Op haar 21ste zag Noa van Hagen euthanasie als de uitweg. Ze had al jaren van jeugdhulpverlening en ggz-behandelingen achter de rug en nog steeds nachtmerries en suïcidale gedachten. Toch trok ze haar euthanasieverzoek na een tijdje weer in.

Het is inmiddels 3 jaar geleden dat Noa van Hagen een euthanasieverzoek deed bij het Expertisecentrum Euthanasie. "Ik geloofde op een bepaald moment echt dat mensen beter af waren zonder mij."

Buitengesloten en gepest

Op dit punt belandde ze na jaren van psychische problemen en crisisopnames. Al op de basisschool had Noa het moeilijk. Ze werd buitengesloten en gepest en dacht veel na over zware thema's als de dood en rampen.

Op haar 15de ontwikkelde ze onder de ogen van haar ouders een alcoholverslaving waardoor alles nog veel moeilijker werd.

'Alle remmen gingen los'

"Alcohol en drugs maken je niet een socialer persoon. Niemand begreep mij in die tijd", blikt Noa terug. "Mijn ouders hadden bij verslaving het beeld van een rondzwervende man met een Albert Heijn-tasje en een blik bier in zijn hand. Maar het gebeurde gewoon in hun eigen huis, met hun eigen kind."

"Ik dronk thuis, ook als ik op school hoorde te zijn. En was dan grenzeloos. Ik ben een paar keer in het ziekenhuis beland, want ik stopte gewoon niet. Alle remmen gingen los."

Van crisisplek naar crisisplek

De relatie met haar ouders kwam steeds meer onder druk te staan en Noa belandde in de jeugdzorg waar ze van crisisplek naar crisisplek ging.

"Ik ben veertien keer overgeplaatst in de jeugdhulpverlening in nog geen 2 jaar tijd. Soms was ik ergens een nacht of een week of hooguit 3 maanden. Dus je kunt je niet hechten, je kunt niet verbinden. Je kunt niet vertrouwen op de hulpverleners, de nieuwe mensen die je leven binnenkomen."

'Zag geen andere uitweg'

Het ging slechter en slechter met Noa en ze belandde regelmatig in het ziekenhuis. "Ik denk wel een keer of tien. Door een overdosis en op een gegeven moment ging ik ook zelfmoordpogingen doen, omdat ik niet echt meer een andere uitweg zag dan de dood."

Op haar 21ste, opvallend genoeg juist in een tijd dat het beter met haar ging, besloot ze dat ze euthanasie wilde.

'Het leven overviel me'

Noa: "Ik heb me twee keer laten opnemen voor een trauma-behandeling. Ik heb me in twee klinieken laten behandelen voor mijn verslaving en het lijden bleef. En toen dacht ik: wat is er dan nog hierna? Als ik me nog steeds zo slecht voel en zoveel nachtmerries heb en klachten en suïcidale gedachten?"

"Het leven overviel me gewoon heel vaak op een heel intense manier. Ik dacht: geef mij dan maar een vriendelijke dood. Dat leek me beter dan dat ze mij in stukjes bij elkaar moesten rapen. Dat vond ik geen fijn vooruitzicht. Plus iedere keer dat ik een zelfmoordpoging deed, was de hele omgeving en de hele familie in rep en roer."

'Ik wil leven'

Noa meldde zich aan bij het Expertisecentrum Euthanasie, maar trok na een tijdje haar verzoek toch weer in. Er gebeurden een aantal positieve dingen en tijdens een vakantie voelde ze dat ze wilde leven. "Ik had een hele zware wandeling gemaakt door de bergen en ik begon plezier te ervaren in mijn eentje. Ik genoot van de omgeving, van de rust. Ik weet nog dat ik boven aan die bergtop stond en dacht: 'Ik wil leven.'"

Ik weet ook nog dat ik toen meteen mijn ouders had gebeld en heel erg moest huilen. Ik voelde me ook heel schuldig. Ik excuseerde me voor alle moeilijkheden die ik hun had bezorgd."

Serieuze wens

Noa realiseert zich dat haar verhaal 'romantisch' klinkt. Iets wat ze iedereen gunt. Maar ze weet ook nog heel goed hoe serieus haar euthanasiewens destijds was.

"Ik denk wel dat het een serieus euthanasieverzoek was, want heel soms voel ik het nog. Als ik heel moe ben in combinatie met een ingrijpende gebeurtenis, dan voel ik even hoe groot dat was. Ik kan niet precies uitleggen hoe dat is weggegaan, maar ik ben wel heel blij dat dat zo is."

Jeugdhulpverlening verbeteren

Inmiddels is Noa 24 jaar en zet ze haar ervaringen in om de jeugdhulpverlening te verbeteren. Zo is ze de drijvende kracht achter Steunpunt Avalon, een organisatie voor jongeren tussen de 15 en 23 jaar die 'worstelen met zichzelf en hun bestaan'.

Ze probeert jongeren concrete hulp te bieden in acute situaties en wil met haar inzichten de hulpverlening verbeteren. "Ik weet nu ook - en dit is wat mensen altijd tegen me zeiden en dat ik daar toen niks mee kon - dat als je er zo middenin zit: hou vol, het wordt weer minder, daar kon ik toen niks mee maar nu voel ik het wel zo."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.