Stalbranden komen nog steeds op grote schaal voor in Nederland. Het kost jaarlijks aan veel dieren het leven. Landbouwminister Piet Adema wil een betere beveiliging tegen zulke branden. "Het zal resultaat opleveren, maar we zijn er nog lang niet."

Minister Adema van Landbouw overweegt daarom een verplichte jaarlijkse brandcontrole in te voeren. Ook wil hij dat er in de toekomst minder dieren in één ruimte komen te staan. Nieuwe en verbouwde stallen moeten uit meerdere compartimenten bestaan. Het aantal dieren dat risico loopt bij een brand, moet zo aanzienlijk omlaag worden gebracht.

'Verschrikkelijke aantallen'

Als een stal niet in verschillende compartimenten is opgesplitst, kunnen er bij de brand veel dieren sterven. Dat risico moet met aangepaste regels verkleind worden. In de brief die Adema naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, is te lezen we dat alleen al in 2022 42 stalbranden plaatsvonden. Hierbij zijn meer dan 130.000 dieren omgekomen. Het ging voornamelijk om kippen en varkens.

"Verschrikkelijk, om die aantallen te horen", zegt Hilko Ellen, projectleider huisvesting en emissies in de veehouderij bij Wageningen Research. "Ik ben onlangs bij een varkenshouder geweest waarvan stal helemaal was afgebrand. De impact is enorm. Ik sprak hem 2 jaar na de brand en hij werd weer emotioneel."

Elektrische installaties

De belangrijkste oorzaak van een stalbrand is overbelasting of verkeerd gebruik van de elektrische installatie. Dieren in een brandende stal kunnen vaak geen kant op. Ze verbranden levend of stikken door giftige rook en dampen. Het leed is enorm. Ook als ze de brand overleven, moeten de dieren vaak alsnog worden afgemaakt vanwege zware verwondingen.

Veel stallen van 30 jaar oud functioneren nog goed. Er is geen urgentie geweest om ze aan te passen. Maar deze stallen voldoen niet aan dezelfde eisen waaraan stallen van 10 jaar oud moeten voldoen.

Kostenplaatje

Veehouders zien de urgentie van brandveiligheid en willen daar graag wat aan doen. Maar daar hangt een flink kostenplaatje aan.

"Voor veehouders is het brandveilig maken van het bedrijf een flinke investering. Die kosten kunnen ze eigenlijk niet terugverdienen uit een hogere prijs van hun product."

Brandcontrole

De jaarlijkse brandcontrole moet nog worden ontwikkeld. De keuring van elektra en zonnepanelen is al wel in werking. Die moeten eens per 3 of 5 jaar gecontroleerd worden.

Totdat de brandveiligheidscontrole ontwikkeld is, moeten veehouders zelf een veiligheidsscan laten uitvoeren op hun bedrijf.

Dubbel gevoel

Lauran Bastiaansen is pluimveehouder in Flevoland. Er liggen zonnepanelen op de daken van zijn pluimveestallen, hij liet daarom twee keuringen uitvoeren. Maar na die keuring, bleef hij met een dubbel gevoel achter. "Er komt een rapport en vervolgens moet je zelf actie ondernemen. Met een lopend bedrijf, waar de productie niet zomaar stil kan komen te liggen, is dat lastig. Bovendien zou het veel praktischer zijn als ik de aanpassingen niet zelf hoef uit te (laten) voeren. Soms is het al lastig genoeg om te begrijpen wat het rapport mij precies adviseert."

Ellen snapt de bezwaren van veehouders. "Hoe pak je het aan? De apparatuur die veehouders gebruiken wordt steeds complexer, dat kan je het best overlaten aan een specialist."

Meerjarenplan

Volgens Ellen gaan de voorgestelde maatregelen uiteindelijk veel resultaat opleveren. Maar we zijn er nog lang niet, waarschuwt hij. Het duurt lang voordat we effect gaan zien.

"Voor die controles moeten mensen worden opgeleid. De keuring moet nog in gang worden gezet. Alleen dan al, ben je al 3 jaar verder. Nieuwe stallen worden gebouwd- of aangepast. Ook dat kost tijd. Ondertussen blijft het risico op brand in bestaande stallen aanwezig. Voordat je uiteindelijk effect van deze maatregelen ziet, ben je zeker wel 10 jaar verder."

Het was lang een discussiepunt in Den Haag, maar nu komt het er hoogstwaarschijnlijk toch: een vuurwerkverbod. Voor vuurwerkhandelaren is het een grote klap, zo ook voor Hans Schram uit Castricum. "Ik dacht dat ik veilig zat voor de komende jaren."