Delen van Dubai staan onder water door extreme regenval. In minder dan 24 uur tijd viel er in het land 254 millimeter regen. De oorzaak? ‘Cloud seeding’, een techniek die door de mens wordt ingezet om extreme droogte tegen te gaan met kunstmatige regen.

"Er zijn altijd onbedoelde effecten, bijvoorbeeld dat er opeens veel te veel regen valt. Vaak weet je eigenlijk helemaal niet wat het effect ervan is. En dat is precies het probleem", zegt milieufilosoof aan de Wageningen Universiteit, Bernice Bovenkerk. Ze is erg kritisch op deze kunstmatige techniek.

'Geo-engineering'

De filosoof vindt 'cloud seeding', een vorm van 'geo-engineering' waarbij bepaalde chemicaliën die waterdruppeltjes opwekken, de lucht in worden geschoten en zo regen veroorzaken, over het algemeen problematisch. Dit omdat je volgens haar de oorzaak van het probleem, klimaatverandering, niet oplost. Het is een tijdelijke oplossing, voor een probleem dat steeds maar groter wordt.

"Je hebt verschillende vormen (van 'geo-engineering', red.). Je hebt vormen zoals deze waarbij je probeert regen te maken of vormen waarbij je probeert inkomend zonlicht terug te reflecteren. Maar hiermee ben je eigenlijk niks aan de de oorzaak aan het doen."

Onverwachtse effecten

Ook vertelt Bovenkerk dat het niet duidelijk is wat de langetermijneffecten van geo-engineering precies zijn. Extreme regenval, zoals in Dubai, is niet het doel, maar kan dus wel voorkomen net zoals andere onverwachtse weersomstandigheden.

"Een van de bijeffecten zou kunnen zijn dat we niet meer zoveel blauwe luchten hebben. Dat we heel vaak van die grijze of witte luchten hebben. Dat lijkt misschien triviaal, maar dat kan best wel problematisch zijn voor mensen en kan bijvoorbeeld leiden tot depressie."

Verschillende belangen

Een ander mogelijk nadeel van klimaatmanipulatie is dat het zelfs allerlei geopolitieke spanningen kan opleveren en gebruikt kan worden voor oorlogsvoering, vertelt Bovenkerk. "Je kan zorgen dat het in het land waar je mee in oorlog bent helemaal niet meer regent. Op die manier zorg je ervoor dat de bevolking geen eten meer heeft of niks kan verbouwen."

Verschillende landen zouden dus verschillende belangen kunnen hebben bij het gebruiken van 'geo-engineering'. Toch wordt er op dit moment slecht toezicht gehouden op het gebruik van deze techniek. En volgens Bovenkerk komt dit doordat het moeilijk is om op mondiale schaal beleid te voren.

'Onderzoek doen is al een risico'

Ondanks de nadelen en onzekerheden die de techniek dus met zich meebrengt, begrijpt Bovenkerk wel waarom sommige landen die kampen met extreme regen of droogte het uitproberen. "Je zou natuurlijk aan de ene kant kunnen zeggen: het is altijd goed om meer onderzoek te doen, want dan weet je wat de risico's zijn."

"Maar het onderzoek op zich is al een risico, denk ik, dat je het ook gaat gebruiken", waarschuwt ze.

Meewerken met de natuur

Toch wil de filosoof benadrukken dat het planten van bomen in een woestijn, zoals nu bijvoorbeeld ook al wordt gedaan in Dubai, een betere oplossing is. Ook als dit betekent dat het resultaat lang op zich laat wachten.

"Die bomen zullen weer leiden tot het aantrekken van regen en vochtigheid. En dan werk je eigenlijk met het systeem mee. Dan gebruik je weerprocessen zoals die er al zijn. En dan laat je in feite de natuur het dus zelf oplossen."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."