Door een gemeentelijke procedure kan de muur van Mussert voorlopig nog niet gesloopt worden. Zo berichtte het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vandaag. Het ministerie reageert op een brandbrief van meer dan 25 museumdirecteuren, schrijvers en historici die willen dat de minister de omstreden muur behoed voor de sloop. De eigenaar van de camping waar de muur op staat zegt niet op de hoogte gesteld te zijn van een procedure die de sloop van de muur in de weg zou kunnen staan.

Een aantal erfgoedverenigingen hebben ruim een week geleden een aanvraag voor behoud ingediend bij de gemeente Ede. Zolang de gemeente nog niet besloten heeft wat het doet met deze aanvragen, kan de muur waarop Mussert zijn hagepreken hield niet gesloopt worden. De muur staat op het terrein van de Lunterse camping De Goudsberg en de campingeigenaar is het zat dat gemeente en het rijk zo lang treuzelen over wat er met de muur moet gebeuren. Daarom heeft hij de sloop van de muur aangekondigd.

LEES OOK: Sloop muur van Mussert dreigt voor besluit monumentenstatus
 

Omstreden

De muur is omstreden omdat het bouwwerk symbool staat voor collaboratie van duizenden Nederlanders met de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog. Een Edese erfgoedvereniging vond het zonde dat de muur maar stond te vervallen op het campingterrein en diende in 2015 een verzoek in om er een rijksmonument van te maken. Sindsdien is het vraagstuk een gevoelige kwestie. De Rijksdienst Cultureel Erfgoed reageerde in eerste instantie positief op dat verzoek, maar besloot in tweede instantie het besluit over de muur op te nemen in een bredere verkenning. Deze verkenning is pas eind 2018 af.

Campingeigenaar Roderick Zoons wilde daar niet op wachten en diende enkele weken een sloopmelding in bij de gemeente. In reactie daarop schreven meer dan vijfentwintig vooraanstaande historici en schrijvers (link artikel gisteren) gisteren een brief naar de minister met daarin het dringende verzoek de muur niet verloren te laten gaan. “De muur van Mussert is een historische plek voor Nederland, ook zwarte bladzijden behoren tot ons erfgoed,” zo reageert een woordvoerder van het ministerie vandaag op de brief.

LEES OOK: Brandbrief museumdirecteuren en historici: Sloop Muur van Mussert niet

Procedure

Tevens meldde het ministerie dat de muur van Mussert voorlopig niet gesloopt kan worden omdat er een gemeentelijke procedure loopt. Vorige week hebben een aantal erfgoedverenigingen bij de Edese wethouder Weiland een aanvraag voor behoud van de muur gedaan. Volgens een woordvoerder van de gemeente Ede moet de gemeente inderdaad nog beslissen wat er met die aanvragen gedaan wordt. Daarbij loopt er nog een sloopprocedure die netjes afgehandeld moet worden.  Verder vindt de gemeente Ede het een kwestie voor het rijk en dringt de gemeente er bij minister van Engelshoven van OCW op aan om het besluit over de monumentstatus naar voren te halen.

Een woordvoerder van de camping, Ronald Busser, zegt echter niets te weten van een gemeentelijke procedure die de sloop kan dwarsbomen. “Wij gaan ervanuit dat we half december meer horen over onze sloopmelding. Het kan zijn dat de gemeente nog meer vragen heeft, maar als dat niet zo is dan gaan we in gesprek met sloopbedrijven.”

De muur is het enige dat nog over is van een ‘nationaal tehuis’ waar de NSB landelijke bijeenkomsten hield. Inmiddels vormt de muur een vreemde afscheiding op camping De Goudsberg in Lunteren. NSB-leider Anton Mussert hield er tussen 1936 en 1940 zijn hagespraken. Duizenden NSB’ers uit het hele land kwamen daarop af.

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."