Gaat Mark Rutte na zijn premierschap het onderwijs in, zoals hij vorig jaar zei? Eerst zien dan geloven, zeggen betrokkenen, die het een mooie uitdaging voor hem vinden. "Voor 150 Kamerleden spreken lastig? Vrijdag het achtste uur is ook topsport."

Mark Rutte zorgde maandagochtend voor een verrassing toen hij aankondigde dat hij de politiek gaat verlaten. De VVD-leider geeft nu paar uur per week les, maar wil na zijn premierschap fulltime het onderwijs in. Dat zei hij eind vorig jaar in elk geval.

Moeilijke vragen

Het is niet bekend hoe hij daar nu over denkt, maar Rutte heeft er in ieder geval de kwaliteiten voor, zeggen oud-rector Kars Veling (75) en Nederlands bekendste geschiedenisdocent Joost van Oort, op YouTube bekend als JORTgeschiedenis.

"Hij is welbespraakt en met een moeilijke vraag breng je hem niet van zijn stuk. Hij benut zo'n vraag juist voor het verder brengen van het begrip over het onderwerp waarmee hij bezig is." Dat zegt Kars Veling, die goede herinneringen bewaart aan docent Mark Rutte op de Johan de Witt Scholengroep, waar hij tussen 2003 en 2011 rector was.

Gastdocent

Veling haalde Rutte 20 jaar geleden als gastdocent naar de Haagse scholengemeenschap. Daar staat de scheidend VVD-leider nog altijd een paar uur voor de klas als gastdocent maatschappijleer.

"Hij is een heel vaardige docent", zegt hij. "Als leerlingen het niet met hem eens waren, leidde dat nooit tot frictie. Hij ging dan juist het gesprek aan", blikt de oud-rector terug.

Niet bevoegd als docent

Veling weet nog hoe de demissionair premier hem benaderde. "Dat was in 2005. Rutte werkte parttime op een school in Amsterdam, maar hij vond dat vanuit Den Haag wat ver." De twee kenden elkaar uit de landelijke politiek en Rutte vroeg of Veling nog een plek op zijn school had voor hem.

"Het leek mij een mooi plan. We besloten dat hij maatschappijleer zou geven, maar er was een kleine complicatie: hij was niet bevoegd om alleen les te geven. Daarom hebben we hem toegevoegd aan een docent die de bevoegdheid wél had. En zo kwam hij elke vrijdagochtend op zijn fiets naar de school om les te geven", herinnert hij zich.

Beveiligers in de klas

Al werd het wel een stuk ingewikkelder om hem op de school te houden toen Rutte in 2010 premier werd. "Ineens gingen allerlei mensen zich ermee bemoeien. Zo wilden beveiligers in de klas meekijken, maar dat wilde Rutte beslist niet. De beveiligers moesten koffiedrinken in de docentenkamer terwijl hij lesgaf."

Ook kwam er een roosterwijziging: Rutte gaf niet meer op vrijdagen, maar donderdagen les. Op vrijdagochtend was namelijk het wekelijkse kabinetsberaad.

'Nu even niet meebewegen'

Veling ziet nog voor zich hoe een leerling ooit in het trappenhuis de VVD-leider aansprak. "Die zei dat hij het oneens was met wat hij die dag ervoor op televisie had gezegd. Dan ging Rutte met die leerling het gesprek aan."

"Dat tekent de man, hij was zo vrij en zo direct, vanaf het begin al. Hij geeft veel mensen de ruimte. Dat is hem in de politiek nog wel eens verweten. Dat mensen zeiden: 'Mark, nou even niet meebewegen.' Maar als docent deed hij dat uitstekend."

'Klas prikt door politieke trucs heen'

Joost van Oort helpt op YouTube al jaren middelbare scholieren met het vak geschiedenis. Ook hij denkt dat Rutte, die historicus is, veel kwaliteiten heeft om voor de klas te staan. "Het snelle schakelen, beslissingen nemen en bovendien retorisch vaardig zijn, dat kenmerkt hem. Bovendien heeft hij veel kennis en kan hij vanuit zijn ervaring veel mooie voorbeelden geven over het vak."

Maar Van Oort plaatst ook kanttekeningen. "Rutte is heel goed in politiek bedrijven als je kijkt naar de politieke trucs die hij uithaalde om zichzelf te redden. Een klas laat je daar niet mee wegkomen. Daar prikken leerlingen zo doorheen. Die willen niet dat er een spelletje met ze gespeeld wordt. Hij moet dus open kaart spelen en dat heb ik Rutte de laatste tijd niet zo vaak zien doen."

Bekendheid voor de klas

Of zijn bekendheid Rutte in de weg zit als hij ervoor kiest fulltime voor de klas te staan? Van Oort, zelf een redelijk bekende in de onderwijswereld, denkt van niet. "Het zal in eerste instantie gek zijn, niet alleen voor leerlingen, maar ook voor collega's en ouders. Maar als de deur van het klaslokaal dichtgaat, maakt het leerlingen weinig uit hoe bekend iemand is", zegt de docent geschiedenis op het Montessori College in Nijmegen.

"Uiteraard is het iets waar je het als leerling over hebt met vrienden. Het is natuurlijk cool als Rutte je docent is. Maar uiteindelijk beoordelen leerlingen je niet op wie je bent als persoon, maar op hoe goed je lesgeeft en of je ze ziet voor wie ze zijn."

'Kan het me niet voorstellen'

Joost van Oort en Kars Veling moeten nog maar zien of Rutte daadwerkelijk fulltime voor de klas gaat staan. "Ik zie hem zeker ook na het premierschap voor de klas staan. Maar fulltime? Ik denk niet dat hem dat bevredigt", zegt Veling, die Rutte 'zo nu en dan nog' ontmoet.

"Ik kan het me in ieder geval niet voorstellen", gaat hij verder. "Als Nederland, Europa en zelfs daarbuiten je werkterrein is geweest. En je hebt zo centraal gestaan in belangrijke maatschappelijke en politieke ontwikkelingen, dan vind ik een schoolklas een wat beperkte werkomgeving."

'Ga er maar aan staan op vrijdagmiddag'

Van Oort: "We hebben goede leraren nodig die een bak levenservaring meenemen. Ik zie het hem zeker doen, maar het is niet makkelijk. Ga er maar aanstaan op vrijdagmiddag het achtste uur. Dat is echt niet makkelijker te managen dan 150 kritische Kamerleden, hoor."

Oud-rector Veling gelooft dat als Rutte voor een carrière in het onderwijs kiest, hij er een 'groot succes van maakt'. "Hij is gewoon aardig en leerlingen vinden hem leuk. Als leerlingen dat al van je vinden, dan heb je al heel wat bereikt."

Ieder jaar laait de discussie rondom de voorlichtingsweek Lentekriebels weer op. Uit onderzoek van stichting Rutgers blijkt de helft van de scholen weerstand van ouders ervaart. Daarom licht deze Amsterdamse basisschool nu ook ouders jaarlijks voor.

De Week van de Lentekriebels is een jaarlijks terugkerend fenomeen waar kinderen van de basisschool relationele en seksuele vorming ontvangen. Hoe voelt het om verliefd te zijn? Hoe werkt je lichaam en wat verandert er in de pubertijd? Deze en andere vragen worden beantwoord. Deze week wordt georganiseerd door kennis- en expertisecentrum Rutgers. Ze vieren dit jaar het 20-jarig bestaan van de week.

Week van de Lentekriebels

Basisschool De Regenboog uit Amsterdam doet er al 20 jaar aan mee. Directeur Josien Branbergen heeft de week zien veranderen. "20 jaar geleden was het een ontspannen week met heel veel energie. We openden de week met ballonnen op het schoolplein met ouders en kinderen samen."

Het was heel positief en leuk, herinnert Branbergen zich. "Ik heb het zien veranderen. Naar veel bedachtzamer ermee omgaan, preutser. Ouders die meer kritische vragen komen stellen. Leerkrachten die het spannender vinden."

Tegengeluid van Civitas Christiana

"Met natuurlijk een climax 2 jaar geleden, waarbij er heel veel misinformatie op ouders afkwam, wat heel veel onzekerheid heeft veroorzaakt."

Daarmee doelt Branbergen op de kritiek die Rutgers ontvangt van Civitas Christiana, een ultraconservatieve stichting. Zij voert elk jaar een campagne tegen de Week van Lentekriebels.

Rechtszaak vanwege 'leugens en laster'

Rutgers zelf vindt dat de stichting 'leugens en laster' verspreidt en sleept de stichting dit jaar voor de rechter. 2 jaar geleden werd de informatie van deze stichting veel gedeeld op social media, wat zorgde voor veel onrust onder ouders op basisschool De Regenboog.

Zo ook bij Naomi Brom. "Op social media kwamen echt de meest verschrikkelijke plaatjes langs en de meest verschrikkelijke verhalen. Ik merkte dat ik daar heel onrustig van werd."

'Dit is 'too much''

Zij wilde niet dat haar kinderen dit te zien zouden krijgen. "Ik dacht: dit is 'too much'." Ze belde naar school en zei tegen de directrice dat ze haar kinderen in de Week van de Lentekriebels thuis wilde houden.

De directeur besluit alle kritische ouders voor een gesprek op school uit te nodigen. Branbergen: "Ik denk dat we daar twintig ouders hadden zitten, wat natuurlijk dan toch een kleine groep is, maar een groep die veel onrust veroorzaakt, dus voor ons voelde het heel erg groot."

Beïnvloed door social media

De directrice merkte dat de ouders veel aannames deden op basis van berichten op social media. "Het vraagmoment was weg. 'Hey, ik lees dit, hoe zit dat? Doen jullie dat?'. Dus het vertrouwen dat we altijd met elkaar hadden was weg en dat voelde heel erg naar."

Maar in dat gesprek werd er voor Naomi veel duidelijk. "Ze lieten ons het lesmateriaal zien, de docenten waren erbij en vertelden: 'Wij kennen onze kinderen, wij kennen jullie.'"

'Het heeft me heel erg diep geraakt'

"En wat mij toen heel erg heeft geraakt was de emotie van een van de juffrouwen", gaat Naomi verder. "Zij gaf aan: 'Het raakt mij dat jullie wel je kinderen aan ons toevertrouwen, maar niet vertrouwen dat wij dit onderwijs op een juiste manier geven.'"

"Het heeft me heel erg diep geraakt", bevestigt leerkracht Yersika Magdalena. "Ik was er weken mee bezig, nam het mee naar huis. Het koste heel veel energie, want we moesten alles weerleggen en er waren mails. Het ging ook ten koste van de tijd die we aan de kinderen moeten geven met lesgeven, want we waren alleen maar daarmee bezig."

'We denken veel meer na'

De ophef kwam voor Magdalena ook ontzettend onverwacht: "We deden het al 18 jaar. Niemand heeft er ooit wat van gezegd." Daarom is de school ook na dat heftige jaar gewoon doorgegaan met de Week van Lentekriebels. "Het is wel allemaal goedgekomen, het vertrouwen is terug."

Toch merkt Branbergen dat de leerkrachten minder onbevangen de lessen geven. "Dat we veel meer nadenken: 'Wat kan ik wel zeggen? Wat kan ik niet zeggen? Ik wil niemand voor de borst stoten. Ik wil dat iedereen zich gehoord voelt op zijn eigen manier.' Dus we denken er veel harder over na dan 20 jaar geleden."

Geen foto's en filmmateriaal

Dat betekent dat sommige dingen zijn veranderd. "We doen nog steeds de inhoud zoals we 'm 20 jaar geleden ook deden. Want daar staan we voor", zegt de directeur stellig.

"Maar sommig beeldmateriaal gebruiken we niet meer omdat het te expliciet zou zijn. We hebben eigenlijk alleen nog maar getekend materiaal. We gebruiken geen foto's en filmmateriaal. Dat is echt een verandering."

'Zolang de inhoud maar overeind blijft'

Dat vindt de directeur jammer. "Maar wat voor mij het allerbelangrijkst blijft, is dat we de inhoud goed kunnen bespreken met kinderen. Dat kinderen goed voorgelicht deze maatschappij ingaan. En juist nu, dus aan de inhoud doen we geen concessies."

"En als dat betekent dat we in de vorm af en toe concessies moeten doen, vind ik dat heel naar. Maar zolang de inhoud maar overeind blijft", zegt directeur Branbergen tot slot.

De herstelactie voor fouten bij het UWV schiet tekort, vinden NSC en GroenLinks-PvdA. Beide partijen presenteren vandaag een uitgebreider plan om de problemen met arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan te pakken.

"De eerste stap is nu gezet, maar dat is voor mij echt onvoldoende", zegt NSC-Tweede Kamerlid Ilse Saris. "Mensen moeten krijgen waar ze recht op hebben. Dat betekent dat gemaakte fouten moeten worden hersteld."

Alle fouten herstellen

En dan niet alleen de administratieve fouten, benadrukt Saris. "Ook de sociaal-medische beoordelingen. Niet alleen over de periode 2020 tot 2024, maar ook fouten van daarvoor." Daarnaast moet volgens haar de schade die mensen hebben geleden, worden gecompenseerd.

De partij is dan ook van plan om deze uitbreiding bij de voorjaarsnota-onderhandelingen te bespreken met de andere coalitiepartijen. "Wij willen hier echt voor strijden." Om hoeveel mensen het gaat en hoeveel extra geld het kost om het plan te realiseren, is onduidelijk, zegt het NSC-Kamerlid.

Snelle compensatie: 5.000 euro

"Wij willen dat mensen nu zo snel mogelijk zekerheid krijgen", zegt Kamerlid voor GroenLinks-PvdA Mariëtte Patijn. "Dat betekent dat er voor mensen die te weinig hebben gekregen een goede compensatieregeling moet komen."

Die compensatieregeling zou volgens haar uit een keuze moeten bestaan: het UWV rekent het hele dossier door, óf iemand kiest voor een snellere optie van 5.000 euro uitbetaling. "En mensen die juist te veel hebben gekregen, moeten de zekerheid hebben dat ze geen terugvordering krijgen."

'Mensen hebben er recht op'

En dat is niet het enige. Ook als iemands uitkering in de toekomst naar beneden wordt bijgesteld, moet volgens GroenLinks-PvdA rekening worden gehouden met de persoonlijke situatie. Daarnaast moeten mensen van voor 2020 aanspraak kunnen maken op de 5.000 euro als er fouten zijn gemaakt.

"Maar we moeten niet beloven dat we voor hen alles in detail gaan uitrekenen. Want dat lukt misschien helemaal niet", zegt Patijn. Wel moeten geconstateerde fouten in de periode van voor 2020 worden rechtgezet. "Dat gaat lang duren, maar mensen hebben er recht op."

Tienduizenden dossiers wachten nog

Met hun plannen pleiten NSC en GroenLinks-PvdA voor een bredere herstelactie die sneller én zorgvuldig wordt afgehandeld. Maar de minister en het UWV lieten eerder weten dat elke uitbreiding ten koste zou gaan van de reguliere werkzaamheden.

Voor de huidige herstelactie worden namelijk al zo'n 43.000 dossiers opnieuw bekeken door een speciaal opgericht team.

Heel veel extra dossiers

Vorige week bleek bovendien uit de bijlagen van een Kamerbrief dat er nog 8.000 dossiers bij zouden kunnen komen van arbeidsongeschikten van wie de uitkering is beëindigd of toegekend tussen 2020 en 2024.

Daarnaast zijn er nog 28.000 dossiers met vastgestelde fouten, bijvoorbeeld bij de indexering, die nog gecorrigeerd moeten worden, blijkt uit hetzelfde document.

'Werkdruk geen excuus'

Maar volgens NSC-Kamerlid Saris is de werkdruk bij het UWV geen excuus om mensen niet te helpen. "De overheid dient zich aan de wet te houden, mensen dienen zich aan de wet te houden en fouten moeten gewoon worden hersteld."

Ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Patijn denkt dat haar plan uitvoerbaar is. "Wij denken dat het minder complex is, want je hoeft niet helemaal uit te gaan rekenen wat mensen krijgen. Dit komt in de plaats van wat het UWV nu aan het doen is. En mensen kunnen daardoor sneller geholpen worden en dus uit die onzekerheid komen."

Minister onder druk van eigen partij

De plannen van beide partijen kosten geld, mogelijk heel veel geld. De verantwoordelijk minister Van Hijum is zelf NSC'er en krijgt van zijn eigen partij een stevige opdracht mee. Hij moet op zoek naar het geld om de plannen uit te voeren, maar waar dat vandaan moet komen is onduidelijk.

Wat Saris betreft hoort het bij de gemaakte afspraken dat dit geregeld wordt. "Er moet heel veel gebeuren, maar in het regeerakkoord hebben we afgesproken dat wij het wel willen. En daar houd ik mijn regeringspartijen aan. Ook mijn minister."