Veel van onze medische hulpmiddelen komen uit Groot-Brittannië. Een no-deal brexit kan daarom grote gevolgen hebben. Als deze op 29 maart plaatsvindt, vervallen alle bestaande afspraken, wet- en regelgevingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.

In de Europese Unie worden bijna 500 duizend verschillende medische hulpmiddelen gebruikt. Van plastic handschoenen en hechtdraad tot infuusnaalden en bloedtesten. Vooral deze laatste groep, bloedtesten, kunnen in het geval van een harde brexit een probleem vormen voor de patiëntveiligheid in Nederland. Bijna 90 procent van de hiv-testen die in Nederland worden gebruikt, komt op dit moment uit Groot-Brittannië.

Geen bloedtesten meer

In het geval van een no-deal brexit mogen dit soort bloedtesten van de ene op de andere dag niet meer het Europese vasteland binnenkomen. Maar ze zijn wel hard nodig, bijvoorbeeld bij elke operatieve ingreep die uitgevoerd wordt. Want: zonder bloedtesten geen operaties.

"De brexit komt er aan, en heel snel ook! Maar hoe en in welke vorm, dat is vooralsnog volstrekt onduidelijk. Voor de medische sector is moeilijk te overzien wat de gevolgen zullen zijn. Maar dat de impact enorm is, daarover is iedereen het eens", zegt Gert Bos, technisch directeur van de Qserve Group, een bedrijf dat zich bezig houdt met internationale certificaten voor medische hulpmiddelen.

Harde opstelling Europese Commissie

Bijna een derde van alle gecertificeerde medische hulpmiddelen in de EU hebben een Brits certificaat. Tot eind 2018 ging de hele sector - leveranciers, ziekenhuizen en overige zorginstellingen, ervan uit dat er wel een soepele overgangsregeling zou komen. Toen gebeurden er twee dingen: de harde brexit werd steeds meer een realistische optie, en de Europese Commissie ging zich tot ieders verrassing heel hard opstellen. Dat wil zeggen: geen coulance of gedoogregeling voor medische hulpmiddelen uit Groot-Brittannië als er op 29 maart geen akkoord is.

"Een donderslag bij heldere hemel", zegt Bos. "Nu moet opeens heel snel van alles worden geregeld, maar veel partijen in de zorgsector zijn niet op tijd begonnen om tekorten in kaart te brengen en om naar alternatieven te kijken."

'Niet op tijd begonnen'

Minister Bruins blijft brandbrieven sturen om afnemers en leveranciers van medische hulpmiddelen op het hart te drukken om snel te handelen. Maar dit is makkelijker gezegd dan gedaan, wordt gezegd in de sector. Het omzetten van certificaten is tijdrovend en kost geld. Er is simpelweg niet genoeg capaciteit in de Europese Unie om alle Britse certificaten vlot om te zetten naar een ander land.

Nog een ander probleem is dat leveranciers niet staan te springen om lijsten te overhandigen waarin staat wat ze straks allemaal niet meer kunnen leveren. Begrijpelijk vanuit hun perspectief, vindt Gert Bos. "De fabrikanten willen uiteraard hun klanten niet kwijtraken. En als je jouw klant vertelt dat je problemen voorziet, dan gaat die natuurlijk elders shoppen en niet rustig afwachten totdat jij je leveringsproblemen hebt opgelost."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."