radio LIVE
meer NPO start

'November laat? Het wordt aanpoten': Rosemarijn bereidt achter de schermen de Tweede Kamerverkiezingen voor in haar gemeente

'November laat? Het wordt aanpoten': Rosemarijn bereidt achter de schermen de Tweede Kamerverkiezingen voor in haar gemeente
Rosemarijn bereidt de verkiezingen voor in gemeente Best
Bron: ANP/Eigen foto

Het wordt aanpoten voor verkiezingsorganisatoren, die na de kabinetsval direct in de startblokken moeten staan. Er is namelijk weinig tijd om de aankomende verkiezingen in hun gemeente voor te bereiden, zeggen ze. "De eerste mails zijn de deur al uit."

Doordat het kabinet-Rutte IV afgelopen week viel, gaat Nederland vervroegd naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Die zijn op 22 november. Is dat niet wat laat? Twee verkiezingscoördinatoren leggen uit dat ze heel wat werk te wachten staat, terwijl ze daar minder tijd voor hebben dan normaal.

Direct in de regelstand

En dan helpt het ook niet mee dat we middenin de zomervakantie zitten, zegt Rosemarijn Bos. Zij is hoofdverantwoordelijke voor de verkiezingen in de Brabantse gemeente Best. "Er zit veel organisatie achter dat ene stipje dat je met je potlood op het stembiljet zet."

Waar ze normaal gesproken ruim een half jaar de tijd heeft voor de voorbereidingen, is dat nu 4 maanden. De Brabantse verkiezingsorganisator ging daarom na de kabinetsval direct in de regelstand. "Ik heb gelijk het draaiboek van vorige verkiezingen erbij gepakt. In mijn hoofd heb ik al bedacht hoe ik het nu ga aanpakken."

Minder bereikbaar door vakantie

Dat begint bij het versturen van mails naar potentiële stemlokalen, zoals sporthallen, scholen en buurtcentra. De stembureaus moeten aan allerlei eisen voldoen. "Zijn ze rolstoeltoegankelijk? Is er genoeg ruimte voor de stemhokjes? Is er genoeg verlichting? Ga zo maar door", legt ze uit.

"Je moet met veel aspecten rekening houden", gaat Rosemarijn verder. Dat veel organisaties nu minder goed bereikbaar zijn door de zomervakantie maakt het er volgens haar niet makkelijker op.

Bekijk ook

Hele kluif

Ook moet Rosemarijn de komende tijd stembureauleden werven. Daarbij moet ze ervoor zorgen dat er genoeg stempassen en kandidatenlijsten vanuit de drukker haar kant op komen. "Die moeten weer naar alle stemgerechtigden, dus we gaan met bezorgers om de tafel."

Vooral het werven van vrijwilligers wordt nog een hele kluif. Ze merkt dat het steeds moeilijker wordt om stembureauleden en stemmentellers te regelen. "Maar meehelpen geeft je wel een erg leuke inkijk in het verkiezingsproces."

'Doe je niet in één nacht'

Rosemarijn snapt dat sommige mensen zeggen dat november wat ver voelt voor nieuwe verkiezingen, zeker doordat zoveel belangrijke politieke dossiers op tafel blijven liggen. Maar volgens haar kan het niet anders. Los van al het werk dat zij in haar gemeente al aan de verkiezingen heeft, valt er ook op landelijke schaal het nodige voor te bereiden.

"Politieke partijen moeten kandidaten regelen en die moeten op hun beurt allemaal gecontroleerd worden. Pas als dat in orde is, kunnen de kandidatenlijsten naar de drukkers. Die moeten voor zo'n 340 gemeenten alle stempassen en stembiljetten drukken. Dat doe je niet in één nacht."

Bekijk ook

Bovenop normale takenpakket

Al het voorbereidingswerk van Rosemarijn komt bovenop haar dagelijkse takenpakket. Dat is ook bij Ina Heijes het geval, die onderdeel uitmaakt van team Burgerzaken in Elburg. Ze is sinds een aantal jaar eindverantwoordelijke voor het organiseren van de verkiezingen in de Gelderse gemeente.

"Het normale werk gaat gewoon door", zegt ze. Toch hebben de werkzaamheden, zoals het registreren van geboortes en overlijdens of het uitgeven van rijbewijzen en paspoorten er niet onder te lijden. "Het is niet zo dat we extra mensen in dienst nemen. We kijken wie extra inzetbaar is. Dat kunnen ook mensen van andere afdelingen zijn."

'Let op, het komt eraan'

"Een heel circus", zo noemt Ina de verkiezingsvoorbereidingen. Ook zij stond direct in de startblokken na de kabinetsval.

Zo heeft heeft ze de eerste mails al verstuurd. Die gingen naar locaties die kunnen dienen als stembureau. "'Let op, het komt er weer aan', heb ik aangegeven. Dan kunnen ze er alvast rekening mee houden."

Bekijk ook

De grote papierfabriek

Nu de exacte datum van de Tweede Kamerverkiezingen bekend is, begint 'het echte werk', zegt Ina. "En later in het proces, in de laatste weken voor de verkiezingen, begint de grote papierfabriek te draaien." Ze doelt op het verwerken van alle stembiljetten en kandidatenlijsten voor de stembureaus en inwoners.

Al die duizenden uitgeprintte partijlijsten en stempassen moeten naar alle stemgerechtigden in haar gemeente gestuurd worden. Het allerleukste werk is dat niet bepaald, zegt de verkiezingsorganisator, die wijst op de administratie die dat met zich meebrengt.

Veel verbazing

Dat kan volgens haar duurzamer, door meer digitale opties aan te bieden. Ook Rosemarijn vindt dat digitaal stemmen haar werk makkelijker en sneller zou maken. Het zou niet alleen veel voorbereidingswerk schelen, maar maakt ook het tellen van stemmen makkelijker.

"Nu zijn we urenlang bezig met tellen zodra de stembureaus sluiten. Al die enorme stembiljetten moeten we uitvouwen, waarna we op zoek moeten naar dat ene kleine rode stipje. Daarna moeten we alles per partij sorteren. Het is ontzettend veel werk. Er is al langer verbazing bij ons: waarom kunnen we dit anno 2023 niet digitaal regelen?"

Bekijk ook

'We maken er een feestje van'

Ondanks al dat geregel en het vele papierwerk vinden de twee organisatoren de voorbereidingen op de verkiezingen een leuk project. "Vooral omdat je veel contact hebt met mensen", zegt Ina.

"Op de dag van de verkiezingen maken we er altijd een feestje van, ook al is het lange dag. Maar dan ben je als collega's onder elkaar toch op een andere manier samen bezig."

Juist met vakantie

Rosemarijn maakt zich op voor een aantal drukke maanden. "Omdat je met zoveel punten rekening moet houden, voel je wel constant een bepaalde druk", zegt de verkiezingsorganisator. "Je wil dat alles goed gaat en dat valt wel zwaar."

Maar het is ook een leuk proces, zegt ze erbij. Het is vooral belangrijk dat je jezelf niet verliest, geeft ze mee. "Daarom is het geen moment bij me opgekomen na de kabinetsval om mijn aangevraagde vakantiedagen deze zomer te verplaatsen. Die rust heb ik deze periode juist nodig."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat heeft het nu eigenlijk opgeleverd? En andere vragen over 3 jaar oorlog in Oekraïne beantwoord

Wat heeft het nu eigenlijk opgeleverd? En andere vragen over 3 jaar oorlog in Oekraïne beantwoord
In Kyiv werden omgekomen soldaten herdacht op dag dat Rusland 3 jaar geleden Oekraïne binnenviel
Bron: AFP

De oorlog in Oekraïne duurt inmiddels al 3 jaar, maar een wapenstilstand ligt nu voor het eerst op tafel. De VS en Rusland onderhandelen over de beëindiging van het conflict, alleen zit Oekraïne niet aan tafel. We vroegen wat jullie erover wilden weten.

We legden jullie vragen voor aan defensiespecialist Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS).

1. Waarom heeft het Westen Rusland niet meer afgeschrikt om Oekraïne niet aan te vallen?

Toen Rusland op 24 februari 2022 buurland Oekraïne binnenviel was het ongeloof in de westerse wereld groot. Hoewel de spanningen tussen de twee landen al weken opliepen werden de wereldleiders toch overvallen door het uitbreken van de oorlog. "Ze geloofden niet dat Rusland het ooit zou (durven) doen", blikt Wijninga terug. "En dan denk je dus dat afschrikken ook niet nodig is."

Maar volgens hem had de Russische president Vladimir Poetin het idee dat Oekraïne te zwak was om zich te kunnen verdedigen, en bovendien niet gesteund zou worden bij een aanval. "Hij dacht: het Westen is verdeeld, die stellen niks voor en die gaan niet ingrijpen. Ik kan mijn gang gaan."

Dat beeld kwam niet zomaar ergens vandaan, zegt Wijninga. "We hebben de afgelopen 30 jaar in Europa de krijgsmacht uitgekleed. En het Westen was onderling ook verdeeld", stelt hij vast. Maar de Verenigde Staten en Europese landen schoten Oekraïne wél te hulp na de Russische invasie. "Dat bleek uiteindelijk natuurlijk wel een tegenvaller voor Poetin te zijn."

Defensiespecialist Peter Wijninga van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS)
Bron: EenVandaag
Peter Wijninga is defensiespecialist bij het Haags Centrum voor Strategische Studies

2. Wat heeft de oorlog na 3 jaar nu eigenlijk opgeleverd?

3 jaar na de invasie ziet Wijninga dat er een 'statisch front' is ontstaan in Oekraïne, met weinig veranderingen. Op dit moment houdt Rusland ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. "Dus voor Rusland zou je kunnen zeggen dat de oorlog in ieder geval heeft opgeleverd dat het een stuk gebied veroverd heeft."

"Voor Oekraïne heeft de oorlog tot zover opgeleverd dat het nog steeds bestaat als onafhankelijk land", gaat de defensiespecialist verder. "Want als het Westen niet te hulp was geschoten, was Oekraïne uiteindelijk door Rusland onder de voet gelopen."

Beide landen zijn in ieder geval nog ver verwijderd van hun uiteindelijke doel, legt hij uit. "Wat Oekraïne het liefst zou willen, is dat alle Russen weer vertrekken. En wat Rusland het liefst zou willen, is dat het heel Oekraïne verovert. Dat is beiden niet gelukt, dus zit je nu naar een vrijwel statisch front te kijken."

Bekijk ook

3. Hoe groot is de impact van deze oorlog op Rusland zelf?

De impact van de oorlog in Oekraïne op Rusland is volgens Wijninga heel duidelijk: "Die is enorm." En dan gaat het zowel om materiële en immateriële schade aan het leger, als om flinke klappen aan de economie.

De oorlog kost het Russische leger 'verschrikkelijk veel' mensen en materiaal, weet de defensiespecialist. Van de eerste jaren zijn er alleen grove schattingen van het aantal slachtoffers aan Russische zijde, maar het afgelopen jaar hebben westerse inlichtingendiensten 'redelijk nauwkeurige' schattingen kunnen maken.

"De schattingen zijn dat de Russen het afgelopen jaar tussen de 1.000 en 1.500 man per dag hebben verloren. Daarbij gaat het om doden en gewonden die zodanig gewond zijn dat ze niet meer aan de strijd kunnen deelnemen. Dat zijn de verliezen die ze moeten opvangen, dat is ontzettend veel."

Het Russische leger is er volgens hem niet op berekend om zulke hoge aantallen militairen snel te vervangen. "Wat je ziet is dat er steeds meer mensen naar het front worden gestuurd die nauwelijks zijn opgeleid. Zij dienen eigenlijk gewoon als kanonnenvoer. Wat de Russen daarnaast doen, is mensen die eigenlijk niet meer aan de strijd kunnen deelnemen toch weer naar het front sturen. Die noemen ze dan heel grof 'kogelsponzen'."

Dan is er ook nog de impact van de oorlog op de Russische economie. "Op dit moment kun je bijna wel zeggen dat die dicht bij een ineenstorting is. Je ziet aan alles dat het enorm slecht gaat", vertelt Wijninga daarover. De westerse sancties en het wegvallen van Europese landen als afnemers van olie en gas hebben volgens hem zichtbaar effect. "En het is sowieso al geen bijzondere sterke economie."

3 jaar oorlog in Oekraïne: deze landen helpen Rusland

4. Waarom gaven bondgenoten niet in één keer zoveel hulp dat Oekraïne de oorlog meteen had kunnen stoppen?

"Dat is inderdaad een van de grote vragen van de afgelopen jaren", zegt de defensiespecialist. "Dat was wel veel beter geweest. Westerse landen hebben daar erg lang mee geaarzeld omdat men Rusland niet onnodig wilde provoceren, toch ook wel als gevolg van de Russische dreigementen om kernwapens in te zetten.

"Dat is dus ook de reden dat men Oekraïne wel genoeg wapens gaf om zich te verdedigen tegen de Russen, maar niet genoeg om ook daadwerkelijk van ze te kunnen winnen", legt hij uit. "Dat is eigenlijk, vind ik, een groot falen van het Westen."

5. Donald Trump lijkt Oekraïne als speelbal te gebruiken, wat kan Europa hiertegen doen?

"Dat is inderdaad een lastige vraag, waar menig Europees politicus zich op dit moment ook het hoofd over breekt", begint Wijninga. "Wat Europa vooral moet doen: eensgezind worden. Dat is moeilijk, want dat zijn we niet, dus dat wordt een behoorlijke uitdaging." Maar het is hard nodig, benadrukt hij. "Europa moet de Verenigde Staten, of in ieder geval president Donald Trump, iets te bieden hebben."

De defensiespecialist noemt een internationale troepenmacht bij een eventuele wapenstilstand tussen Rusland en Oekraïne als voorbeeld. "We moeten er niet op wachten dat de Amerikanen dat als het ware aan ons opleggen. Europa moet naar voren stappen en zeggen: 'Dit is ons plan en dat gaan wij doen.' Dan heb je kans dat de Amerikanen zeggen: 'Goed voorstel, kom maar aan tafel, dan gaan we praten over hoe we dat gaan doen.'"

Nu Trump opnieuw in het Witte Huis zit, moeten Europese leiders een andere houding aannemen, vindt Wijninga. "We moeten vanuit een positie van kracht redeneren, in plaats van voortdurend met een Calimerocomplex rond te lopen."

Bekijk ook

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Wat gebeurt er als de VS en Rusland een akkoord sluiten, maar Oekraïne weigert daaraan mee te doen?

De bittere waarheid is dat Oekraïne in zo'n situatie niet zoveel te willen heeft, zegt Wijninga. "Als Oekraïne niet meewerkt - en dat hebben zowel Zelensky als Trump ook al zelf gezegd - dan zal de steun vanuit Amerika aan Oekraïne gewoon worden stopgezet. En dat zou voor Poetin een signaal zijn om zijn poot stijf te houden en de oorlog eventueel nog verder door te zetten."

Oekraïne kan dus weinig anders dan een eventuele afspraak tussen de Verenigde Staten en Rusland accepteren, ook als ze zelf niet bij de onderhandelingen aan tafel zaten, denkt hij. "Anders worden ze gewoon geslachtofferd. Dat is het wrede en ook afschuwelijke aan de situatie waarin we ons nu bevinden. Oekraïne is op dit moment een speelbal van de VS en Rusland, en de Europeanen staan voorlopig werkloos langs de zijlijn."

Al denkt de defensiespecialist niet dat er snel een vredesakkoord zal komen. "Ik denk dat we voorlopig moeten mikken op een staakt-het-vuren", legt hij uit. "En dan zal er daarna moeten worden dooronderhandeld over een vredesakkoord. Maar dat zal denk ik zeer veel tijd vergen, omdat de standpunten van Oekraïne en Rusland zo ver uit elkaar liggen. Dat heb je niet zomaar even gefixt, zelfs Trump niet."

Bekijk ook

7. Wie gaat de wederopbouw van Oekraïne straks betalen?

Wijninga denkt dat een internationale coalitie van landen zal opdraaien voor de wederopbouw van Oekraïne. Rusland vooralsnog niet en de Verenigde Staten onder leiding van Trump ook niet, verwacht hij. De expert wijst naar de zogenoemde 'Ramstein-groep', die uit 57 landen bestaat en Oekraïne al sinds het uitbreken van de oorlog militair en financieel steunt. In die coalitie zitten alle NAVO-lidstaten, maar ook landen als Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en Zuid-Korea.

"Ik denk ook dat de Europese Unie er zeker aan zal willen bijdragen en ik denk dat er ook een belangrijke rol voor de EU is weggelegd", gaat de defensiespecialist verder. Steun bij de wederopbouw kan uiteindelijk ook uitmonden in lidmaatschap van de EU, Oekraïne is immers sinds juni 2022 kandidaat-lid. "President Zelensky en zijn regering zijn op dit moment al aan het werken om aan de criteria te voldoen", zegt Wijninga tot slot.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)
Friedrich Merz, leider van de Duits christendemocratische CDU/CSU
Bron: AFP

Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Bekijk ook

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

info

De Duitse verkiezingsuitslag

CDU/CSU is met lijsttrekker Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland met 28,4 procent, de radicaal-rechtse partij AfD kreeg 20,1 procent van de stemmen en de sociaaldemocratische SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, heeft een nederlaag geleden met 16,3 procent van de stemmen.

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Bekijk ook

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Wat betekent de Duitse verkiezingsuitslag voor Nederland?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant