Storm Ciarán is gearriveerd en brengt niet alleen wind, gedonder en vertraagde treinen met zich mee, maar ook kans op overstromingen. Hoe kunnen we omgaan met wateroverlast? Hydroloog Niko Wanders: "Er is een systeemverandering nodig."

Vandaag woedt storm Ciarán door het land en dat zorgt voor onstuimige situaties en heel veel water. Waar dat water heen kan, is de vraag.

'Slechte timing'

Volgens hydroloog Wanders komt Ciarán op een slecht moment. Vorige maand was namelijk recordnat: niet eerder viel er in oktober zoveel regen in De Bilt als afgelopen maand. De grond is dus al erg nat, waardoor problemen ontstaan met de afvoer. "De bodem en sloten zitten eigenlijk vol."

Wanders vergelijkt het met een spons die zich heeft volgezogen. "En dan kan zo'n spons niet heel veel extra meer opnemen. De regen die nu valt, past er niet meer bij." Als oktober minder nat was geweest, was er nu dus ook een kleinere kans geweest op overlast. "Elke regendruppel die valt, trekt dan de droge grond in. Dan heb je er veel minder last van. Er kan dan veel meer in sloten."

'Delicate balans'

Toch is water wegpompen ook niet een perfecte oplossing. Wanders: "Het is een hele delicate balans. In de zomer gebruiken we heel veel van onze watervoorraden op, dus we trekken heel veel water uit het grondwater en oppervlakte water."

In de winter wordt dat natuurlijke systeem weer aangevuld, omdat er meer regen valt dan er verdampt. "We zijn nu eigenlijk aan het begin van die periode en we willen al dat water zo goed mogelijk vasthouden om de watervoorraden in Nederland weer op te vullen, zodat we de komende zomer weer genoeg water hebben."

Watermanagers in spagaat

Watermanagers staan daardoor regelmatig in een 'spagaat'. "Hoe zorg je dat je wel maximaal water vasthoudt, maar tegelijkertijd geen overlast veroorzaakt?" De heftige droogtes en grote regenbuien van het afgelopen jaar helpen daar ook niet bij, laat Wanders weten.

"Die extremen aan beide kanten, dat maakt het heel lastig. Want zie je zo'n onweersbuil aankomen, dan denk je: ik ga zorgen dat er alvast water verdwijnt uit het gebied. Maar valt die bui dan net ergens anders, omdat hij net een andere afslag neemt. Dan zit je weer met een watertekort."

Systeemverandering

De verwachting van het KMNI is dat de weersvoorspellingen steeds lastiger worden. Om verbetering te krijgen in de situatie, is een systeemverandering nodig, volgens Wanders. "Wat we zien op veel plekken in Nederland, is dat waar we van nature water zouden kunnen opslaan, andere gebruikers zitten."

Daarbij kan je denken aan landbouw, maar bijvoorbeeld ook woningbouw of andere infrastructuur. "Dat vraagt er eigenlijk om dat we grootschalig gaan nadenken over hoe we het waterlandschap in Nederland inrichten. Op een manier die duurzaam is voor de toekomst en tegelijkertijd met minimale impact voor bijvoorbeeld landbouw of industrie."

Maatschappelijke discussie

Hierin speelt de woningmarkt ook een lastige rol, bijvoorbeeld met het bouwen van huizen in uiterwaarden. "Als je huizen gaat bouwen in uiterwaarden, dan kan die rivier daar niet meer overstromen, want dan hebben we lokaal wateroverlast. Maar zouden we die huizen niet bouwen, hebben we natuurlijk problemen in de woningmarkt."

Deze kwestie heeft dus niet alleen te maken met wateroverlast, maar ook met politieke keuzes. "Of we dan kiezen voor een meer duurzaam watersysteem, of het oplossen van de woningcrisis. Dat zijn maatschappelijke politieke discussies die heel belangrijk zijn voor hoe we ons landschap vorm gaan geven."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."