Er moet de komende jaren stevig worden bijgebouwd om aan de vraag naar woningen te kunnen voldoen. Maar met elke nieuwe baksteen in de stad dreigt een stukje groen te verdwijnen.

Als het aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken ligt moet er tot 2025 flink worden bijgebouwd om in de behoefte te voorzien: 75.000 woningen per jaar. Bakstenen komen vaak in de plaats van groen in de stad. Maar dat komt niet ten goede van de leefbaarheid in de stad, waarschuwt Robbert Snep, onderzoeker aan de Universiteit van Wageningen: "De uitdaging die de steden nu hebben is om te verdichten én te vergroenen."

Groen verdwijnt uit de stad

"Het groen dat verdwijnt uit de stad is aanzienlijk", ziet planoloog Mendel Giezen van de Universiteit van Amsterdam. "De afgelopen dertien jaar is er ongeveer 600 voetbalvelden aan groen verdwenen in Amsterdam." Het gaat niet zozeer om parken en plantsoenen, maar het zijn de kleine stukjes natuur die verdwijnen, het zogeheten splintergroen.

Het is bij nieuwbouwprojecten niet vanzelfsprekend dat het verdwenen groen terugkomt. De planoloog ziet dat het vaak al misgaat in het planningsproces, waardoor de resultaten vaak niet wenselijk zijn. "Ik denk dat stadsbesturen er niet alert genoeg op zijn, vooral niet aan het begin van het proces. Je ziet wel bij sommige projecten dat er later reparaties plaatsvinden, zoals een dak groen maken of later een plein vergroenen."

Leefbaarheid

Bomen, struikjes, gras, bloemen, plantsoentjes: de mens gedijt beter in een groene omgeving. "Daarbij kan groen kan bijdragen aan de leefbaarheid van de steden", zegt groene steden-expert Robbert Snep. Hij hamert erop dat projectontwikkelaars niet alleen moeten denken aan opbrengst en rendement, maar ook aan de kleine stukje natuur omdat deze bijdragen aan het welzijn en het geluk van mensen.

Het groen zorgt niet alleen voor gezondheidsvoordelen, maar ook voor veel meer sociale cohesie. Mensen zijn sneller geneigd om naar buiten te gaan, te gaan wandelen en elkaar op te zoeken. Bovendien heeft de stad groen nodig om de gevolgen van klimaatverandering beter te kunnen opvangen. Groen vangt hitte op, zorgt voor verkoeling en bij hoosbuien vangt het het overtollige water voor een deel op en zorgt voor biodiversiteit.

Groene architectuur

De minst groene steden zijn te vinden in de Randstad. Juist in deze regio moet in de komende jaren veel worden bijgebouwd. "Daarbij is de 'Groene architectuur', waarbij je kijkt naar wat je op en tegen de gebouwen aan kan laten groeien, heel belangrijk", aldus Snep.

Het Medina-complex in Eindhoven is een voorbeeld van een wijk die voldoet aan de kritische eisen van Snep. De weelderige hangtuinen hebben de wijk een stuk groener gemaakt. "Er zijn hier meer dan 5.000 hangplanten, bomen, struiken en planten aangeplant." Bij dit project maken de bewoners in de Vereniging van Eigenaren (VvE) afspraken over het aanplanten en verzorgen van het openbare, gemeenschappelijke en privé groen in en rondom het wooncomplex."

Bron: Medina-complex

Angst

Het nut en de noodzaak van deze 'groene architectuur' ten spijt, het is nog niet een vanzelfsprekendheid om op die manier te bouwen. Gemeentes zouden grond onder groene voorwaarden kunnen verkopen, maar dat gebeurt slechts mondjesmaat ziet Giezen. "Het opleggen van zulke beperkingen gaat gepaard met angst dat er dan niet meer ontwikkeld en gebouwd wordt. Er wordt vaak gedacht dat ontwikkelaars niet meer geïnteresseerd zijn om woningen te bouwen omdat de kosten iets hoger komen te liggen."

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.