radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Niks ruiken en proeven door corona en toch lekker eten? Met de uitleg van sterrenchef Jos Grootscholten lukt het je

Niks ruiken en proeven door corona en toch lekker eten? Met de uitleg van sterrenchef Jos Grootscholten lukt het je
Bron: EenVandaag

Het is een bekend en veel voorkomend symptoom van corona: het verlies van geur en smaak. Hoe kun je nog van eten genieten wanneer je niets of nauwelijks meer kan proeven? Sterrenchef Jos Grootscholten bedacht gerechten speciaal voor coronapatiënten.

Het idee daarvoor kwam van de vereniging Reuksmaakstoornis.nl. "Wat wij met koks als Jos Grootscholten willen bereiken, is dat je mensen leert hoe je toch nog voedzaam en lekker kunt koken, ook al doet je neus (even) niet goed mee", vertelt voorzitter en ervaringsdeskundige Kirsten Jaarsma.

Weer zin in koken

Binnen de vereniging zien ze dat mensen naarstig op zoek zijn naar dingen die ze nog kunnen proeven. "We horen nu coronapatiënten die 'maar gewoon een pak roze koeken' eten en dat is natuurlijk niet erg voedzaam." In samenwerking met chefkoks als Grootscholten biedt de vereniging masterclasses aan waarin wordt gezocht naar fijne gerechten.

Jaarsma: "De smaak is misschien weg, maar de tong werkt nog wel. Je neus bepaalt voor 70 procent je smaakbepaling, dus dan moet je het mondgevoel en je basissmaken er extra bij gaan betrekken." De tips worden met veel enthousiasme ontvangen. "We zien dat mensen toch weer zin in koken en eten krijgen."

info

Reuk- en smaakverlies door corona

Een besmetting met het coronavirus gaat vaak gepaard met het plotselinge verlies van reuk en smaak. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) indiceert dit symptoom dan ook als 'veel voorkomend'. Ongeveer 50 procent van de coronapatiënten heeft te maken met verlies van smaak of reuk, meldt de vereniging Reuksmaakstoornis op hun website. Bij een deel van hen herstelt dit vermogen binnen een paar weken, maar voor de rest geldt dat zij langer zonder reuk en smaak zitten.

Lees ook

Temperatuurverschillen en structuur

Het restaurant 't Perceel in Cappelle aan den IJssel van Grootscholten is dicht, maar in de keuken wordt hard gewerkt. "Natuurlijk is smaak en reuk heel belangrijk, ook voor ons in de keuken, maar het is niet het enige. Er blijft echt nog genoeg te genieten en ik vind het belangrijk om dat te laten zien. Bovendien is eten een ervaring die verder gaat dan alleen de gerechten."

Volgens hem is het belangrijk om te letten op het mondgevoel van gerechten als je geur en smaak zijn verminderd of verdwenen. "Denk aan temperatuurverschillen binnen het bord, maar natuurlijk ook aan de structuur. Iets knapperigs als gebrande nootjes combineren met het zalvende van bijvoorbeeld avocado." Hij laat de salade van wilde eetbare bloemen, citrusgelei en avocado zien.

Salade van wilde eetbare bloemen, citrusgelei en avocado
Bron: EenVandaag

Pikant en zuur

Ook pikant is iets wat nog altijd te proeven (of beter gezegd: te voelen) is na het verlies van geur en smaak. En zuur is vaak nog te ervaren. Grootscholten: "Hiervoor kun je met gefermenteerde ingrediënten werken, of met citrusproducten. Het is uitproberen want die groep is niet homogeen. De een proeft heel weinig, de ander heeft een vervormde smaak."

"En het is slim om visueel meer uit te pakken. Maar eigenlijk streven we er altijd naar om iets op tafel te zetten dat ook een lust voor het oog is."

Plezier in koken kan blijven

De chefkok verwacht de komende tijd verder te gaan met de ontwikkeling van gerechten voor mensen met een reuk- en smaakstoornis. "De groep groeit door het coronavirus en dat is natuurlijk heel verdrietig. Ik vind het belangrijk dat we er echt op gaan letten, er over na gaan denken hoe we gerechten interessant en spannend kunnen houden voor die groep. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het gebruik van koolzuur in een gerecht."

Tot slot wil hij benadrukken dat het plezier van het samen koken en iets bereiden gewoon nog kan blijven bestaan. Grootscholten: "Dat raak je niet kwijt. Wij staan ook in de keuken en eten het na uren koken niet zelf op. En vinden het toch het mooiste wat er is."

Het is een veel voorkomend symptoom van corona: verlies van geur en smaak. Chef Jos Grootscholten probeert gerechten te bedenken die voor die groep toch 'lekker' zijn.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant