Moeten alle medisch specialisten in loondienst? 'Zorg wordt er niet beter van'

Veel artsen werken binnen ziekenhuizen in zogeheten maatschappen, een soort mini-ondernemingen binnen de zorgorganisatie. Al jarenlang woedt de discussie of meer artsen van deze groep in loondienst moeten.

Medisch specialisten, zoals chirurgen, cardiologen of internisten kunnen op twee manieren werken: óf in loondienst bij een ziekenhuis óf als zelfstandige binnen een maatschap in het ziekenhuis. Al jaren wordt er gesteggeld over de vraag of niet álle artsen in loondienst moeten.

Meer loondienst, meer samenwerking

Als het aan de VVD ligt wel. De partij komt daarom met een oproep aan PVV-zorgminister Fleur Agema om vaart achter een transitie naar loondienst te zetten. Maar dat blijkt nog niet zo makkelijk.

Bij academische ziekenhuizen bestaan er uitsluitend loondienstcontracten. In de algemene ziekenhuizen werkt daarentegen gemiddeld een derde van alle specialisten binnen een maatschap met stevige contractuele kaders.

VVD is om

Partijen aan de linkerkant van het politieke spectrum pleiten al langer voor het in loondienst nemen van specialisten. Ze denken dat dit leidt tot meer samenwerking binnen ziekenhuizen, tot beter passende - want niet door omzet gedreven - zorg, en tot meer controle over zorgkosten.

De partijen aan de rechterkant zagen de zelfstandigheid van medisch specialisten lange tijd wél zitten. Het idee was dat ondernemerschap tot efficiënter werken leidt en goed is voor innovatie binnen de verschillende specialismen. Maar ook de VVD is inmiddels om.

'Duurt té lang'

"Er wordt al zo lang over gesproken", zegt VVD'er Judith Tielen. "Voor ons gevoel duurt dit té lang. We hebben de minister daarom gevraagd om er een concreet plan voor te ontwikkelen. En ook de Federatie Medisch Specialisten moet een stap naar voren maken."

Tielen denkt dat de transitie naar passende zorg wordt belemmerd zolang een groot deel van de artsen in maatschappen blijft werken.

Extra probleem creëren

De Federatie reageert gebrand op de oproep van Tielen. "In onze ogen wordt er geen probleem opgelost met een verplichte loondienst, maar juist een extra probleem gecreëerd", laten ze aan EenVandaag weten.

"Er is geen enkele reden of juridische basis om van 7.000 medisch specialisten hun bedrijf af te pakken. De zorg wordt er niet beter van."

'Weinig vertrouwen in maatschappen'

Een eerder dit jaar verschenen rapport trekt andere conclusies. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) liet adviesbureau Gupta onderzoeken wat de positie van medisch specialisten in maatschappen betekent voor de transitie naar passende zorg.

De conclusie is streng: de doelen voor passende zorg kunnen niet behaald worden zolang de maatschappen blijven. Meer dan een kwart van de ziekenhuisbestuurders had 'weinig of geen vertrouwen' in de samenwerking met maatschappen. Verder heeft 'een derde van de maatschappen geen oog voor het ziekenhuis- of algemeen belang'.

Geen haast

Maar minister Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) lijkt geen haast te hebben met het invoeren van een verplichting voor medisch specialisten om alleen nog maar in loondienst te werken.

In een brief aan de Tweede Kamer laat de minister deze maand weten dat ze eerst meer onderzoek wil "voordat ze de vrijheid van artsen om wel of niet in loondienst te werken verregaand wil beperken."

'Frustratie van beleidsmakers'

Tielen vindt het niet nodig om verder onderzoek te doen. De conclusie van het NZa-rapport maakt volgens de VVD'er genoeg duidelijk.

Hieruit blijkt de groeiende frustratie vanuit de beleidsmakers, denkt gezondheidseconoom Xander Koolman: "Het idee is toch dat we onvoldoende grip hebben op die medisch-specialistische zorg. En dat daardoor patiënten soms zorg krijgen die ze niet nodig hebben of waar ze niet veel baat bij hebben."

'Overgang naar loondienst kost enorm veel geld'

Of de overgang naar loondienst hier daadwerkelijk verbetering in zal brengen is onduidelijk, legt Koolman uit. Daarbij is het volgens hem lastig in te schatten wat de gevolgen zullen zijn voor wachtlijsten en productiviteit in ziekenhuizen.

"Maar wat we wel duidelijk weten is dat die overgang enorm veel geld gaat kosten, omdat je artsen uit moet kopen. Daarom wordt het steeds weer uitgesteld. In die situatie zitten we nu al tientallen jaren", vertelt de gezondheidseconoom.

Langzame transitie

Om uit die jarenlange patstelling te komen heeft de gezondheidseconoom een advies voor Agema. "Wat de minister kan doen, is nadenken over een ingroei-model, waarin mensen langzamerhand overgaan naar een loondienstverband, bijvoorbeeld nieuwe medisch specialisten."

"Dat kost weinig geld en is te realiseren met een relatief kleine beleidsaanpassing", vertelt hij tot slot.