In de winter kom je ze bijna niet tegen op de weg. Maar zodra de temperatuur een beetje stijgt komen ze weer tevoorschijn: motorrijders. Ook wordt het steeds populairder. Uit cijfers van CBS blijkt dat 650 duizend Nederlanders een motor hebben. Dat is vijfduizend meer dan vier jaar geleden. Maar met het mooie weer komen ook weer de nieuwsberichten met de titel: 'Motorrijder raakt zwaar gewond na verkeersongeluk' tevoorschijn.

In België organiseren ze om dat te voorkomen ‘opfrisinitiaties’, zodat motorrijders weer meekrijgen wat er komt kijken bij het motorrijden. Tijdens een van die opfriscursussen deed de Vlaamse minister van Mobiliteit Ben Weyts de volgende uitspraak: “Per afgelegde kilometer loopt een motorrijder 57 keer meer risico om zwaar gewond te raken of te overlijden door een ongeval dan een automobilist.” Dat klinkt overdreven, maar is dat terecht?

Verschil tussen auto- en motorrijden

Een ongeluk met een motor is meestal heftiger dan met een auto. Volgens veiligheidsdeskundige Saskia de Craen van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) komt dat door twee dingen: kwetsbaarheid van motorrijders en evenwicht. “Motorrijders worden niet beschermd door airbags, gordels en zit niet in een kooicontructie zoals in de auto wel het geval is. Daarnaast vallen motoren makkelijker om dan een auto. Door een drempel of een steentje kan er al een ongeval of zwaar ongeval ontstaan bij een motorrijder terwijl een auto er overheen rijdt."

Angst om te vallen

Presentatrice Chimène van Oosterhout is groot motorliefhebber. Ze heeft een Harley Davidson, maar eerst had ze een Bugatti. Zij geeft aan dat ze eerst nooit bang was om te vallen, maar nadat ze een zoon kreeg werd dat anders. “Toen ik voor de eerste keer op het circuit ging racen viel ik bijna bij de eerste bocht. Dat was puur uit angst omdat ik dacht: als ik nu val, heb ik een kind van vijf maanden thuis zitten. Eerst had ik die verantwoording niet."

Voordat ik op de motor stap maakt mijn een hart een sprongetje van ‘ja, daar gaan we weer!’.”

Charme van het motorrijden

Van Oosterhout was al van jongs af aan fan van het rijden op de motor. Op haar negentiende maakte ze samen met een vriendin zelfs een tocht door Europa. Volgens haar is avontuur ook de charme van het motorrijden. “De vrijheid, het avontuur, de beleving dat is echt de charme van het motorrijden. Je leeft ook echt van minuut tot minuut en je maakt dingen veel bewuster mee op de motor. En elke keer voordat ik op de motor stap maakt mijn een hart nog een sprongetje van ‘ja, daar gaan we weer!'"

Heeft de Vlaamse minister gelijk?

Volgens Ben Weyts loopt een motorrijder 57 keer meer risico om zwaar gewond te raken of te overlijden door een ongeval dan een automobilist. Saskia de Craen van SWOV weet niet wat de cijfers zijn in België, maar in Nederland is dat wat overdreven. “De cijfers in Nederland laten zien dat een motorrijder dertig keer meer kans heeft op een dodelijk ongeval per afgelegde kilometer.” De uitspraak is fictie, maar misschien heeft Weyts in zijn uitspraak rekening gehouden met de staat van de Belgische wegen. 

6 jaar na de geruchtmakende 'stikstofuitspraak' van de Raad van State ligt er sinds een kleine week eindelijk een pakket aan plannen op tafel. Maar onder juristen, milieuactivisten én boeren zijn er twijfels. "Nederland komende 5 jaar nog niet van slot."

"Het is een enorme draai en een mooie stap", zegt boerin Chantal Farjon. Haar melkveebedrijf met 160 koeien in het Overijsselse Bruchterveld zou gered zijn als de stikstofregels worden opgerekt zoals landbouwminister Femke Wiersma nu voorstelt. "Maar ik denk dat het venijn in de details zit."

'Rechtszaken beangstigend'

Chantal is een van de 2.500 zogeheten PAS-melders. Dat zijn boeren die onder het oude Programma Aanpak Stikstof (PAS) geen natuurvergunning hoefden aan te vragen voor activiteiten met een beperkte stikstofuitsoot. Chantal breidde haar boerderij in 2015 uit, maar na de stikstofuitspraak van de Raad van State in 2019 werd haar bedrijf in één klap illegaal.

De overheid zoekt al jaren naar een manier om de PAS-melders te 'legaliseren', omdat het buiten hun schuld gebeurde. Maar milieuorganisaties als Mobilisation for the Environment (MOB) denken daar anders over en proberen via de rechter boeren als Chantal te laten stoppen. "Beangstigend", noemt ze de dreiging die nog altijd boven haar hoofd hangt.

Minister wil regels oprekken

Minister Wiersma presenteerde eind vorige maand haar langverwachte stikstofbeleid. In 2035 moet de hoeveelheid stikstof die boeren, bedrijven en het verkeer uitstoten zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Er komen vrijwillige regelingen voor boeren, een nieuw vergunningstelsel en verduurzaming in de industrie en het verkeer.

Ook wil ze de stikstofregels oprekken, de zogeheten rekenkundige ondergrens. Daarmee zijn veel PAS-melders in één keer geholpen. Strenger wordt Wiersma bij kwetsbare natuurgebieden zoals de Veluwe en De Peel. Daar komt een regionale aanpak, met onder meer een regeling voor boeren om vrijwillig te stoppen en 'extensivering', oftewel minder dieren per hectare.

Stikstofexpert is kritisch

Ralph Frins is universitair hoofddocent omgevingsrecht aan Tilburg University en een van de stikstofexperts in Nederland. Hij is kritisch: "De recente uitspraken van de Raad van State en de rechtbank in de Greenpeace-zaak maken duidelijk dat er nu stappen gezet moeten worden. We weten al decennia dat er maatregelen nodig zijn, maar de stappen tot nu toe zijn veel te klein."

Volgens hem lijkt het erop dat Wiersma het laat aankomen op nieuwe rechtszaken. En dan moet je, zo zegt Frins, kunnen aantonen dat je als overheid voldoende stappen zet. "De landsadvocaat zegt zelf dat dit pakket hooguit in een paar gebieden kan werken. Nota bene de landsadvocaat, die de overheid ook heeft verdedigd in de recente Greenpeace-zaak, waartegen het kabinet in beroep gaat."

'Dit is nieuw kleuterplan'

Milieuactivist Johan Vollenbroek oordeelt vernietigend over de plannen. Het was zijn organisatie MOB die de zaak aanspande tegen het PAS-systeem, waarin de Raad van State de ingrijpende 'stikstofuitspraak' deed. "Ook dit nieuwe kleuterplan is in strijd met de habitatrichtlijn. De eerstkomende 5 jaar gaat Nederland niet van het slot, omdat er gewoon geen stikstofruimte is om vergunningen te verstrekken."

Hij noemt het 'bizar' dat het kabinet de eisen van de rechter negeert. De rechtbank heeft volgens hem duidelijk gemaakt dat Nederland in 2030 de helft minder stikstof moet uitstoten, en niet pas in 2035. Minister Wiersma laat hem geen andere keuze dan een juridische weg te bewandelen, vindt Vollenbroek. "Onze intentie is simpel: we willen de natuur redden."

'Chantage door MOB'

Maar volgens melkveehouder Chantal gaat de wens om de natuur te redden ten koste van bedrijven zoals die van haar. "We hebben het idee dat wij heel goed bezig zijn. We hebben extra land per koe en we doen aan natuurbeheer, met drones vliegen we over het land om nesten te beschermen."

De boerin vindt het daarom onbegrijpelijk dat Vollenbroek en zijn milieuorganisatie via de rechter probeert af te dwingen dat zij moet stoppen haar bedrijf. "Ze zijn niet tevreden over het pakket van de minister. En dan chanteren ze de minister door boeren aan te pakken. En de natuur is er nog steeds helemaal niks mee opgeschoten."

Bij kabinet aankloppen?

"Zij moet met haar zorgen bij zowel de provincie als het kabinet aankloppen", reageert Vollenbroek. "Ik hoop dat zij gaat inspreken in de Tweede Kamer, laat weten dat dit plan het niet gaat redden. Ik hoop dat ze dat gaan doen, want dat betekent dat als er echt een goede oplossing komt, wij kunnen stoppen met al onze procedures."

Hij zegt dat MOB jaren geleden al een plan heeft ingediend voor 'een complete herstructurering van de landbouw, waarbij de stikstofuitstoot fors omlaag gaat'. Dat zou volgens hem 24 tot 30 miljard euro kosten. "Economisch gezien levert het winst op. Nederland zou volgens een economische studie welvarender zijn met een veel kleinere veestapel. Je moet eventjes flink investeren, maar dan hebben we ook wat. En dan komen we van het stikstofslot."

Friese verzetstrijders brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze, vaak Amsterdamse, Joden naar de dorpen Bontebok en De Knipe. 80 jaar later leeft de geschiedenis daar nog enorm, vooral bij mensen die de oorlog zelf hebben meegemaakt.