Niet welkom bij debatten en amper geld: kleine politieke partijen hebben moeite om aandacht te krijgen tijdens de campagne

Met nog 11 dagen te gaan tot de Tweede Kamerverkiezingen zijn politieke partijen dag en nacht in touw om stemmen te winnen. Voor nieuwe, kleine partijen is dat ingewikkelder, want zij krijgen minder aandacht: "Dat is een grof schandaal."

Aan deze verkiezingen doen 26 partijen mee. Vijf daarvan doen dat voor het eerst, waaronder de jongerenpartij LEF en PartijvdSport. "Ik vind het knap dat mensen hun nek uit durven te steken. Het getuigt van ondernemerschap", zegt Marc van de Wardt. Hij is universitair hoofddocent van de Vrije Universiteit in Amsterdam en onderzoekt de opkomst en ondergang van politieke partijen.

'Meer hordes over voor aandacht'

Meedoen aan de verkiezingen doe je niet zomaar: daarvoor moeten partijen een hoop stappen zetten. Er is een waarborgsom van 11.000 euro, die alleen wordt terugbetaald als de partij na de verkiezingen een zetel haalt. Daarnaast zijn er ondersteuningsverklaringen nodig in elke kieskring.

Dat betekent dat burgers naar het gemeentehuis moeten afreizen om een formulier in te vullen waarin staat dat zij de deelname van die partij aan de verkiezingen ondersteunen. En dat zijn pas de eerste uitdagingen, zegt Van de Wardt. "Want nieuwe partijen worden niet uitgenodigd voor debatten. Dus ze moeten eigenlijk veel meer hordes over om toch aandacht te genereren."

Kansen overschat

Waarom ze dat toch doen? "Ik denk dat een deel van de nieuwe partijen hun kans op succes overschat. Ze zien wel degelijk een markt, maar toch werkt het niet. En ik denk ook dat er partijen zijn die misschien niet als doel electoraal succes hebben, maar die het vooral belangrijk vinden om boodschap te verkondigen."

Voor Daniël van Duijn van jongerenpartij LEF is klip en klaar waarom hij meedoet aan de verkiezingen. De standpunten staan zelfs getatoeëerd op zijn arm. "Er zitten veel te weinig jongeren in de politiek. Dat betekent dat we last hebben van de studieschuld, de lange wachtlijsten voor mentale zorg, we kunnen geen woning krijgen. Dus zijn er meer jongeren in de Tweede Kamer nodig en daar is LEF voor opgericht."

'LEF is voor iedereen'

Nu de campagne is gestart, bestaat er voor Van Duijn niets anders meer dan LEF. "Dag in dag uit: opstaan, LEF knallen, meer bekendheid brengen. We horen veel positieve verhalen, mensen vinden het tof dat er eindelijk een jongerenpartij is." Het belangrijkste punt dat hij, letterlijk van zijn getatoeëerde arm, wil afkruisen is dat de 'jeugd aan tafel' komt. "Er is namelijk sinds 1994 wel een ouderenpartij in de Tweede Kamer", zegt hij.

Maar hij benadrukt dat LEF er niet alleen voor jongeren is: "LEF is goed voor iedereen. Want investeren in de toekomst, is investeren in de handjes aan de bed, in investeren in genoeg personeel. Laat 2023 het jaar zijn dat jongeren meer zetels halen in de politiek."

Niet bij debatten

Via crowdfunding kreeg Van Duijn de waarborgsom bij elkaar om mee te doen aan de verkiezingen: "Maar nu moeten we nog 40.000 euro bij elkaar krijgen om genoeg advertenties te kunnen pushen", zegt de partijleider. Want van debatten moet de partij het namelijk niet hebben, tot grote woede van Van Duijn: "Dit is niet hoe je omgaat met jongeren. Dit is niet wat wij verdienen."

"We hebben 11.000 euro betaald, we staan overal op het stembiljet. Waarom zouden we ons niet bij een debat mogen meten met de andere partijen? Wij brengen vuur en nieuw elan, zonder ons is een debat saai."

De NOS aanklagen?

De partij gaat zelfs zo ver dat een weg naar de rechter niet is uitgesloten. "We worden nergens voor uitgenodigd, dat is een grof schandaal. We zijn aan het overwegen om de NOS aan te klagen, omdat zij de kleine, nieuwe partijen niet uitnodigen. Van ons belastinggeld moet je op z'n minst verwachten dat er gelijkwaardige verslaggeving is van alle partijen."

Anne Marie van Duivenboden van PartijvdSport staat er hetzelfde in: ook zij vindt dat de kleine partijen te weinig voorbij komen. "Nu zie je alleen de grote partijen. En je ziet ook elke keer dezelfde onderwerpen en dezelfde meningen voorbij komen."

PartijvdSport

"Het zou supermooi zijn als juist die kleinere partijen daar ook hun input in kunnen leveren. Omdat je dan een veel breder debat krijgt dan alleen over de thema's waar het nu over gaat." Van Duivenboden bezoekt daarom debatten waar ze niet is uitgenodigd, in de hoop daar toch aandacht voor de partij te krijgen.

PartijvdSport is, zoals de naam mischien doet voorkomen, geen 'single-issue-partij'. "We hebben het ook over wonen en werken en inkomen. We hebben het over de zorg. We hebben het over de overheid. Dus ons programma heet 'Kwaliteit van leven loont' en daar valt alles eigenlijk mooi onder."

'Sport verbroedert'

Sowieso raakt sport eigenlijk elk onderwerp, zegt Van Duivenboden: "Als we kijken naar eenzaamheid, dan is dat een thema wat nogal in de belangstelling staat. Sport verbroedert, maar sport zorgt er ook voor dat er een sociale cohesie ontstaat in verschillende clubs."

Ook zegt de lijsttrekker dat de partij een financieel verschil kan maken: "We moeten van nazorg naar voorzorg. Dus preventief moet er veel meer aan de gezondheid gedaan worden. Dat zal zeker in de zorgkosten schelen, dat zal ook op andere thema's alleen maar voordelen bieden. Dus daar richten wij ons met name op."

'Ondersteuningsverklaringen onderschat'

De partij doet niet in iedere kieskring mee, maar in 11 van de 20. "Dat was een inschattingsfout die we zelf gemaakt hebben", legt Van Duivenboden uit. Het komt omdat er niet genoeg ondersteuningsverklaringen zijn opgehaald.

"Dat is een 'hell of a job'. En dat hebben we onderschat, eerlijk is eerlijk. Daar hadden we veel meer kunnen opschalen."

2 tot 3 zetels

Desondanks schat Van Duivenboden haar kansen goed in op 22 november: "Wij hopen op 2, 3 zetels. We roepen mensen op die sport, bewegen en vitaliteit hoog in het vaandel hebben staan, om ons een kans te geven."

LEF mikt op hetzelfde aantal: "Ik heb alle geloof dat wij 2 of 3 zetels kunnen halen. Zoveel jongeren zitten in de knel. Mensen zijn het zat en willen niet op het 'same old' pad door blijven gaan."