radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Nederlandse richtlijn voor euthanasie ter discussie: 'Onnodig pijnlijk'

Nederlandse richtlijn voor euthanasie ter discussie: 'Onnodig pijnlijk'
Bron: AFP

Euthanasie wordt ingezet bij mensen die uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Maar de methode die in Nederland wordt gebruikt is onnodig pijnlijk en foutgevoelig. Volgens deskundigen kan dit voorkomen worden.

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Geneeskunst (KNMG) zet artsen en instellingen onder druk om de richtlijn euthanasie te volgen. Maar die richtlijn is gecompliceerd en kan onnodig pijn veroorzaken bij patiënten.

info

Zo moet het volgens de richtlijn

In Nederland bestaat de procedure uit verschillende stappen, omdat dit de enige manier is om met zekerheid te garanderen dat de patiënt conform zijn wens overlijdt. De richtlijn is erop gericht om iemand op een rustige manier te laten wegglijden naar de dood. Mensen hoeven niet bang te zijn dat hun naaste pijn lijdt. Er kan soms een korte pijnsensatie optreden bij het inspuiten van de thiopental, dat valt ondanks een verdovend middel niet geheel uit te sluiten. De arts onderneemt de volgende stappen:

  1. De arts dient de patiënt een verdovend middel, lidocaïne, toe om eventuele pijn bij het inspuiten van het slaapmiddel zoveel mogelijk te voorkomen.
  2. De patiënt wordt in een diep coma gebracht door middel van een slaapmiddel (coma-inductor) in het infuus. Dit slaapmiddel is thiopental of propofol. De patiënt krijgt bewust een overdosis, zodat de patiënt niets meer ervaart.
  3. De arts controleert nauwkeurig of de patiënt echt in een diep coma is geraakt, zodat deze zeker niets meer ervaart. Dat doet de arts door de patiënt aan te spreken, de pols en ademhaling te controleren en de zogenaamde wimperreflex uit te voeren.
  4. Het slaapmiddel kan voldoende zijn om de dood te laten intreden, maar dat is niet met zekerheid te garanderen. Daarom dient de arts na de controle van het coma een spierverslapper (spierrelaxans) toe. Deze zorgt ervoor dat de ademhaling stopt, waardoor even later ook het hart stopt met kloppen en de dood intreedt.

'Richtlijn bij het oud papier'

"De richtlijn van de KNMG is een onding en moet bij het oud papier", zegt internist Jan van der Meulen. "De KNMG propageert een methode die ervoor zorgt dat mensen hun laatste dag op aarde onnodig pijn hebben, die juist door de euthanasie zelf wordt veroorzaakt."

Van der Meulen, die tot deze maand ook SCEN-arts was en in die functie euthanasiegevallen van collega artsen beoordeelde, begrijpt niet dat Nederland vasthoudt aan deze methode. "In België is een veel eenvoudiger methode gangbaar, die geen pijn veroorzaakt en ook niet zo gemakkelijk mis kan gaan."

Patiënt is bij bewustzijn gestikt

Vorig jaar is in minimaal één geval de volgorde van de middelen verwisseld, meldt de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie. De betreffende patiënt kreeg eerst een verlammend middel en daarna pas een slaapmiddel. Als gevolg daarvan is de patiënt gestikt, en op dat moment volledig bij bewustzijn.

"Een verschrikkelijke dood die voorkomen had kunnen worden", aldus voormalig SCEN-arts Van der Meulen. 85 procent van alle gevallen van euthanasie wordt door een huisarts uitgevoerd. Meestal hebben huisartsen er weinig ervaring mee.

Lees ook

Nederlandse aanpak niet 'idiot proof'

Ook in België wordt met onbegrip naar de Nederlandse richtlijn gekeken. Wim Distelmans, hoogleraar palliatieve geneeskunde, oncoloog en voorzitter van de Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie (FCEE) in België zegt: "Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat de Nederlandse methode een goede methode is."

Bovendien vindt ook Distelmans dat de Nederlandse aanpak 'niet idiot proof' is en er te makkelijk fouten gemaakt kunnen worden. Volgens de Nederlandse richtlijn worden achtereenvolgend drie middelen gegeven: een pijnstiller, een slaapmiddel en een verlammend middel. In de richtlijn zelf wordt bij alle drie de middelen gewaarschuwd dat ze pijn kunnen veroorzaken, zowel door de middelen zelf als door de manier waarop ze worden toegediend.

Ziekenhuis weigerde richtlijn tot nu toe

Jarenlang weigerde het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam (AVL) de richtlijn te volgen. Het ziekenhuis hield er een eigen methode op na die eenvoudiger was, dezelfde aanpak die ook in België wordt toegepast. Maar die weigering om de richtlijn te volgen stuitte de afgelopen jaren op weerstand van de KNMG.

Jacob Kohnstamm, voorzitter van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE), bevestigt dat er de afgelopen twee jaar meerdere keren door de KNMG druk op hem is uitgeoefend om de handelwijze van het AVL medisch onzorgvuldig te verklaren. "Wij worden door Jan en alleman onder druk gezet, maar we trekken ons daar niks van aan."

Lees ook

Eerder fouten in een methode met drie middelen

Vorige week is het AVL alsnog overstag gegaan. Ook daar houdt men zich nu aan de richtlijn. Het ziekenhuis zegt daarover: "Dat heeft te maken met de toegenomen mobiliteit van artsen: ze werken in meerdere ziekenhuizen of wisselen sneller van ziekenhuis. Dan is het vanuit zorgvuldigheid gewenst dat er een euthanasie protocol in Nederland gehanteerd wordt."

Voor Kohnstamm was het niet nodig geweest. Hij wil zich niet uitspreken over de vraag of de methode van de KNMG beter of slechter is dan die van het AVL of in België. "Het ligt voor de hand te denken dat je eerder fouten maakt in een methode met drie middelen dan in een methode met maar een middel."

De Nederlandse richtlijn euthanasie en hulp bij zelfdoding stamt uit 2012 en wordt op dit moment herzien. De herziene versie wordt verwacht in de zomer van 2019.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)
Friedrich Merz, leider van de Duits christendemocratische CDU/CSU
Bron: AFP

Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Bekijk ook

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

info

De Duitse verkiezingsuitslag

CDU/CSU is met lijsttrekker Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland met 28,4 procent, de radicaal-rechtse partij AfD kreeg 20,1 procent van de stemmen en de sociaaldemocratische SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, heeft een nederlaag geleden met 16,3 procent van de stemmen.

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Bekijk ook

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Wat betekent de Duitse verkiezingsuitslag voor Nederland?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'
Landmacht in startblokken voor NAVO-oefening Steadfast Defender
Bron: ANP

Europa moet zo snel mogelijk een defensiefonds oprichten om samen wapens in te kopen. Er moeten extra tanks, vliegtuigen en munitie komen, nu de steun van de Verenigde Staten niet langer zeker is. Nederland is tegen zo'n fonds. Is dat terecht?

Volgens Harald Benink, hoogleraar Bankwezen en Financiering aan Tilburg University zijn er twee mogelijkheden. Alle landen gaan, ieder voor zich, de defensie-uitgaven verhogen. Een alternatief is een Europees defensiefonds waarbij alle landen gezamenlijk 500 tot 700 miljard euro lenen.

Risico's delen

Het probleem bij het verhogen van de defensie-uitgaven per land, is volgens Bennink dat een aantal landen al zeer hoge staatsschulden hebben als percentage van hun nationaal inkomen. Als landen als Italië en Frankrijk hun staatsschulden verder verhogen, kun je de situatie krijgen dat we weer een nieuwe eurocrisis krijgen. Niet verstandig dus, denkt Benink.

Bij het alternatieve plan: een Europees defensiefonds, deel je juist de risico's. "Als je een fonds creëert, dan wordt de terugbetaling van de obligaties gegarandeerd door alle 27 landen van de Europese Unie", legt hij uit.

Coronaherstelfonds

In 2020 deed Europa iets soortgelijks met het coronaherstelfonds. "Toen heeft Europa voor 750 miljard euro geleend", vertelt econoom Benink. Het geld ging toen naar de landen zelf, het defensiefonds moet Europees worden besteed.

"Voor fabrieken voor wapens in Duitsland of Frankrijk, tanks in Duitsland", noemt hij als voorbeelden waar dat geld naartoe kan gaan. "Je moet dat Europees aanvliegen en niet op het niveau van alle landen. Want dan krijg je dat iedereen weer zijn eigen industrie gaat bevoordelen."

Bekijk ook

Vertrouwen

Macro econoom Edin Mujagić van Beleggingsfonds Hoofbosch noemt het 'volkomen logisch' dat Europese landen zoveel mogelijk samen doen. "Samen sta je sterker", zegt hij. "Als we het over defensie hebben, dan zou je in principe veel beter samen kunnen optrekken en dus die uitgaven ook samen kunnen financieren."

Maar voor een gezamenlijk fonds - waarbij iedereen garant staat voor elkaar - is weinig vertrouwen tussen de landen onderling. Bij invoering van de euro zijn er afspraken gemaakt over schulden en investeringen in het defensiebudget. "Er zijn heel veel Europese landen die zich al die tijd niets of weinig aangetrokken hebben van die regels", zegt hij. "Daar betalen wij nu de prijs van."

Nederland tegenstander

Nederland is een tegenstander van een defensiefonds omdat het 'traditioneel' tegen staatsleningen is. "Dat was vijf jaar geleden met het coronaherstelfonds ook al zo", zegt Benink. Na vier nachten onderhandelen is Nederland toen toch akkoord gegaan. Toenmalig premier Rutte zei dat dit nooit meer zou gebeuren.

Maar de wereld is in die tijd fors veranderd. Groot-Brittanië verdween uit de Europese Unie, Denemarken was tegen, maar draaide bij nadat Trump dreigde met het innemen van Groenland. Ook de winnaar van de Duitse verkiezingen, Friedrich Merz zegt een voorstander te zijn van zo'n Europees defensiefonds.

Bekijk ook

'Er zullen bijeffecten zijn'

Nederland staat steeds meer geïsoleerd in Europa, zegt Mujagić. "Nederland is niet zo heel groot om continu tegen heel veel dingen 'nee' te kunnen zeggen. Ik vrees dat - als Europa ervoor kiest om deze weg te nemen - we als Nederland ook mee moeten."

Mujagić: "Als je geen grote bondgenoten achter je hebt, wordt het heel moeilijk om dit soort ontwikkelingen in je eentje tegen te gaan." Volgens hem zijn er twee opties: je doet het of je doet het niet. "Welke van de twee je ook kiest, de kans is groot dat er negatieve bijeffecten zullen zijn."

Druk van Trump

Hoewel Nederland onder Rutte nog tegen is, denkt Benink niet dat hij zich als secretaris-generaal van de NAVO zal verzetten tegen een defensiefonds. Trumps druk op Europa om meer uit te geven aan defensie groeit, maar veel landen voldoen nog niet eens aan de norm van 2 procent.

Trump weet dat dit niet binnen een jaar kan. "Maar hij wil geloofwaardige plannen zien", vult de econoom aan. Als dat plan er niet ligt, trekt hij zijn handen van de NAVO af. "Er zal dus een geloofwaardig plan moeten liggen voor de NAVO-top in Den Haag eind juni. Dat is al over vier maanden."

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant