Ombudsman: 'Vreemdelingendetentie in Nederland móét menselijker'

De omstandigheden voor vreemdelingen in het detentiecentrum Rotterdam moeten menselijker, stelt de ombudsman in een nieuw rapport. "Zoveel mensen dicht op elkaar, dat levert extra spanningen op."

Hij roept de politiek op zijn bevindingen mee te nemen bij het maken van de nieuwe wet rond vreemdelingenbewaring. "Eenzaam op een cel worden opgesloten, dat fenomeen komt vaak voor." En dat vindt hij zorgelijk. "De impact van eenzame opsluiting is heel groot en kan schadelijk zijn", zegt Reinier van Zutphen, de Nationale ombudsman.

Nieuwe wet

Met een aantal kleine aanpassingen aan het regime zou vreemdelingenbewaring in Nederland volgens de ombudsman een stuk menselijker worden voor personeel én voor de vreemdelingen zelf. Er wordt in het parlement gesproken over een nieuwe wet rond vreemdelingenbewaring.

Van Zutphen roept de politiek op zijn bevindingen en aanbevelingen mee te nemen bij het maken van de nieuwe wet: "De staatssecretaris heeft aangegeven dat ze er met verstand naar wil gaan kijken om er een écht goede wet van te maken. Daar reken ik ook wel op. Want het is wel tijd dat we het goed gaan regelen."

Reactie politiek

Tweede Kamerlid Joël Voordewind van de ChristenUnie, vindt het rapport van de Ombudsman zorgelijk. Maar is tegelijkertijd blij met de aanbevelingen, waar hij de staatssecretaris op zal wijzen. Zo laat hij in een reactie aan EenVandaag weten.

Menselijke omstandigheden

De ombudsman wil benadrukken dat het hier niet gaat om mensen die veroordeeld zijn. "Hier is geen strafrechter aan te pas gekomen. Hier zijn geen misdrijven gepleegd. Deze mensen, daarvan is gezegd: 'Jullie zijn hier, maar je mag hier niet zijn.'"

Daarom moeten deze mensen ook weer vertrekken. "Maar het is wel belangrijk dat we deze mensen onder menselijke omstandigheden naar hun land van herkomst terugbrengen."

Cel delen

"Zoveel mensen dicht op elkaar, dat levert extra spanningen op", zegt de ombudsman. Zijn rapport beschrijft wat die spanning doet met de mensen die daar verblijven én met de mensen die daar werken. "De complicatie van 'er staat je iets te wachten dat je niet wil', in combinatie met overdag niks te doen hebben én met iemand op één cel worden geplaatst met wie je liever niet bent. Ja dan maak je het heel complex en spanningsvol."

Volgens Reinier van Zutphen zeggen medewerkers in het detentiecentrum waar hij mee gesproken heeft dat kleinere groepen beter zouden zijn: "Daar wordt het beheersbaarder door, menselijker, zowel voor degenen die vreemdeling zijn als voor de mensen die er werken."

Afzondering

Het rapport richt zich op het gebruik van afzondering als straf. Met name bij het weigeren van een meerpersoonscel. Dat wil niet zeggen dat er helemaal geen straffen uitgedeeld moeten worden. Van Zutphen: "Er zijn ook mensen die zich niet gedragen zoals het hoort."

Volgens hem gaat dat om 15 tot 20 procent van de mensen in de inrichting in Rotterdam. Die mensen moeten volgens de ombudsman ook gewoon gestraft worden. "Die spanning haal je niet weg door het te laten zoals het is. Als je je misdraagt daar, dan moet je daar straf voor krijgen."

Niet te handhaven

"Ik ben geschrokken van wat de directeur mij vertelde over wat hij de 'lockdown' noemde. Dat er op een gegeven moment in de inrichting een situatie was dat iedereen weer op de cel moest. Omdat het niet meer te handhaven was."

"En toen dacht ik: dan moeten er echt veranderingen komen in de manier waarop we met de vreemdelingen omgaan en hoe we de bewaarders moeten beschermen. Daar moet je op een bepaalde manier een einde aan maken."

Kleine aanpassingen

Met een aantal kleine aanpassingen zou het volgens de ombudsman al een stuk menselijker worden voor personeel én voor de vreemdelingen zelf. Naast het terugdringen van het gebruik van eenzame afzondering heeft het rapport nog een aantal aanbevelingen.

Volgens de ombudsman zou er een zinvolle dagbesteding moeten komen en ook zouden mensen niet verplicht moeten worden een cel te delen.