Ieder kind heeft recht op onderwijs. Toch geldt dit niet voor kinderen met een ernstig meervoudige beperking. Zij worden meestal vrijgesteld van de leerplicht, en krijgen dan ook geen enkele vorm van scholing meer. Ze gaan vaak naar een instelling waar vooral de zorg centraal staat. Of ze zitten thuis, terwijl ook deze kinderen nog ontwikkelingsmogelijkheden hebben. Er wordt een petitie aangeboden door betrokkenen, waarin gevraagd wordt om ieder kind onderwijs te bieden, dus ook meervoudig gehandicapte kinderen.

Erika van de Bilt is moeder van de ernstig meervoudig beperkte Lotte. Samen met orthopedagoog Lot de Swart is ze de petitie gestart voor het belang van onderwijs voor kinderen zoals Lotte. Van de Bilt: "We hebben in de wet staan dat ieder kind recht heeft op onderwijs. Maar in de praktijk blijkt dat dit niet vooor ernstig meervoudig beperkte kinderen geldt." Lot de Swart vertelt: "De meeste kinderen met een meervoudige beperking kunnen onze bestaande vormen van onderwijs niet volgen. De dagen zijn te lang, het is te zwaar voor ze of ze hebben zelf teveel zorg nodig. Ze krijgen daarom een 'niet-toelaatbaarheidsverklaring' tot onderwijs. Dit betekent automatisch dat ze een leerplichtontheffing krijgen." Ondertekenaars van de petitie vinden het krom dat er van kinderen gevraagd wordt om hun recht op onderwijs op te geven, terwijl ook deze kinderen nog ontzettend veel aan te leren is.

Ook kinderen met een ernstige beperking kunnen leren

Orthopedagoog Lot de Swart werkt bij Stichting Estinea. Samen met haar collega's heeft ze zich hard gemaakt voor onderwijs voor ernstig meervoudige beperkte kinderen in de Achterhoek. Er loopt een project waarbij meervoudig gehandicapte kinderen twee keer per week onderwijs krijgen van twee juffen die gedetacheerd zijn vanuit het speciaal onderwijs. Lot de Swart vertelt: "De aanname is vaak dat deze kinderen toch niet kunnen leren, maar dat is niet waar. We kunnen ze niet leren rekenen of schrijven, maar we leren ze hun lijf kennen, nieuwsgierig zijn, keuzes maken of communiceren via gebaren of een oogbesturingscomputer."

Kinderen met een beperking gaan nu vaak naar een instelling waar de zorg voorop staat. "Als je als ouder graag wilt dat je kind nog een vorm van onderwijs krijgt, dan moet je dat zelf regelen. Je kunt moet zelf een speciale 'samen naar school-klas' opzetten of een begeleider regelen die met je kind meegaat naar school. Je moet alles bevechten, terwijl ik vind dat het een recht zou moeten zijn", vertelt Erika van de Bilt, moeder van de meervoudig beperkte Lotte. Ook Lotte gaat een aantal dagen per week een paar uur per dag naar speciaal onderwijs. "Ze leert daar op haar manier van. Ze heeft iemand nodig die haar helpt om haar mogelijkheden te ontdekken, ze moet uitgedaagd worden."

Recht op onderwijs geldt voor iedereen

Wat orthopedagoog Lot de Swart graag zou zien is dat het onderwijs naar de zorginstelling komt in plaats van dat de kinderen zelf naar school moeten. "Niet elk kind heeft genoeg energie om naar een school vervoerd te worden. Het gaat echt om maatwerk. Sommige kinderen kunnen met een persoonlijk begeleider een paar uur per dag naar een gewone reguliere school. Anere kinderen zouden op een dagbesteding een paar uur les op maat moeten kunnen krijgen."

De kern van de petitie is het belang belang om te denken vanuit leerrechten van kinderen. De mogelijkheden van het kind moeten daarbij het uitgangspunt zijn, niet de regels en financiering van de zorg en het onderwijs. Ook als kinderen buiten het onderwijssysteem vallen, moeten zij hun recht op onderwijs behouden. Erika van de Bilt: "Het betekent dat het onderwijs niet voldoende op hen is afgestemd. Daar moeten dan andere vormen voor komen, in plaats van dat we zeggen 'dit kind is niet geschikt voor het onderwijs dat wij hebben.’ We willen een passend aanbod voor kinderen met een ernstige beperking."

Petitie aangeboden aan Tweede Kamer

De petitie voor onderwijs voor ieder kind wordt op dinsdag 24 april door Van de Bilt en De Swart aangeboden aan leden van de Tweede Kamer. Lisa Westerveld van GroenLinks heeft al aangegeven zich hard te maken voor duurzaam en passend onderwijs voor kinderen met een ernstige meervoudige beperking. Veel mensen en organisaties uit de gehandicaptensector hebben zich aan de petitie verbonden, zoals brancheorganisatie VGN, Vereniging BOSK, NSGK, ouders en wetenschappers van de VU en RUG. Volgens de ondertekenaars is stap 1 het erkennen door de politiek dat onderwijs écht voor ieder kind moet zijn. Stap 2 is de uitwerking van een passende onderwijsvorm.

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.