaming in de sector nu juist wordt vertraagd door gebrek aan duidelijke wetgeving. Hij noemt de eisen aan bouwmaterialen als voorbeeld: "Deze zouden aangescherpt worden, maar dat is vooralsnog uitgesteld door de minister."

Beton beter dan hout?

In de huidige regels staat bijvoorbeeld nog dat hout als bouwmateriaal slechter voor het milieu is dan beton en staal.

"Daar klopt niets van, iedereen voelt dat aan zijn klompen", zegt Van den Dobbelsteen. "Er is ook heel veel protest hierover vanuit de bouwwereld."

'Lef om door te gaan'

Bij Heijmans komen ze er uiteindelijk wel uit, zegt manager duurzaamheid Ketelaars. "Wij zijn een van de grotere bouwbedrijven en hebben genoeg mensen en kennis. En ook het lef om alsnog door te gaan met zo duurzaam mogelijk bouwen."

Maar dat geldt niet voor iedereen in de bouwsector, benadrukt hij tot slot. "Er zijn zo'n 14.000 bedrijven, en vooral voor de kleinere partijen is het lastig als er geen duidelijke regels zijn."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."