radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Niet iedereen gaat meer naar schuilkelders als het alarm gaat': oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen over Kyiv in oorlogstijd

'Niet iedereen gaat meer naar schuilkelders als het alarm gaat': oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen over Kyiv in oorlogstijd
Een man met zijn hond op straat na de raketaanval op Kyiv afgelopen maandag
Bron: EPA

Wandelen met de hond of bijkomen op een terras, tot voorkort deden de inwoners van de Oekraïense hoofdstad Kyiv dit zonder zorgen, want de oorlog vond vooral in andere delen van het land plaats. De aanslag op het kinderziekenhuis zagen ze niet aankomen.

2,5 jaar na de Russische invasie in Oekraïne kwam de raketaanval op het kinderziekenhuis in Kyiv van afgelopen maandag onverwacht. De hoofdstad had de afgelopen tijd steeds minder last van Russische aanvallen, die leken zich meer te richten op andere delen van het land. Dit omdat de luchtverdediging daar minder goed is. "Het is heel bijzonder dat deze raketten er doorheen kwamen."

Geen reden voor paniek

Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen verbleef de afgelopen week in Kyiv, ook hij zag de raketaanval niet aankomen. "Het was al een tijdje rustig geweest qua grote aanvallen in de buurt van Kyiv", vertelt hij. "In de week dat ik er was, was er een beperkt aantal andere raketaanvallen. Er was een raket boven de stad uit de lucht geschoten, brokstukken kwamen op een flatgebouw terecht. Maar er was volgens mij alleen maar schade, geen gewonden."

Voor de inwoners van de hoofdstad was er op dat moment dus geen reden om in paniek te leven. "Niet iedereen gaat meer naar schuilkelders als het alarm gaat, tenzij het om een grote aanval gaat." Volgens de oorlogsverslaggever zijn de mensen die er wonen de afgelopen jaren ontspannender geworden, omdat ze hun leven willen leven. "En de aanvallen waren ook qua frequentie iets minder geworden."

Bekijk ook

'Lijkt een land zonder oorlog'

De raketaanval waarbij het ziekenhuis afgelopen maandag op klaarlichte dag werd geraakt en waarbij veel doden vielen kwam dus erg onverwachts. De dag ervoor zat Melissen, samen met inwoners van Kyiv, nog te genieten in de zon. "Het was zondag, een ontspanningsdag. Het was heel mooi weer, 29 graden."

"Ik zat in een park, bij de rivier", gaat hij verder. "Hier gaan veel mensen graag naartoe en op zo'n moment lijkt het alsof het een land zonder oorlog is."

Gerustgesteld over lot

"De mensen die er nu wonen of terug zijn gekomen, kiezen hier bewust voor. Ze zijn dan ook meer gerustgesteld over hun lot", legt hij verder uit. "Ze denken vaak: de kans dat ik hier geraakt word, is heel klein." Maar verder valt de stroom in de stad nog wel vaak uit en gaat het luchtalarm regelmatig af. Er zijn af en toe dus toch wel tekenen van de oorlog die in andere delen van het land wordt uitgevochten.

Wat Melissen verder wel opvalt tijdens zijn bezoek aan Kyiv, is de hoeveelheid mannen die op krukken loopt, ze missen een been of hebben een prothese. "Op die manier is de oorlog wel aanwezig." De militairen zijn vaak in de grote stad, omdat het wordt gezien als het zorgcentrum van Oekraïne. Hier kunnen ze rusten, ziekenhuizen bezoeken en naar een prothesecentrum.

Bekijk ook

'Vechten met de handrem erop'

Maar, denkt Melissen, na de raketaanval op het kinderziekenhuis zullen veel mensen in Kyiv toch alerter worden. Ook voorspelt hij dat president Zelensky zich nu zal focussen op meer luchtverdediging en aanvallen. "Rusland leek zich meer te oriënteren op andere steden waar de luchtverdediging slechter is. Aan Kyiv verliezen ze heel veel raketten omdat de verdediging zo goed is, dus het is heel bijzonder dat deze raketten er wel doorheen kwamen."

Maar de luchtverdediging vergroten kan wel moeilijk worden, omdat steun hierin van landen als de Verenigde Staten tot nu toe uitblijft. "Zelensky wil dieper in Rusland aanvallen, maar VS wil Moskou niet vernederen. Ze mogen wel een beetje net over de grens wat dingen raken, maar dat is eigenlijk vechten met de handrem erop."

2 jaar oorlog in Oekraïne: de cijfers die je moet weten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Donald Trump roept dat hij van Gaza een badplaats wil maken: waarom zegt hij dat? 'Zoveel bomen creëren dat je het bos niet meer kan zien'

Donald Trump roept dat hij van Gaza een badplaats wil maken: waarom zegt hij dat? 'Zoveel bomen creëren dat je het bos niet meer kan zien'
Amerikaanse president Donald Trump bij een persconferentie met Benjamin Netanyahu
Bron: AFP

De Gazastrook overnemen en Palestijnen 'herplaatsen': het is het zoveelste controversiële idee van Donald Trump. Maar hoe serieus moet dit genomen worden? Het is namelijk onderdeel van Trumps strategie, vertelt Amerika-onderzoeker Liam Klein.

Van Groenland kopen en het Panamakanaal overnemen, tot nu de Gazastrook bezetten en alle Palestijnen een 'nieuwe plek' geven. De recent aangetreden Amerikaanse president Donald Trump schokt de wereld steeds met nieuwe plannen. Maar daar zit een gedachte achter: de 'flood the zone'-strategie.

Uitspraak komt 'niet uit de lucht vallen'

Met deze methode komt Trump met bizar plan na bizar plan, om mensen zo volkomen te laten 'overstromen' en overprikkelen. Bij het gesprek met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in het Witte Huis gisteren, waar hij de uitspraak over de Gazastrook heeft gedaan, is het resultaat duidelijk: al het andere waar zij het gisteren echt over hebben gehad, wordt niet meer besproken.

De uitspraak komt volgens Amerika-onderzoeker Tom Klein van het Clingendael Instituut niet volledig uit de lucht vallen. Jared Kushner, de schoonzoon en adviseur van Trump, had vorig jaar iets soortgelijks genoemd. "Hij zei toen dat de Gaza-strook een ontzettend waardevolle kuststrook is voor de ontwikkeling van vastgoed", vertelt Klein. "En dat Israël de Palestijnen eigenlijk moet 'ontruimen'. Dat is nu eigenlijk precies Trumps boodschap."

Bekijk ook

Rivièra van het Midden-Oosten

Tijdens de persconferentie na zijn gesprek met Netanyahu zei Trump dat hij de Gazastrook wil 'overnemen en bezitten' wanneer de Palestijnen er niet meer zijn. Om het gebied daarna veilig te maken en te ontwikkelen om zo duizenden banen te creëren.

"Het zal iets zijn waar het hele Midden-Oosten trots op kan zijn. Gaza kan de Rivièra van het Midden-Oosten worden", zei de president. Toen hem gevraagd werd wie er ging wonen, zei Trump dat het een thuis zou worden voor 'de mensen van de wereld'.

'Flood the zone'

Of we het serieus moeten nemen, is volgens Klein altijd de vraag bij Donald Trump. "Je weet nooit helemaal zeker hoe ver hij hiermee gaat." Maar, gaat hij verder, dit sluit wel weer aan bij die 'flood the zone'-strategie die Trump vaker toepast.

"Daarmee presenteert hij zoveel mogelijk maatregelen om daarmee de oppositie en het hele publiek in verwarring te brengen. Zoveel bomen creëren dat je het bos niet meer kan zien", legt hij uit.

Bekijk ook

Drie functies

Volgens Klein heeft deze strategie drie functies. "Ten eerste is het een communicatietactiek. Door allemaal maatregelen te presenteren zeg je tegen het publiek in Amerika en de wereld dat het compleet mis is gegaan in de VS en dat er heel snel allerlei acties nodig zijn", begint hij.

"Trump zegt: 'Ik moet nu fungeren als breekijzer om alles weer snel recht te trekken, want anders gaat het helemaal mis.' Dus het is eigenlijk een signaal naar de buitenwereld. 'Ik ben Amerika nu aan het redden en dit is allemaal nodig.'"

Afleiding

Daarnaast is het volgens Klein ook een onderhandelingstactiek. "Je zet heel hoog in op allerlei terreinen en je ziet wel wat je daarvan gaat krijgen, wat anderen jou daarvan gunnen en waar ze eventueel minder op gaan terugduwen." Wat ze doen is dus niet betekenisloos, vertelt Klein. "Het zijn wel degelijk voorstellen die Trump in zijn hoofd heeft gehaald om 'de wereld beter te maken'."

"Ten derde is het een afleidingstactiek", gaat hij verder. "Dat is ook cruciaal om te bedenken. Dat bij deze storm aan beslissingen voor een deel de echte cruciale zaken vermengen met de minder belangrijke dingen die de aandacht afleiden." Grote controversiële uitspraken, zoals over Gaza, leiden af van de kwesties waar het Trump het meest om te doen is, zegt Klein.

Bekijk ook

Elke keer een nieuwe headline

Het is dus een heel bewuste actie vanuit de Republikeinen. "Daardoor ziet het publiek, maar ook de Democraten en de pers, niet meer wat nou de grotere beweging is."

Datzelfde merken Klein en andere Amerika-onderzoeker ook. "We moeten elke keer een nieuwe headline najagen waardoor we niet meer toe komen aan een gedegen analyse over wat er in de VS wezenlijk speelt."

'Moeilijk te negeren'

Media springen meteen op elke controversiële uitspraak van Trump, precies zoals bedacht is in deze strategie. Maar moeten we de uitspraken van Trump dan helemaal negeren? "Negeren lijkt me heel moeilijk, ik denk niet dat je een uitspraak zoals deze kan negeren", geeft Klein als antwoord.

"Wat we wel kunnen doen, is telkens toch blijven nagaan welke binnenlandse Amerikaanse processen er spelen en waar Trump eventueel de aandacht van zou willen afleiden." Op dit moment zijn dat bijvoorbeeld de benoemingen van kandidaten voor de Trump-regering, die door de Senaat goedgekeurd moeten worden. "Dat is voor Trump een belangrijke zaak."

Bekijk ook

'Media-bingokaart'

Trump kent de mediawereld als geen ander, weet Klein. "Hij is vooral groot geworden als mediapersoonlijkheid natuurlijk, de host van The Apprentice. Dus hij weet precies hoe het werkt. Je kan een soort bingokaart erbij houden en bedenken: welke mediastorm gaat hij nu ontketenen? Nu stond het Midden-Oosten op het kaartje."

En met deze uitspraak stelt hij ook zijn achterban, die vooral pro-Israël is, weer tevreden. "Het zijn dus die politici, die achterban en ook bevolking, die Trump met deze beweging ook meer achter zich schaart voor plannen die hij misschien wel veel belangrijker vindt dan de ontruiming en ontwikkeling van de Gazastrook", sluit hij af.

Hoe Trump een 'Flood the Zone'-strategie gebruikt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Meeste GroenLinks-PvdA-kiezers willen nieuwe linkse partij, maar liever met Jesse Klaver dan Frans Timmermans als leider

Meeste GroenLinks-PvdA-kiezers willen nieuwe linkse partij, maar liever met Jesse Klaver dan Frans Timmermans als leider
Jesse Klaver en Frans Timmermans in de Tweede Kamer
Bron: ANP

GL-PvdA-kiezers vinden een nieuwe linkse partij een goed idee, al is er meer draagvlak voor Jesse Klaver dan Frans Timmermans als leider daarvan. Ook zouden er best andere partijen in die nieuwe linkse partij mogen, al zien hun kiezers dat niet zo zitten.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 6.200 GroenLinks-PvdA-kiezers uit het Opiniepanel. Volgens Timmermans zou er al sprake zijn van een 'point of no return': de toekomst voor GroenLinks en PvdA ligt in één gezamenlijke nieuwe partij.

'Niet alleen een naamswijziging'

Ook zijn achterban beaamt dat: 8 op de 10 (79 procent) willen dat de partijen bij elkaar blijven. "GroenLinks en PvdA samen als stevig fundament lijkt me een toekomstbestendige optie", vindt een deelnemer die afgelopen verkiezingen op die partij stemde.

Wel vinden de meeste GL-PvdA-kiezers, net als partijleider Timmermans, dat dat beter kan als een nieuwe partij, met een nieuw verhaal. "Links moet opnieuw beginnen, alleen zo kun je radicaal rechts aan", vindt een kiezer. "Het is dan wel aan de poppetjes om te zorgen dat het niet alleen een naamswijziging wordt."

Wat zien kiezers van GroenLinks en PvdA het liefst voor de toekomst van deze partijen?

Samenwerken met andere linkse partijen

GL-PvdA-kiezers staan ook niet onwelwillend tegenover het idee om meer partijen aan die nieuwe linkse fusiepartij toe te voegen. Bovenaan het wensenlijstje staan PvdD en de SP. Ook bij Volt en D66 zien zij potentie, maar minder interesse is er om de ChristenUnie en DENK aan het lijstje toe te voegen.

Andersom staan kiezers van die partijen niet direct te trappelen om het idee dat hun partij zich bij die samenwerking zou voegen. Een kiezer van Partij voor de Dieren legt uit: "De PvdD is een principiële partij. Coalitievorming kan mogelijk zijn, ook al ben ik sceptisch. Het gaat niet om winnen of regeren, maar het verschuiven van het debat."

Willen kiezers van andere partijen dat hun partij opgaat in een nieuwe fusiepartij met GL-PvdA?

Wel meenemen in stemkeuze

Wel zou een redelijk deel van die kiezersgroepen een nieuwe linkse partij met in elk geval GroenLinks en PvdA mogelijk overwegen in hun stemkeuze. De meeste interesse ligt in dat geval bij de kiezersgroepen van D66 (57 procent) en Volt (61 procent).

Minder potentieel ligt er bij de kiezers van de SP, waarbij ruim de helft (54 procent) zo'n partij niet zou overwegen. Kiezers van de ChristenUnie zijn nog moeilijker te overtuigen: daarvan zou bijna driekwart (73 procent) niet overwegen op die nieuwe linkse partij te stemmen.

Liever Klaver dan Timmermans

Aan de GroenLinks-PvdA-stemmers en de kiezers van andere kiezersgroepen is gevraagd wie zij het acceptabel zouden vinden om de nieuwe linkse partij te leiden. Van een aantal prominente, landelijke GroenLinks-PvdA-politici die EenVandaag voorlegde, kan Jesse Klaver - voormalig partijleider van GroenLinks - op het meeste steun rekenen (68 procent). Kiezers omschrijven hem als iemand 'van de jongere generatie', maar 'met genoeg ervaring'.

De huidige partijleider, Timmermans, is voor iets meer dan de helft (52 procent) van deze groep acceptabel, net als Habtamu de Hoop (53 procent) die ook een oproep deed voor een nieuwe linkse partij. Een deelnemer licht toe: "Inhoudelijk is Timmermans een kei, maar echt politiek is hij niet. Hij mist de slagkracht en snelheid die Klaver wel heeft."

Welke prominente GL-PvdA-politici vinden kiezers acceptabel als partijleider van een nieuwe linkse partij?

Een nieuw gezicht?

Gevraagd naar welke van deze bovenstaande namen de eerste voorkeur zou hebben, komt er geen duidelijke winnaar naar voren. Wel geeft ook ongeveer een derde (35 procent) aan het niet te weten of liever een ander gezicht te willen zien. Vaak genoemde suggesties daarvoor zijn Marjolein Moorman en Ahmed Aboutaleb.

"Geen 'oude bekende' namen", vindt een GL-PvdA-kiezer. "Marjolein Moorman heeft met goede ideeën bewezen te kunnen vernieuwen."

Bekijk ook

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 4 tot en met 5 februari 2025. Er deden in totaal 22.402 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. 6.242 stemden bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op GroenLinks-PvdA.

Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Meeste GroenLinks-PvdA-kiezers willen nieuwe linkse partij, maar liever met Jesse Klaver als leider

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant