Meer mensen met eetstoornis en langere wachttijden voor behandeling: nieuwe initiatieven moeten helpen

Het lukt maar niet om de wachtlijsten voor mensen met een eetstoornis terug te dringen. Het aantal patiënten stijgt en ook de tijd die je moet wachten op behandeling neemt toe, blijkt uit een rondgang van EenVandaag. En dat heeft grote gevolgen.

"De ggz was al overbelast, maar nu loopt het echt de spuigaten uit. Je merkt dat de wachttijden alleen maar toenemen", vertelt kinderarts Annemarie van Bellegem van het Amsterdam UMC. "De wachttijden zijn soms een half jaar en soms nog langer."

'Instellingen wijzen naar elkaar'

Volgens Van Bellegem wordt onderschat wat de impact van een eetstoornis is op de lange termijn. "Het zijn mensen die de rest van hun leven last kunnen hebben van hun eetstoornis en dus snel en goed behandeld moeten worden."

Door het toenemend aantal patiënten en de uitval van zorgpersoneel is de zorg voor eetstoornissen zo overbelast geraakt dat veel mensen pas terecht kunnen als de problemen écht serieus zijn, zegt Van Bellegem. "Instellingen verwijzen naar elkaar en zo word je als patiënt van het kastje naar de muur gestuurd."

Slechte relatie

Anouk Visser weet hoe het is om tegen een lange wachttijd op te kijken. Zij kreeg op haar 20ste een eetstoornis: "Ik kwam net terug van een wereldreis en was wat aangekomen. Ik dacht: ik sport dat er wel af."

"Ik kwam in een 'toxic relationship' terecht met iemand die heel erg op me inpraatte dat het wel beter was om wat af te vallen. Vanaf daar is het langzaam achteruit gegaan", vertelt ze.

Lockdown als dieptepunt

"Ik was altijd al heel onzeker en daardoor makkelijk beïnvloedbaar. Ik heb veel verschillende behandelingen gehad en zo ging het in golven de ene keer wel goed en de andere keer niet." Anouk vertelt dat de lockdown in 2020 een van de dieptepunten was is in haar traject.

"Ik merkte dat ik het heel lastig vond om met de verandering om te gaan. Daardoor isoleerde ik me. En omdat er geen klinieken open waren, wist ik niet zo goed waar ik heen moest."

Bron: EenVandaag

Geen wachttijd

Op aanbeveling van haar werk kwam Anouk terecht bij IsaPower van Isabelle Plasmeijer. Daar hoefde ze niet op een wachtlijst. IsaPower werkt met ervaringsdeskundigen. Ze zien zichzelf niet als een wachttijdoverbrugging, maar als coachingstraject voor mensen met een eetstoornis.

"Wat we vaak merken bij onze cliënten is dat ze echt de waarde inzien van mensen die zijn hersteld van een eetstoornis. We maken ons contact laagdrempelig en kunnen onze cliënten al op korte termijn zien", vertelt Plasmeijer.

'Het vergt maatwerk'

Ze vertelt dat ze het belangrijk vindt om mensen een veilig gevoel te geven. IsaPower werkt als een alternatief voor de ggz, en nazorg na de ggz of een samenwerking met de ggz, maar volgens Plasmeijer is het voor iedereen anders.

"Onze rol is heel divers want er zitten veel haken en ogen aan een eetstoornis. Het vergt maatwerk."

Speciaal budget bij de gemeente

"In principe betaal je bij ons voor je behandeling, maar omdat de wachttijden bij de ggz zo hoog zijn kon je voor de zorg bij ons een speciaal budget bij de gemeente aanvragen", vertelt Plasmeijer. "En bijna 99 procent van die aanvragen worden goedgekeurd."

"Enerzijds is het het ondersteunen van een complexe ziekte en anderzijds is het een alternatief aanbieden voor de ggz. Soms werkt het wél als wachttijdoverbrugging, maar soms helpt het ook al om gesprekken te hebben en daar luisteren we dan echt naar."

Boerderij

Een andere plek waar mensen met een eetstoornis zonder wachttijd terecht kunnen, is het Leontienhuis. De boerderij werd in 2015 geopend met als doel om vrijblijvend binnen te kunnen lopen en door ervaringsdeskundigen geholpen te worden.

Er komen ook deelnemers naar het huis die niet naar een kliniek moeten, maar wel hulp zoeken.

Huiskamergevoel

"Bij ons kunnen deelnemers terecht van alle leeftijden. De jongste bij ons is 9 en de oudste is 65 jaar", zegt programmaleider Anne-Marie van der Klugt. Van der Klugt vertelt dat er samen met alle deelnemers in het huis verschillende activiteiten worden gedaan.

"Zo zijn er creatieve momenten, maar ook eetmomenten samen, en gesprekken." Het voornaamste doel is zorgen dat je er als deelnemer een huiskamergevoel krijgt zonder dat het een klinische setting wordt. Zo wordt het voor deelnemers gemakkelijk gemaakt om binnen te lopen.

Mooi voorbeeld

Initiatieven zoals IsaPower en het Leontienhuis zijn niet de enige in Nederland. Steeds vaker ziet Van Bellegem dit soort vormen van wachttijdoverbrugging opkomen. Maar volgens haar moet er worden opgepast met die term: "Het klinkt alsof er gewacht wordt op iets, en dat is een beetje gek. Je moet het juist zien als een deel van de behandeling."

"Ik support de inzet van ervaringsdeskundigen en hun deskundigheid. Ik denk dat dit soort initiatieven een heel mooi voorbeeld zijn voor anderen, zeker gecombineerd met psychologische hulp. Het is heel mooi om mensen in te zetten die begrip hebben voor mensen met een eetstoornis", vindt kinderarts van Bellegem.

'Vanaf eind 2025 inzicht en overzicht'

Het ministerie van Volksgezondheid zegt in een reactie dat het rond 2025 verwacht te weten waar de wachtlijsten uit bestaan. "De aanpak is gericht op het creëren van inzicht en overzicht in de wachttijden op regionaal niveau." Er wordt dan gewerkt aan een beter beeld van de wachttijden en de onderliggende oorzaken. "We verwachten dat vanaf eind 2025 landelijk inzicht en overzicht beschikbaar is." Hiervoor heeft het kabinet extra geld beschikbaar gemaakt.

Daarnaast is er op korte termijn extra geld beschikbaar gesteld om de crisiscapaciteit van de acute jeugd-ggz te verhogen. "Als het gemeenten en zorgaanbieders niet goed lukt om bij eenstoornissen te helpen, kunnen mensen terecht bij zogenoemde 'regionale expertiseteams'. Als dat geen oplossing biedt, zo stelt het ministerie, "kunnen zij doorverwijzen naar de bovenregionale expertisenetwerken om mee te denken met een casus."