Nabestaanden en advocaten moeten voortaan altijd een beroep op onafhankelijke experts kunnen doen wanneer zij gegronde twijfel hebben over de doodsoorzaak van een naaste. Dat bepleiten strafrechtdeskundigen nu in zeker vier zaken grote twijfel is ontstaan of er wel sprake was van zelfmoord. 

Zoals bij de jonge vrouwen Eline en Talitha. Zij stapten onverwachts uit het leven. Familieleden zeggen echter sterke aanwijzingen te hebben dat er van suïcide geen sprake kan zijn en vechten voor nieuw onderzoek.

'Meer inzage in dossierstukken'

Onder andere rechtspsycholoog Peter van Koppen pleit voor inzage in dossierstukken als sectierapporten en de inzet van onafhankelijke deskundigen buiten politie- en justitie. 'Je zou gek zijn als je geen gebruik maakt van de kennis van de familie'. 

Morgen staat de partner van Michelle Mooij voor de rechter. De ex-turnster werd in 2010 dood aangetroffen in haar appartement. De politie gaat uit van zelfmoord, maar haar ouders kunnen dit niet geloven.

Michelle had een vriend die haar mishandelde, een misdrijf waar hij ook voor vastzat. Hij werd als verdachte aangemerkt in de zaak, maar toch bleef de politie bij zelfdoding. Een zogenaamde artikel-12 procedure heeft nu, vijf jaar na de dood van de jonge vrouw, toch gezorgd voor de vervolging van de partner van Mooij. Afgelopen zomer maakte het Openbaar Ministerie bekend hem toch voor de rechter te brengen.

Eline Melters

De zaak-Mooij lijkt niet op zichzelf te staan. Eline Melters overlijdt op 8 december 2009 in het Limburgse plaatsje Urmond. De 23-jarige vrouw zou in een psychose zichzelf met messteken om het leven hebben gebracht. Ze zou, met het mes in haar lichaam, door het huis zijn gerend en om vervolgens buiten in elkaar te zakken. Haar vriend zou zich uit angst voor zijn vriendin hebben opgesloten in de badkamer. De politie gaat vrij vlot uit van zelfmoord en sluit het dossier. Ook wordt Eline's vriend niet meer als verdachte aangemerkt.

Toch maakte het Openbaar Ministerie onlangs bekend haar dood opnieuw te gaan onderzoeken. Sporen die destijds zijn veiliggesteld en nog nooit onderzocht, worden nu alsnog bij het NFI onderzocht. Daar gaat men onderzoeken wat het scenario kan zijn geweest dat tot de dood van Eline heeft geleid.

De advocaat van Eline's vriend, Joep Timmermans, zegt dat zijn cliënt begrip heeft voor het feit dat er nog vragen zijn bij de familie Melters. Hij ontkent zijn betrokkenheid. Advocaat Timmermans zegt dat de mogelijkheid tot een artikel-12 procedure nog open staat. Advocaat Timmermans en de vriend hebben vertrouwen in een goede afloop van het onderzoek van het OM. 

Talitha

De 25-jarige Talitha uit Amsterdam werd in 2013 overreden door een trein in Heerhugowaard. Politie en justitie concludeerden dat de vrouw zelfmoord had gepleegd. De plaats waar ze is gevonden is daarom niet onderzocht als plaats delict. Terwijl er volgens de familie van Talitha en advocaat Sébas Diekstra wel degelijk aanwijzingen zijn dat het niet om suïcide zou gaan. 

De machinist verklaarde dat hij Talitha roerloos op het spoor heeft zien liggen. Een briefje met de treindienstregeling zou van een dag eerder zijn, en niet van de dag van overlijden. Het Openbaar Ministerie heeft haar excuses aangeboden voor het concluderen dat het om zelfmoord zou gaan. Heropend is het onderzoek naar de dood van de 25-jarige niet. Vooraanstaand forensinsch patholoog Frank van de Goot stelt, na bestudering van het beschikbare bewijsmateriaal, dat Talitha's dood geen zelfmoord kan zijn. 

Onafhankelijk onderzoek

Tien jaar na Schiedammer Parkmoord hebben politie en OM tegenspraak binnen hun eigen organisatie nog steeds niet goed georganiseerd, zegt advocaat Arthur van der Biezen. Het wordt tijd dat de advocatuur meer middelen krijgt om zelf onafhankelijk onderzoek te laten doen. 

Vanavond in EenVandaag: de vader van Eline Melters, Rudy Melters, moeder Astrid van dochter Talitha, advocaat Arthur van der Biezen en rechtspyscholoog Peter van Koppen. 

Ook in Radio EenVandaag een gesprek met Peter van Koppen en de familie van Eline Melters. Verder een reactie van Kamerlid Magda Berndsen (D66).

Door alle problemen met stikstof zou je denken dat de luchtkwaliteit in Nederland er slecht voor staat. Maar de lucht in Nederland wordt steeds schoner. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving. "Maar we kunnen nog niet achterover leunen."

"Er ligt een deken van luchtvervuiling over Europa, en die wordt veroorzaakt door verschillende chemische stoffen die worden uitgestoten", licht Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) toe. Het inademen van die stoffen is schadelijk voor onze gezondheid.

Europese afspraken

Stoffen als zwaveldioxide, stikstofoxide, ammoniak en fijnstof zijn een stuk minder aanwezig in de lucht dan jaren geleden, zo concludeert het PBL, dat de luchtkwaliteit samen met het RIVM onderzocht.

Dat komt doordat Europa eerder afspraken heeft gemaakt om die uitstoot te verminderen en de lucht weer schoner te krijgen. Auto's, schepen en stallen moesten minder vervuilend worden gemaakt. Afspraken met de industrie spelen een belangrijke rol. "Ze hebben nieuwe technieken ontwikkeld en geïmplementeerd, en dat heeft gewerkt. De auto's die we nu kopen zijn een stuk schoner dan 20 jaar geleden", zegt Hekkert.

Emissiedoelen in zicht

Onze lucht is nu dus een stuk schoner dan decennia geleden. En wordt ook nog schoner, zo is de verwachting. Bijvoorbeeld doordat we meer elektrisch gaan rijden. Het PBL denkt dat de kans groot is dat we de Europese emissiedoelen in 2030 gaan halen.

Waar vroeger bijvoorbeeld zwavel een groot probleem was, speelt die stof nu nauwelijks nog een rol, merkt Hekkert op. "Dat leidde tot zure regen, waardoor bossen doodgingen. Maar nu hebben we het niet eens meer genoemd in onze presentatie."

Schonere kachels

Fijnstof is nog wel een punt van aandacht. Daar is volgens het PBL wel een daling te zien, maar veel minder scherp dan bij andere stoffen. "Van fijnstof worden mensen echt ziek, maar we hebben er ook zelf veel invloed op", zegt Hekkert.

Het gebruik van houtkachels stoot bijvoorbeeld veel fijnstof uit. Wie iets aan zijn vervuiling wil doen kan een schonere kachel aanschaffen.

Levensverwachting 8 maanden korter

Voor onze gezondheid en kwaliteit van leven is de luchtkwaliteit van groot belang. De levensverwachting in Nederland wordt door de luchtvervuiling gemiddeld 8 maanden ingekort. Als deze verbetering zich doorzet, kan dit teruglopen tot 4 maanden.

"Dat klinkt misschien niet als een groot verschuil, maar het is een gemiddelde voor heel Nederland. Veel mensen overlijden hier gewoon jaren eerder door."

Landbouwsector blijft vervuilen

Maar ondanks een forse daling van de ammoniakuitstoot, liggen de landelijke doelen voor stikstofdepositie op de natuur nog ver buiten bereik. "De landbouw is de sector die nog relatief veel blijft uitstoten", zegt Hekkert.

Als het gaat om de gezondheid van de mens gaat het nu een stuk beter, maar de natuur heeft het nog zwaar. Daar zal dan ook nog hard aan gewerkt moeten worden om aan de normen te voldoen. "We kunnen nog niet achterover leunen."

Nog geen 1 op de 3 Nederlanders heeft een noodpakket thuis, blijkt uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel. Veel te weinig, zegt minister David van Weel. "Dat moet naar 100 procent. Iedereen moet zichzelf 72 uur kunnen redden."

Minister van Justitie & Veiligheid David van Weel vindt dat elke Nederlander zich 72 uur moet kunnen redden in geval van een crisissituatie. "Denk aan communicatie, voor als er geen mobiel netwerk is. Denk aan voedsel en drinkwater, als er geen supermarkten open zijn. Al dit soort zaken, die moet je 72 uur kunnen volhouden bij een crisis."

Van 48 naar 72 uur

Eerder was het advies om 48 uur zelfredzaam te zijn, maar dat is dus nu verhoogd met een extra dag. "Sinds de Koude Oorlog hebben we hier eigenlijk weinig aandacht aan besteed", vertelt de minister over het aanpassen van dit advies.

"Maar na Europees onderzoek waarin de 72 uur zelfredzaamheid wordt geadviseerd, hebben we besloten dat over te nemen", legt hij uit.

'Het is een kleine moeite'

Van Weel geeft als voorbeeld een crisissituatie waarin deze voorbereiding nodig is: "Ik hoop niet dat we te maken krijgen met een conflict morgen. Maar we kunnen wel te maken krijgen met rampen, met energie-uitval."

"De kans is misschien niet heel erg groot. Maar op het moment dat het zich voordoet, dan is het een hele kleine moeite om zo'n pakket aan te schaffen en heb je er veel plezier van", zegt hij.

Niet bij de buren aankloppen

28 procent van de leden van het EenVandaag Opiniepanel heeft nu een noodpakket in huis, en dat is volgens de minister te weinig. "Want iedereen die geen noodpakket heeft en wel te maken krijgt met zo'n situatie, die gaat aankloppen bij de buren."

En dat heeft gevolgen. "Als dat nu betekent dat maar een in de vier buren zo'n noodpakket heeft, dan kun je je voorstellen dat de 72 uur heel snel naar beneden gaat als je spullen moet delen met anderen. Dus als iedereen voor zichzelf zorgt, zorgen we ook voor elkaar. Daarom moet die 28 procent omhoog naar de 100 procent."

Burgers en overheid samen verantwoordelijk

Nu burgers langer voor zichzelf moeten zorgen, betekent dit dan dat de overheid zich terugtrekt? Van Weel begrijpt het sentiment, maar benadrukt dat ook de overheid aan de slag gaat. "Ik leg niet alles neer bij de burger. Het geldt ook voor lokale overheden, het geldt voor bedrijven."

"We roepen ook gemeenten op: ga je verzamelpunten inrichten, hoe je zorg je voor kwetsbare bewoners. Moet je misschien noodvoorzieningen opslaan op bepaalde locaties?", gaat hij verder. "Dus al die trajecten gaan we ook doen."

500 euro contant geld

Naast een noodpakket adviseert Van Weel burgers ook om contant geld in huis te hebben in het geval van een ramp of crisis. Banken en maatschappelijke organisaties overleggen al maanden over hoeveel cash geld mensen moeten aanhouden.

De minister doet een voorstel: "laat ik een voorschot geven. Ik denk dat met 500 euro in cash u echt ruim voldoende heeft om tijdens die 72 uur aan te schaffen wat u echt nodig heeft", zegt Van Weel tot slot.