Ruim duizend Nederlandse kankerpatiënten, COPD-patiënten en rookverslaafden gaan de tabaksindustrie voor de rechter dagen. Deze mensen hebben zich in de afgelopen maanden gemeld bij de stichting Sick of Smoking, nadat longkankerpatiënt Annemarie van Veen in mei bekendmaakte een rechtszaak te willen starten. 

De bekende strafrechtadvocate Bénédicte Ficq staat de groep bij.

De rechtszaak is geen civiele procedure, maar een strafzaak. De eisers willen dan ook geen schadevergoeding, maar vervolging om te zorgen dat de tabaksindustrie echt anders gaat handelen. Het uiteindelijke doel is te voorkomen dat kinderen en anderen ooit nog beginnen met roken. Volgens Van Veen en Ficq is bewezen dat tabaksfabrikanten willens en wetens schade toebrengen aan de gezondheid van rokers en moeten ze daarvoor vervolgd worden. Dit omdat de sigarettenindustrie volgens hen verslavende stoffen waarvan bekend is dat ze kanker veroorzaken, blijven gebruiken. De aanklacht tegen de industrie luidt: het opzettelijk benadelen van iemand anders gezondheid. De aangifte is gericht tegen fabrikanten die hun waren in Nederland aanbieden.

Aangifte

Donderdag zal advocate Bénédicte Ficq drie aangiften indienen: die van Annemarie van Veen, van een COPD-patiënte en van een rookverslaafde. Deze drie concrete aangiften zullen model staan voor alle 1066 mensen die ook hebben aangegeven aangifte te willen doen. Na de aangifte is het de vraag of het Openbaar Ministerie zich ontvankelijk verklaart en de rechtszaak zal beginnen. Mocht dat niet het geval zijn, dan heeft Ficq al laten weten een artikel-12-procedure te willen starten. 

Jeffrey Wigand

Ficq en Van Veen hebben een bijzondere adviseur aangetrokken die al veel ervaring heeft met rechtszaken tegen de tabaksindustrie: de klokkenluider Jeffrey Wigand. Hij werkte in de jaren ’90 als biochemicus bij de Amerikaanse tabaksgigant Brown & Williamson. Toen hij erachter kwam dat het bedrijf stoffen bleef gebruiken waarvan bewezen is dat ze kankerverwekkend zijn, besloot hij zijn vertrouwelijkheidsovereenkomst te schenden en gaf hij een spraakmakend interview aan de talkshow 60 Minutes.

Jeffrey Wigand adviseert advocate Ficq en Annemarie van Veen

De tabaksindustrie probeerde hem te stoppen met dreigementen, rechtszaken en een smeercampagne. Maar tot op de dag van vandaag zet de inmiddels 73-jarige Wigand zijn strijd voort. Een uitgebreid interview met Jeffrey Wigand is vanavond te bekijken op deze site.

In Radio EenVandaag een gesprek met advocaat Martin de Witte, die al eerder een civiele zaak tegen de tabaksindustrie begon. Ook spreken we longarts Wanda de Kanter.

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."