Het lukt maar niet om de wachtlijsten voor mensen met een eetstoornis terug te dringen. Het aantal patiënten stijgt en ook de tijd die je moet wachten op behandeling neemt toe, blijkt uit een rondgang van EenVandaag. En dat heeft grote gevolgen.

"De ggz was al overbelast, maar nu loopt het echt de spuigaten uit. Je merkt dat de wachttijden alleen maar toenemen", vertelt kinderarts Annemarie van Bellegem van het Amsterdam UMC. "De wachttijden zijn soms een half jaar en soms nog langer."

'Instellingen wijzen naar elkaar'

Volgens Van Bellegem wordt onderschat wat de impact van een eetstoornis is op de lange termijn. "Het zijn mensen die de rest van hun leven last kunnen hebben van hun eetstoornis en dus snel en goed behandeld moeten worden."

Door het toenemend aantal patiënten en de uitval van zorgpersoneel is de zorg voor eetstoornissen zo overbelast geraakt dat veel mensen pas terecht kunnen als de problemen écht serieus zijn, zegt Van Bellegem. "Instellingen verwijzen naar elkaar en zo word je als patiënt van het kastje naar de muur gestuurd."

Slechte relatie

Anouk Visser weet hoe het is om tegen een lange wachttijd op te kijken. Zij kreeg op haar 20ste een eetstoornis: "Ik kwam net terug van een wereldreis en was wat aangekomen. Ik dacht: ik sport dat er wel af."

"Ik kwam in een 'toxic relationship' terecht met iemand die heel erg op me inpraatte dat het wel beter was om wat af te vallen. Vanaf daar is het langzaam achteruit gegaan", vertelt ze.

Lockdown als dieptepunt

"Ik was altijd al heel onzeker en daardoor makkelijk beïnvloedbaar. Ik heb veel verschillende behandelingen gehad en zo ging het in golven de ene keer wel goed en de andere keer niet." Anouk vertelt dat de lockdown in 2020 een van de dieptepunten was is in haar traject.

"Ik merkte dat ik het heel lastig vond om met de verandering om te gaan. Daardoor isoleerde ik me. En omdat er geen klinieken open waren, wist ik niet zo goed waar ik heen moest."

Bron: EenVandaag

Geen wachttijd

Op aanbeveling van haar werk kwam Anouk terecht bij IsaPower van Isabelle Plasmeijer. Daar hoefde ze niet op een wachtlijst. IsaPower werkt met ervaringsdeskundigen. Ze zien zichzelf niet als een wachttijdoverbrugging, maar als coachingstraject voor mensen met een eetstoornis.

"Wat we vaak merken bij onze cliënten is dat ze echt de waarde inzien van mensen die zijn hersteld van een eetstoornis. We maken ons contact laagdrempelig en kunnen onze cliënten al op korte termijn zien", vertelt Plasmeijer.

'Het vergt maatwerk'

Ze vertelt dat ze het belangrijk vindt om mensen een veilig gevoel te geven. IsaPower werkt als een alternatief voor de ggz, en nazorg na de ggz of een samenwerking met de ggz, maar volgens Plasmeijer is het voor iedereen anders.

"Onze rol is heel divers want er zitten veel haken en ogen aan een eetstoornis. Het vergt maatwerk."

Speciaal budget bij de gemeente

"In principe betaal je bij ons voor je behandeling, maar omdat de wachttijden bij de ggz zo hoog zijn kon je voor de zorg bij ons een speciaal budget bij de gemeente aanvragen", vertelt Plasmeijer. "En bijna 99 procent van die aanvragen worden goedgekeurd."

"Enerzijds is het het ondersteunen van een complexe ziekte en anderzijds is het een alternatief aanbieden voor de ggz. Soms werkt het wél als wachttijdoverbrugging, maar soms helpt het ook al om gesprekken te hebben en daar luisteren we dan echt naar."

Boerderij

Een andere plek waar mensen met een eetstoornis zonder wachttijd terecht kunnen, is het Leontienhuis. De boerderij werd in 2015 geopend met als doel om vrijblijvend binnen te kunnen lopen en door ervaringsdeskundigen geholpen te worden.

Er komen ook deelnemers naar het huis die niet naar een kliniek moeten, maar wel hulp zoeken.

Huiskamergevoel

"Bij ons kunnen deelnemers terecht van alle leeftijden. De jongste bij ons is 9 en de oudste is 65 jaar", zegt programmaleider Anne-Marie van der Klugt. Van der Klugt vertelt dat er samen met alle deelnemers in het huis verschillende activiteiten worden gedaan.

"Zo zijn er creatieve momenten, maar ook eetmomenten samen, en gesprekken." Het voornaamste doel is zorgen dat je er als deelnemer een huiskamergevoel krijgt zonder dat het een klinische setting wordt. Zo wordt het voor deelnemers gemakkelijk gemaakt om binnen te lopen.

Mooi voorbeeld

Initiatieven zoals IsaPower en het Leontienhuis zijn niet de enige in Nederland. Steeds vaker ziet Van Bellegem dit soort vormen van wachttijdoverbrugging opkomen. Maar volgens haar moet er worden opgepast met die term: "Het klinkt alsof er gewacht wordt op iets, en dat is een beetje gek. Je moet het juist zien als een deel van de behandeling."

"Ik support de inzet van ervaringsdeskundigen en hun deskundigheid. Ik denk dat dit soort initiatieven een heel mooi voorbeeld zijn voor anderen, zeker gecombineerd met psychologische hulp. Het is heel mooi om mensen in te zetten die begrip hebben voor mensen met een eetstoornis", vindt kinderarts van Bellegem.

'Vanaf eind 2025 inzicht en overzicht'

Het ministerie van Volksgezondheid zegt in een reactie dat het rond 2025 verwacht te weten waar de wachtlijsten uit bestaan. "De aanpak is gericht op het creëren van inzicht en overzicht in de wachttijden op regionaal niveau." Er wordt dan gewerkt aan een beter beeld van de wachttijden en de onderliggende oorzaken. "We verwachten dat vanaf eind 2025 landelijk inzicht en overzicht beschikbaar is." Hiervoor heeft het kabinet extra geld beschikbaar gemaakt.

Daarnaast is er op korte termijn extra geld beschikbaar gesteld om de crisiscapaciteit van de acute jeugd-ggz te verhogen. "Als het gemeenten en zorgaanbieders niet goed lukt om bij eenstoornissen te helpen, kunnen mensen terecht bij zogenoemde 'regionale expertiseteams'. Als dat geen oplossing biedt, zo stelt het ministerie, "kunnen zij doorverwijzen naar de bovenregionale expertisenetwerken om mee te denken met een casus."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."