tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

NS-directeur Van Boxtel belde dagelijks 3 medewerkers tijdens lockdown: 'Gewoon om het persoonlijke verhaal te horen'

NS-directeur Van Boxtel belde dagelijks 3 medewerkers tijdens lockdown: 'Gewoon om het persoonlijke verhaal te horen'
NS-voorman Roger van Boxtel op station Utrecht
Bron: EenVandaag

NS-directeur Roger van Boxtel (66) werkte richting het einde van zijn loopbaan, toen door de coronacrisis ineens nog maar 10 procent van alle reizigers overbleef. Over 1,5 maand stopt Van Boxtel met werken. Hij kijkt terug op een zware laatste periode.

Van Boxtel leek met recordresultaten af te zwaaien als NS-topman, maar corona heeft er ingeslagen als een bom. Het bedrijf heeft in het eerste half jaar van 2020 een verlies geleden van 185 miljoen euro. Zonder staatsteun was het verlies opgelopen tot 1 miljard. Maar Van Boxtel trekt zich niet alleen het economische plaatje aan. "De medewerkers hebben zich waanzinnig ingezet om het bedrijf draaiende te houden."

Vertrouwen terugwinnen

Het eerste contact over de komst van corona naar ons land had Van Boxtel met staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje Van Veldhoven. "Begin maart ging het zo snel in Europa. Ik was zelf nog even gaan skiën, maar ik ben na 3 dagen teruggegaan. Toen zeiden we: inpakken, we gaan terug."

"Van Van Veldhoven kregen we te horen dat we moesten afschalen, maar dat we wel moesten blijven rijden. Dus we besloten om alleen met sprinters te blijven rijden", vertelt Van Boxtel op station Utrecht Centraal. Normaal zou het zwart zien van de mensen op het station, maar dat doet het nu, 5 maanden later, nog steeds niet. "We zien nu 40 procent van het normale aantal reizigers. Het woon-werkverkeer is weg. Wij doen ons best om het vertrouwen van mensen terug te winnen, dat het met mondkapjes veilig is."

Elke dag 3 mensen bellen

Van Boxtel praat vol lof over zijn medewerkers. De topman zette zich vanaf het begin van de coronacrisis voor hen in, vertelt hij. "Op het begin heb ik heel veel mensen gebeld, dwars door het bedrijf. Elke dag 3 mensen. En dat krijg je echt de persoonlijke verhalen."

Hij sprak met schoonmakers, railcateraars, machinisten. Een verhaal dat indruk op hem maakte was een machinist die na 40 jaar met pensioen ging. "Hij moest met de stille trom vertrekken. Terwijl als iemand met pensioen gaat, de hele familie en alle collega's aanwezig zijn bij de laatste treinrit. Dat gaat nu allemaal niet door. Iemand die dan ziel en zaligheid heeft gegeven en niet eens een normaal afscheid krijgt", blikt hij terug. Van Boxtel is zelf ook voorzichtig geweest. "Ik ben 66 en zit in nu ook in de risicogroep." De eerste 3 maanden heeft hij zijn kleinkinderen niet gezien en dat viel hem zwaar. Hij omschrijft zichzelf als knuffelkont. "Nu knuffel ik wel weer met de kleinkinderen, maar met de kinderen nog niet. Daarmee houd ik afstand."

Lees ook

Van Boxtel gaat voor de finish onderuit

De NS krijgt staatsteun, maar desondanks zit het bedrijf volgens Van Boxtel flink op de blaren. "Ik wil het woord 'luxe' dan ook niet horen. Ja, we hebben staatsteun, maar niet 100 procent en we hebben het geld nog steeds niet binnen." De NS krijgt 93 procent steun voor de geleden schade. "En die andere 7 procent is voor ons heel erg veel", zegt Van Boxtel. In Engeland bijvoorbeeld betaalt de overheid wel 100 procent van de geleden schade aan het bedrijf dat openbaar vervoer faciliteert.

5 jaar geleden moest Van Boxtel orde op zaken stellen bij de NS, want het ging niet goed met het bedrijf. Nu zwaait hij in oktober af met een groot verlies. "Het voelt net als een Tour de France. Eén meter voor de finish val ik van mijn fiets. In februari kon iedereen zien dat de NS zich had hersteld, maar dan komt ineens van de zijkant een virus naar binnen rijden. Dat is zuur."

Luisteren

Verslaggever Laura Kors in gesprek van Roger van Boxtel op Utrecht Centraal.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de waarde van Bitcoin hard is gedaald

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet
Er is de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig om het stroomnet goed te laten werken
Bron: ANP

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

info

Hoe ziet de Nederlandse energierekening eruit?

De elektriciteitsrekening bestaat uit drie hoofdelementen.

  1. Leveringskosten: dit is het bedrag dat je betaalt aan je energieleverancier voor de hoeveelheid elektriciteit en gas die je daadwerkelijk verbruikt. Deze kosten zijn afhankelijk van het verbruik, het tarief en de vaste leveringskosten. Dit deel van de rekening kun je beïnvloeden door te kiezen voor een goedkopere energieleverancier of minder energie te verbruiken.
  2. Netbeheerkosten: dit zijn de kosten voor transport en onderhoud van het energienetwerk. Je betaalt deze aan je regionale netbeheerder (bijvoorbeeld Liander, Enexis of Stedin). De netbeheerder wordt bepaald door je woonadres en je kunt deze niet zelf kiezen. Dit deel van de rekening kun je niet beïnvloeden want de tarieven worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt.
  3. Overheidsheffingen en belastingen: de overheid heft belastingen op energieverbruik en gebruikt deze deels om duurzame energie te stimuleren. Dit beslaat ongeveer een derde van de totale energierekening.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Bekijk ook

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Bekijk ook

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."

Energienet verstopt: kost heel veel geld

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant