Deze week is het een jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. Veel Oekraïense soldaten raakten gewond, een aantal van hen is nu in Nederland voor medische zorg. Afgelopen weekend kwamen ze bij elkaar om te praten over de oorlog.

Toen Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenviel, meldden veel jonge Oekraïense mannen zich aan voor de strijd. De 22-jarige Vladyslav, of Vlad, Orel bijvoorbeeld, die tot dan toe dj was. En de 24-jarige lasser Igor Kuzmenko. Allebei raakten ze zwaargewond tijdens die strijd.

Benen kwijt

"We gingen uit, studeerden, maar onze slechte buurman heeft het leven van ons gestolen", zegt Vlad. Hij raakte op 1 maart 2022 zwaargewond bij een bombardement.

Igor werd op 2 mei beschoten door een Russische tank. "De artsen moesten allebei mijn benen tot boven de knie amputeren." Vlad en Igor waren bepaald niet de enige soldaten die gewond raakten. Op een gegeven moment kon Oekraïne het hoge aantal oorlogsslachtoffers niet meer aan. De verwondingen waren te complex en het aantal patiënten te hoog.

Hoge muur

Veel Europese landen schoten te hulp en zo kwamen Igor en Vlad in Nederland terecht, waar ze medische zorg kregen en konden revalideren. "Ik heb geen benen meer maar door de hulp en revalidatie hier hoop ik straks toch lopend terug te kunnen naar Oekraïne", zegt Igor.

Het liefst zou hij een hoge muur bouwen tussen Oekraïne en Rusland. "Zodat we nooit meer iets met de Russen te maken hebben."

Wakker worden in een vreemd land

De mannen worden bijgestaan door de vrijwilligers van de stichting Netherlands for Ukraine, opgericht door de Oekraïense Kseniya Negrutsa-Godska. Bij de stichting werken zogenoemde 'guardian angels', of 'beschermengelen': buddy's voor Oekraïense strijders in Nederland.

Deze buddy's gaan mee naar doktersbezoeken, doen boodschappen en vertalen officiële stukken. "Als deze jongens in Nederland aankomen zijn ze volkomen hulpeloos", vertelt Kseniya. "Moet je je voorstellen dat je zwaargewond in een vreemd land wakker wordt waar je de taal niet verstaat."

'Ze hadden een fijn leven'

"Wij willen deze helden, want dat zijn ze, helpen en bijstaan. Dat voel ik als mijn plicht", vervolgt Kseniya. "Ze hadden een fijn en normaal leven, zoals jullie hier kennen. Tot we werden aangevallen."

"Op die dag kwamen ze in opstand en pakten ze de wapens op om ons land te verdedigen. Ik ben zelf niet dapper genoeg om een wapen op te pakken, maar ik kan wel op deze manier een bijdrage leveren."

Bron: EenVandaag

'Fijn om bij elkaar te zijn'

In Doorn kwamen afgelopen zaterdag 25 gewonde Oekraïense oorlogsslachtoffers bijeen met hun 'guardian angels'. "In veel Europese landen wordt stilgestaan bij 1 jaar oorlog, maar eigenlijk is de oorlog voor ons al 7 jaar aan de gang, vanaf het moment dat Rusland de Krim opeiste in 2014", vertelt Kseniya.

"Het is zo intensief, we werken dag en nacht. Het is fijn om bij elkaar te zijn en onze gevoelens met elkaar te delen."

Niets doen geen optie

Op de bijeenkomst was ook 'beschermengel' Vlada Karpinova, met haar 'held' Vadym Storozh. Vlada werkt als arts in het Haaglanden Medisch Centrum in Den Haag en kwam 20 jaar geleden naar Nederland.

"Toen de oorlog uitbrak voelde ik dat ik iets moest doen. Ik heb familie in Cherson en niets doen was geen optie. Nu help ik Vadym met boodschappen doen en het maken van doktersafspraken. Ik heb ontzettend veel bewondering voor zijn veerkracht en optimisme. Hij is gewond geraakt maar geeft niet op. Hij is 'unbreakable'."

Bron: EenVandaag

Onschuldige mensen dood

De 30-jarige Vadym woont sinds januari in een vakantiewoning in Hellevoetsluis met vier andere gewonde militairen. Op 26 maart raakte hij in Luhansk gewond door artillerievuur. Even leek het erop dat zijn been moest worden geamputeerd, maar artsen hebben het toch weten te behouden. "Alleen voel ik niets meer in het been en kan ik het niet buigen, maar hopelijk wordt dit beter."

Anders dan Igor en Vlad vecht Vadim al 7 jaar tegen de Russen. "Ik studeerde bedrijfskunde maar toen Rusland in 2014 de Krim binnenviel ben ik bij het leger gegaan. Ik voel zoveel haat, woede en verdriet, omdat er zoveel onschuldige mensen dood zijn. Ik hoop dat het binnenkort veilig is voor vrouwen en kinderen om terug te keren naar huis en hun mannen weer te zien."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na anderhalf jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening een asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna twee jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen, maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen: dat is een Dublinclaim.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat twee maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt, of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

1 op 6 Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts 1 op de 6 Dublinclaims die Nederland in de afgelopen vijf jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen drie jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van anderhalf jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na achttien maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan een hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet in de cijfers vaak staan: 'met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren, en wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die achttien maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

Ook de gemeente Amsterdam helpt deze groep in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt drie jaar in plaats van achttien maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen om dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die drie jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.