De 25-jarige Betty, oorspronkelijk uit Ethiopië, doet aangifte tegen de Nederlandse staat. Ze beschuldigt de Nederlandse overheid van medeplichtigheid aan kinderhandel, kidnapping en adoptiefraude. "Ik wil dat er naar mij geluisterd wordt."

Als 7-jarig meisje werd Betty, samen met haar zusje, weggehaald bij haar biologische ouders voor adoptie in Nederland. Volgens Betty's papieren was zij een 5-jarige wees. In werkelijkheid was zij twee jaar ouder en leefden haar ouders nog.

Onrechtmatige adoptie

In 2013, 7 jaar na de adoptie, heeft een rechtbank in Ethiopië de adoptie van Betty onrechtmatig verklaard vanwege valse adoptiepapieren. Datzelfde jaar stapte Betty naar de politie in Nederland. Ze beschuldigt de Nederlandse staat ervan te hebben meegewerkt aan adoptiefraude en kinderontvoering, maar wordt daar weggestuurd omdat de zaak verjaard zou zijn.

"Ik streef al jaren naar gerechtigheid. Mij is iets vreselijks aangedaan, dat nooit meer goedkomt, maar nog altijd wil de overheid dat niet inzien. Ik wil dat er eindelijk naar mij geluisterd wordt", vertelt Betty.

Strafrechtelijke onderzoeken

Inmiddels voelt Betty, nu 25, zich gesterkt door een uitspraak van het Gerechtshof Den Haag, dat onlangs oordeelde dat verjaring bij adoptie 'onaanvaardbaar' is. Dit omdat de geadopteerden veel te jong waren op het moment van de misstanden.

Daarnaast hebben aangiften van Roemeense geadopteerden in Frankrijk en België onlangs geleid tot het starten van strafrechtelijke onderzoeken naar betrokkenheid van de overheid.

'Bewust weggekeken door overheid'

Begin 2021 oordeelde de Commissie Joustra in een onderzoeksrapport naar adoptie in Nederland dat er er decennia lang sprake was van ernstige misstanden als kinderdiefstal en vervalsing van documenten.

Volgens de commissie heeft de Nederlandse overheid bewust weggekeken en zou er ruimschootse erkenning van het aangedane leed moeten komen. Ook pleitte de Commissie Joustra voor een adoptiestop en voor het volledig afbouwen van interstatelijke adopties in een periode van 5 jaar.

Adoptie nog steeds mogelijk

Ondanks dit advies, besloot Franc Weerwind, Minister voor Rechtsbescherming, eind 2022 dat interlandelijke adoptie weer mogelijk zou worden met Zuid-Afrika, Portugal, Thailand, Taiwan, de Filipijnen, Lesotho en Hongarije.

Een jaar later werd Bulgarije aan die lijst gevoegd.

Verbazing

De voorzitter van de onderzoekscommissie Tjibbe Joustra laat in een interview met EenVandaag weten verbaasd te zijn over dit besluit. "We hebben pas op de plaats aanbevolen en geadviseerd eerst na te denken over een nieuw systeem."

Hij noemt de lijst landen waar adoptie mogelijk blijft, "erg willekeurig, en bestaand uit deels arme landen, deels landen waar corruptie nog welig tiert."

Strengere regels

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid laat in een reactie weten dat 'het belang van het kind het beste is gediend wanneer hij of zij in het eigen land of cultuur kan worden opgevangen'.

Maar omdat voor sommige landen hierin nog een weg is te gaan, is besloten toch interlandelijke adoptie nog als mogelijkheid te behouden, wel in een strikter gereguleerd adoptiesysteem. Dit om de kans op misstanden zoveel als mogelijk te verkleinen.

Problematisch systeem

Against Child Trafficking onderzoekster Roelie Post betwijfelt of misstanden in de toekomst voorkomen kunnen worden. "Het adoptiesysteem is zo ingericht dat het steeds leidt tot dezelfde resultaten."

Ook de Commissie Joustra wees erop dat de problemen in het systeem zelf zitten. Post: "Het gaat om arme landen en er gaat veel geld in om. Daarnaast heeft Nederland helemaal geen recht om controles uit te voeren in andere landen om te kijken hoe daar bijvoorbeeld door de plaatselijke kinderbescherming wordt gehandeld."

Kinderen spelen geen rol

De uit Ethiopië geadopteerde Betty vindt het onbegrijpelijk dat adopteren toegestaan blijft. "Er wordt steeds over de hoofden van kinderen besluiten genomen. Dat maak ik al mijn hele leven mee."

"Er wordt alleen maar gedacht aan de volwassenen die een kind willen. Soms wou ik dat de mensen die deze beslissingen nemen één dag in mijn schoenen konden staan. Dan zouden ze nooit deze keuzes maken voor kinderen."

Adoptiesysteem 'strikter gereguleerd'

In een reactie laat het ministerie van Justitie weten dat het adoptiesysteem 'strikter gereguleerd' is 'om de kans op misstanden zoveel als mogelijk te verkleinen'. Ook kunnen geadopteerden sinds vorig jaar terecht bij een expertisecentrum voor interlandelijke adoptie, dat helpt bij het vinden van dossiers, ondersteunt bij zoektochten in landen van herkomst en geadopteerden bijstaat op juridisch en psycho-sociaal vlak.

Daarnaast is er een subsidieregeling geschreven 'om ook het aanbod van individuele belangenorganisaties voor interlandelijk geadopteerden, vaak met expertise en netwerk in één bepaald land van herkomst, te versterken'.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."