radio LIVE
meer NPO start

Nederlandse wetgeving maakt massaclaims makkelijk: 'Andere landen kijken naar ons'

Nederlandse wetgeving maakt massaclaims makkelijk: 'Andere landen kijken naar ons'
Bron: EPA

Door een nieuwe wet lijkt het alsof er steeds meer massaclaims worden ingediend. Volgens experts is dit niet het geval, maar zijn de claims vooral zichtbaarder geworden in de media. Wat wel duidelijk is: Nederland is een voorloper op dit gebied.

Bakfietsen die doormidden breken, TikTok die privacy van kinderen schendt of sjoemelsoftware in dieselauto's. Voor veel problemen worden in Nederland massaclaims ingediend. Daarbij ondersteunt een organisatie een grote groep consumenten om schade te verhalen.

Automatisch meedoen

En dat lijkt steeds vaker te gebeuren. Vandaag kwam het nieuws naar buiten dat de Consumentenbond een nieuwe rechtszaak start tegen Meta voor het schenden van de privacy van gebruikers. Daarmee willen ze een schadevergoeding voor Facebook en Instagram-gebruikers. Als die schadeclaim wordt toegewezen zou het bedrag wel eens kunnen uitkomen op meer dan 12 miljard euro.

Zo'n massaclaim draait niet altijd om geld, maar soms ook als genoegdoening of om publiciteit te krijgen voor gezondheidsproblemen. In 2020 werd zelfs een speciale wet in het leven geroepen om het doen van massaclaims makkelijker te maken. Dat houdt in dat wanneer je in Nederland een claim doet, automatisch alle mensen die zo'n zelfde probleem ervaren meedoen met de zaak. Ze hoeven dus niet zelf ook naar de rechter te stappen, maar maken wel aanspraak op de schadevergoeding die uit zo'n zaak komt.

'Trekt vooral meer aandacht'

"Soms is het wel nuttig om dat te doen en je steun te laten zien", zegt hoogleraar massaschade Ianika Tzankova. "Zodat de rechter ook ziet dat er voldoende steun is bij de achterban voor een bepaalde actie. Tegelijkertijd gelden door die wet ook heel veel nieuwe eisen waaraan organisaties die collectieve schadeclaims willen starten, moeten voldoen. Dat leidt weer tot heel veel extra werk zowel voor de belangenorganisaties als voor de rechtelijke macht."

Sinds die wet is ingevoerd, lijkt het ook alsof er steeds meer massaclaims zijn. Maar dat is niet zo, zegt Tzankova. "De aantallen lijken groter, maar het trekt vooral meer aandacht, omdat het openbaar is en omdat het om grote belangen gaat. Vooralsnog blijkt uit onderzoek niet dat dat ook daadwerkelijk zo is."

Bekijk ook

Nederland voorloper

Het worden er dus niet steeds meer, maar Nederland is wel speciaal op dit gebied. Van de Europese landen worden na het Verenigd Koninkrijk in Nederland de meeste massaclaims ingediend. En: als een van de eerste landen in Europa was het in ons land mogelijk om collectief op te treden in procedures. Een van de eerste bekende massaclaims is die van de DES-dochters in 1986.

6 jaar lang procedeerden ze tegen farmaceutische bedrijven die het medicijn DES op de markt brachten. Een middel dat miskramen moest voorkomen, maar juist voor gezondheidsproblemen zorgde. Bij de moeders, hun kinderen en mogelijk ook bij hun kleinkinderen. In 1992 worden fabrikanten van DES aansprakelijk gesteld. Sindsdien is Nederland Europees gezien een van de koplopers als het gaat om massaclaims en dient ons land zelfs als voorbeeld voor anderen.

Aanmelden verstandig

"Nederland heeft een lange geschiedenis in vergelijking met andere Europese landen", zegt ook Tzankova. "Nederland staat ook bekend als een heel pragmatisch land dat bereid is om naar oplossingen te zoeken als er een probleem is. Dat zorgt ervoor dat er wetgeving komt, wanneer dat nodig is. En dat is de reden waarom naar Nederland wordt gekeken door andere landen."

En massaclaims hebben wel degelijk zin, vindt de hoogleraar. Zeker als gedupeerden zich aanmelden. "Daaruit blijkt steun voor de actie, en het stelt de belangenorganisatie in staat om een betere belangenbehartiger te zijn. Ze leren namelijk beter de achterban kennen en weten precies wat het probleem is."

Nederland is koploper massaclaims: 'Maar niet meer dan vroeger'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël wil noodhulp in Gaza zelf gaan regelen: 'Probeert internationale gemeenschap buitenspel te zetten'

De nood is hoog in Gaza: omdat de grenzen al 2 maanden worden dichtgehouden door Israël is er een groot tekort aan voedsel, schoon water en medische hulp. Israël zou nu tóch hulp willen toelaten, maar alleen niet meer via internationale hulporganisaties.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: 'Palestijnen op kluitje in zuiden, waarschijnlijk bouw van nieuwe nederzettingen'

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: 'Palestijnen op kluitje in zuiden, waarschijnlijk bouw van nieuwe nederzettingen'
Bron: EPA

Israël voert de militaire strijd tegen Hamas op en wil delen van de Gazastrook bezetten, zegt premier Benjamin Netanyahu. Maar experts vragen zich af wat het plan is: "Gaza veroveren is niet zo moeilijk, het gebied daarna behouden is veel ingewikkelder."

Premier Netanyahu kondigde vandaag een intensieve militaire operatie aan met als doel om Hamas te verslaan. Volgens hem zal Israël Gaza niet binnenvallen om zich vervolgens weer terug te trekken: "De bedoeling is het tegenovergestelde daarvan."

'Dagen tot paar weken'

Het Israëlische leger heeft inmiddels tienduizenden reservisten opgeroepen voor het aanstaande offensief in Gaza. Een bezetting van de Gazastrook zou dan ook snel een feit kunnen zijn, denkt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruijf. "Ik denk ook dat het Israël gaat lukken."

Hij verwacht dat Israël de Gazastrook 'binnen een paar dagen of een paar weken' kan veroveren. "Dan heb je heel Gaza wel onder controle. Het probleem is dan alleen: er wonen wel 2,2 miljoen mensen, hoe krijg je die onder controle?", zegt De Kruif. "Land bezetten is iets anders dan land ook daadwerkelijk bezet houden."

Bekijk ook

Situatie van voor 2005

Een nieuw militair offensief zou goed het einde kunnen betekenen van een Palestijns Gaza, denkt Midden-Oosten-deskundige Peter Malcontent: "Je mag concluderen uit de woorden van politici in het Israëlische veiligheidskabinet dat er een herbezetting komt."

Daarmee zouden we teruggaan naar de situatie van voor 2005, toen Israël tientallen jaren ook de hele Gazastrook in handen had, vertelt hij. "En dus zullen er straks ook nieuwe nederzettingen gebouwd gaan worden voor Israëlische Joden in Gaza."

'Terecht op een kluitje'

Netanyahu liet in zijn aankondiging van het nieuwe militaire offensief weten dat de inwoners van Gaza zullen worden 'verplaatst'. Voor hun eigen bescherming, voegde de Israëlische premier daaraan toe. Malcontent verwacht dat de Palestijnen zullen worden verdreven naar het zuiden. "Die komen daar dan terecht op een kluitje."

Een aantal ministers in het kabinet van Netanyahu zijn volgens de Midden-Oosten-expert extreem nationalistisch. "Die hebben deze plannen al veel langer", weet hij. "Eigenlijk kon je op je vingers natellen dat dit zou gaan gebeuren."

Al weken geen hulp

Het Israëlische leger heeft op dit moment al zo'n 70 procent van de Gazastrook onder controle. Volgens persbureau AP zou een totale verovering betekenen dat honderdduizenden Palestijnen hun verblijfplaats kwijtraken.

Daar komt bij dat de mensen in Gaza al weken zonder voedsel, schoon water, medicijnen en medische hulp zitten. Israël houdt de grenzen met Gaza sinds 2 maart dicht voor humanitaire hulp. Internationale hulporganisaties waarschuwden vorige week dat de laatste voorraden inmiddels zijn uitgedeeld.

Bekijk ook

'Moet proportioneel zijn'

De Kruif zet dan ook vraagtekens bij een nog verdere uitbreiding van het bezette gebied. "Ik heb beelden gezien van 7 oktober, die zijn vreselijk", zegt hij over de aanslag van Hamas op Israël. "Maar is dat nou een reden om 2,2 miljoen mensen op een heel klein stukje grond te gaan concentreren?"

De maatregelen die Israël neemt in reactie op de aanslag van 7 oktober 2023 moeten wel proportioneel zijn, zegt hij. "Dus die moeten in verhouding zijn met het gevaar dat er uitgaat van de extremisten van Hamas."

Ander soort oorlog

Een volledige bezetting van de Gazastrook leidt uiteindelijk tot een ander soort oorlog met Hamas, legt de oud-commandant uit. "Wij noemen dat een asymmetrische of een irreguliere oorlog." Dat betekent volgens hem dat er straks bijvoorbeeld meer aanslagen zullen worden gepleegd.

De bestrijding hiervan en het handhaven van de status quo is een kwestie van een lange adem die veel inspanning kost, benadrukt De Kruif. "En als er één ding is wat Israel niet heeft, dan zijn het de vele militairen die daarvoor nodig zijn."

Israël overweegt volledige bezetting van Gaza: wat zijn de gevolgen?

Terughalen van gijzelaars

Los van de strijd met Hamas is bovendien de grote vraag of het andere doel van Netanyahu wel bereikt kan worden: het terughalen van de Israëlische gijzelaars in Gaza. "Bij een totale bezetting is de kans juist groter dat de gijzelaars dood gaan", zegt Malcontent. "Een intensivering van de strijd in Gaza heeft dus gevolgen."

Toch is de verwachting van beide deskundigen dat Israël doorzet. "Ze hebben ook het militaire vermogen", vertelt De Kruijf. "Hamas is relatief verzwakt. Maar vooral heeft Israël - waarschijnlijk - de steun van de president van de Verenigde Staten om dit te kunnen doen."

Internationale steun

Tegelijkertijd denkt de oud-commandant dat internationaal de steun voor Israël sterk zal afnemen bij een nieuw offensief in Gaza. "Israël zou zich dat meer moeten afvragen", zegt hij.

Wat is zo'n kortetermijnsucces om een bufferstrook te creëren je waard als je op lange termijn steun verliest in heel de wereld", legt De Kruif uit. "Terwijl je die steun hard nodig kan hebben. Want de echte vijand van Israël is Iran en die wordt gesteund door Rusland. Dus het conflict is nog lang niet ten einde."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant