Onbereikbaar zijn na werktijd is in Australië nu een wettelijk recht, waarom in Nederland niet? 'Het voegt niks toe'

Appjes, telefoontjes en mailtjes. Vanaf deze week hoeven Australische werknemers deze niet meer te beantwoorden na werktijd. Ze hebben dit te danken aan een nieuwe wet. Waarom is die wet er in Nederland niet? "Het voegt juridisch gezien niks toe."

De nieuwe 'right to disconnect' wet zorgt er niet alleen voor dat werknemers zich niet genoodzaakt voelen om de berichten te beantwoorden, maar ook dat ze hier niet op afgestraft kunnen worden.

Niet uniek

Klinkt als een speciaal plan, maar heel uniek is het niet. Binnen de Europese Unie zijn er al verschillende lidstaten die een soortgelijk recht op onbereikbaarheid in de wet hebben vastgeld, zegt hoogleraar arbeidsrecht aan de Radboud universiteit Femke Laagland. "Daarbij valt wel op dat het ontzettend verschillend is gereguleerd iedere keer. De uitwerking van Frankrijk is heel anders dan die van België of Luxemburg."

Bovendien is er in april 2024 ook een belangrijke ontwikkeling op Europees niveau begonnen. "De Europese Commissie is een formele procedure is gestart om onder meer te kijken of zulke wetgeving ook op Europees niveau mogelijk is", voegt ze toe.

Hoe zit dat in Nederland?

Ook in Nederland staat het recht om buiten werktijd niet met werk bezig te zijn al impliciet in de wet. Werkgevers hebben de plicht en verantwoordelijkheid om de zogeheten psychosociale arbeidsbelasting bij werknemers te voorkomen. Dat betekent, kort gezegd, dat ze een te hoge werkdruk moeten tegengaan.

"Onderdeel daarvan is ook dat ze beleid moeten ontwikkelen over in hoeverre werknemers ook buiten werktijd bereikbaar moeten zijn", legt Laagland uit. "En wat er nu in verschillende EU-lidstaten en ook in Australië gebeurt, is dat het heel expliciet in de wet wordt neergezet zodat het urgenter voelt en mensen weten wat hun rechten zijn."

Bedrijfscultuur belangrijker

Laagland denkt dat zo'n wet in Nederland niet nodig is. "Ik denk dat het juridisch niet veel toevoegt", benadrukt ze. "Er was ook een wetsvoorstel over werken waar je wil. Dat is in de Eerste Kamer gesneuveld. Vooral omdat het ook een invulling was van het goed werkgeverschap."

"Je kan je dus afvragen of zo'n nadere regeling eigenlijk niet alleen maar weer een regel extra in de wet oplevert, maar verder niet veel toevoegt. Het is veel belangrijker dat de werkgever een cultuur heeft binnen zijn bedrijf, waarin werknemers ook het gevoel krijgen dat ze niet hoeven te reageren op bepaalde mailtjes en telefoontjes buiten werktijd."

Risico's

Dat het verbod op onbelangrijke telefoontjes buiten werktijd zo expliciet in de Australische wet staat, brengt dan ook risico's met zich mee, denkt Laagland. "Je krijgt natuurlijk een discussie met elkaar wat redelijk is. Wat is een belangrijk telefoontje en wat niet? Australië heeft ook aangegeven dat discussies daarover kunnen worden voorgelegd aan de Schillencommissie. En je kan je afvragen, willen we daar nu met elkaar discussie over hebben? Want gaat het niet veel meer over het goed werkgeverschap?"

Het doel schuift in de ogen van Laagland naar achter als je alleen maar voor de geschillencommissie gaat uitvechten of een bepaald mailtje nou wel of niet belangrijk is. "Het enige verschil nu met Nederland is dat het expliciet wordt benoemd. Als je heel strikt juridisch kijkt, hoeven werknemers in Nederland nu ook geen onbelangrijke telefoontjes te beantwoorden."