Het UWV gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter dat asielzoekers langer dan 24 weken in het jaar mogen werken. Almere onderzoekt met een pilot of de wet moet worden aangepast, omdat die asielzoekers belemmert bij het vinden van werk.
Vorige maand stelde de rechter asielzoeker Elvis uit Nigeria in het gelijk. Dat gebeurde nadat hij eind maart een procedure had aangespannen tegen het UWV, de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Dit omdat hij meer wilde werken dan 24 weken per jaar.
Moeilijk aan werk komen
De rechtbank in Arnhem oordeelde dat de 24-weken-eis van het UWV in strijd is met de Europese wetgeving, omdat het de toegang tot de arbeidsmarkt belemmert. Dat betekent dat het UWV Elvis een nieuwe werkvergunning moet geven.
Dat het UWV in hoger beroep gaat, begrijpt wethouder Froukje de Jonge van Almere. "Het UWV voert de wet uit en in onze wet staat dat 24 weken de max is. Maar Europa maakt niet voor niets regels." Ze vindt dat de Nederlandse wet mogelijk moet worden aangepast. Arbeidsrechtadvocaat Mariëlle Winden-Spaans verwacht dat het ministerie daar ook zeker mee aan de slag gaat. "De uitspraak betekent een aantasting van de wet, een eerste barst. De wet zal op lange termijn niet houdbaar zijn."
In strijd met Europese regels
In 2020 werd al door de Adviesraad Migratie voorgesteld om de wet te wijzigen, omdat de 24-weken-eis in strijd is met de Europese regels. Dat werd een jaar later bekrachtigd door een onderzoek door landsadvocaat Pels Rijcken in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verzocht vervolgens onderzoeksbureau Regioplan de belemmeringen te onderzoeken die asielzoekers ervaren als ze de arbeidsmarkt willen betreden. Ook uit dit rapport blijkt dat slechts 4 procent van de asielzoekers werkt omdat het te veel rompslomp voor werkgevers betekent. Van Gennip streeft ernaar om voor komende zomer een kabinetsreactie op het rapport van Regioplan met de Tweede Kamer te delen.
Daarnaast schreef D66'er Anne-Marijke Podt de initiatiefnota Meedoen vanaf dag één met daarin tien voorstellen om ervoor te zorgen dat kansrijke asielzoekers meteen beginnen met taal, scholing en werk. 5 juni volgt een debat hierover in de Tweede Kamer.
Pilot
De Jonge ziet dat asielzoekers graag willen werken, maar moeilijk aan een baan komen. "Er zijn zoveel obstakels: het verkrijgen van een BSN-nummer, een bankrekening openen, pas na 6 maanden mogen werken en dus die 24-weken-eis. Ook het proces van aanvragen van een tewerkstellingsvergunning duurt ongeveer 5 weken."
Om die reden is haar gemeente samen met Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en uitzendbedrijf Randstad in maart een pilot gestart waarin ze asielzoekers en statushouders zo snel mogelijk naar werk begeleiden.
Knelpunten
De kick-off van het project was afgelopen maart en inmiddels zijn er van de honderd mensen uit het bestand vijftien succesvolle bemiddelingen geweest. Het gaat om dertien statushouders en twee asielzoekers voor wie nu een tewerkstellingsvergunning wordt aangevraagd.
"Onze pilot inventariseert waar de knelpunten zitten en dat kan bijdragen aan aanpassing van de 24-weken-eis."
'Meedoen goed voor iedereen'
Volgens wethouder De Jonge blijkt uit onderzoek dat inwoners van azc's, die tijdens hun opvang hebben gewerkt, sneller integreren. "Meedoen in de samenleving is goed voor iedereen."
"Wij staan voor een snelle en actieve start van kansrijke asielzoekers en statushouders in de samenleving. Zodat mensen zo vroeg en goed mogelijk zijn voorbereid op een langer verblijf in Nederland. Dat kan bijvoorbeeld door ze al vroeg te laten beginnen met taalles, vrijwilligerswerk, sporten op een sportclub en door betaald werk te doen."
Bekijk ook
'Erbij horen'
Door arbeidsparticipatie te bevorderen, vergroten de nieuwkomers hun kennis van de Nederlandse taal en cultuur, doen ze werkervaring op en komen ze in aanraking met Nederlanders, legt De Jonge uit.
"Het draait voor deze mensen niet om geld alleen. Werk biedt structuur, sociale contacten en het gevoel nuttig te zijn en erbij te horen." Het biedt een zinvolle invulling van de wachttijd bij het COA. Inmiddels wachten mensen twee jaar op beslissing asielaanvraag. "Wachten is stilstand", zegt De Jonge.
Maatschappelijke meerwaarde
"Dit kan ook bijdragen aan het vergroten van het draagvlak voor nieuwkomers in de samenleving. Terwijl duizenden asielzoekers jaren zitten te wachten op toestemming van de Rijksoverheid om te mogen werken, zijn werkgevers naarstig op zoek naar personeel", zegt De Jonge.
"Het is daarom van belang dat asielzoekers zo snel mogelijk gekoppeld worden aan werkgevers. Zo creëren onze bewoners maatschappelijke meerwaarde."
Verkeerd signaal
De 24-weken-eis staat in de Wet arbeid vreemdelingen om te voorkomen dat bij langer werken het signaal wordt afgegeven dat iemand een permanente verblijfsvergunning krijgt. Ook zijn critici van het afschaffen van deze eis bang dat asielzoekers uiteindelijk recht op een WW-uitkering hebben en dan niet meer uitgezet kunnen worden.
Maar De Jonge ziet het anders: "Te veel statushouders hebben op dit moment een bijstandsuitkering en dat komt doordat ze zo lang zitten te wachten. Hoe langer je uit het arbeidsproces bent, hoe moeilijker het wordt om aan de slag te gaan."
Bekijk ook
'Uitkering kun je niet meenemen'
De angst dat asielzoekers bij het afschaffen van de 24-weken-eis een uitkering behouden wanneer zij land uit moeten, klopt juridisch niet, zegt arbeidsrechtadvocaat Mariëlle van Winden-Spaans. Dat laten onderzoeken door de landsadvocaat en Regioplan zien, zegt ze. "Als je Nederland moet verlaten, dan verhuist je uitkering niet mee."
"Natuurlijk is het pijnlijk om mensen weg te sturen na 7 jaar werken in Nederland, maar dan moeten procedures beter en sneller verlopen. De uitvoeringsorganisatie moet zorgen dat zij haar zaakjes op orde heeft."
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wacht met interesse op de resultaten van de pilot in Almere. In de zomer volgt een evaluatie. Als de resultaten positief zijn, wordt het project ook in andere steden uitgerold.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
