radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Marieke gaf haar kinderen voor hun 18de geen alcohol: 'Er is ook geen ouder die eerst thuis een lijntje cocaïne met ze doet'

Marieke gaf haar kinderen voor hun 18de geen alcohol: 'Er is ook geen ouder die eerst thuis een lijntje cocaïne met ze doet'
Marieke de Jong
Bron: EenVandaag

Nee zeggen of toch dat eerste drankje thuis geven? Het is een dilemma voor veel ouders. Maar niet voor Marieke de Jong. Ze keurde het af, dronk zelf niet thuis en benadrukte hoe schadelijk het is. Zowel haar dochters als experts staan achter haar methode.

Marieke de Jong liet haar drie kinderen thuis geen alcohol drinken tot hun 18de. In tegenstelling tot 56 procent van de Nederlanders, die hun kind van 16 of 17 wel een drankje laten pakken, blijkt uit onderzoek onder het EenVandaag Opiniepanel.

Bekijk ook

'Niet meegeven dat het normaal is'

De kinderen van De Jong zijn ondertussen 14, (net) 18 en 20 jaar oud. Ze benadrukt dat ze thuis nooit een echt non-alcohol regime hadden, maar dat de kinderen simpelweg geen alcohol aangeboden kregen. "Ik wil mijn kinderen niet het idee geven dat alcohol drinken normaal is", vertelt ze. "Je hoeft het niet te verbieden, maar ik leg wel uit hoe schadelijk het is en wat het doet met de maatschappij."

Ze wil haar kinderen niet in contact brengen met iets dat schadelijk is, vervolgt ze. "Als alcohol nu zou worden uitgevonden, zou het op de Opiumlijst komen. Er is ook geen ouder die zegt: we doen bij ons thuis een snuifje cocaïne, want het is beter dat je het bij ons doet dan in de club straks. Je mag alcohol op dezelfde manier bespreekbaar maken, vind ik."

Zaadje geplant

Hoe ze dat aan haar kinderen overbracht, toen die nog geen 18 waren? "Het helpt wel als je als ouder je afkeur uitspreekt en zelf het goede voorbeeld geeft. Je kan zeggen: wat je verbiedt gaan ze juist doen. Dat is voor een hoop ouders de overweging. Maar ik hoop dat ik een zaadje heb geplant en dat ze zich realiseren dat het niet normaal is."

De Jong beseft dat haar kinderen nog steeds alcohol zullen drinken. "De oudste van 20 kwam eens dronken thuis. Ik straf dan niet. Ik zeg altijd dat ze goed voor zichzelf moeten zorgen. Als bij mijn dochter het belletje rinkelt dat alcohol slecht is, heeft het denk ik al effect gehad."

Bekijk ook

'Ik kan nu goed nee zeggen'

Suus, de middelste van De Jongs kinderen, is net 18 geworden. Ze denkt dat de adviezen van haar moeder tot nu toe wel hebben geholpen. "Ik heb zeker wel eens gedronken voordat ik 18 was, maar ik ben geen gekke dingen gaan doen." Als ze over een paar jaar op zichzelf woont en student is, denkt ze wel dat alcohol er meer bij zal horen. "Maar ik denk dat ik wel controle kan houden. Ik kan nu ook goed nee zeggen tegen een drankje."

Wel ziet Suus het veel foutgaan in haar omgeving. "Je ziet sommigen wel eens heel gek doen. Ik heb vriendinnetjes, of zusjes van vriendinnetjes, die in het ziekenhuis zijn beland door alcohol."

Gevolgen op korte en lange termijn

Arts Nico van der Lely komt het in zijn werk bij de polikliniek voor Jeugd & Alcohol en eerder als arts op de kinder-intensive care veel tegen. "Dat het misgaat, komt deels ook doordat jongeren het 'dronken worden' minder voelen aankomen. Totdat het te laat is. Volwassenen gaan bijvoorbeeld eerst zwalken, zij niet."

De arts benadrukt dat je door alcohol te drinken op jonge leeftijd 10 tot 15 iq-punten kan verliezen. "Je hersenen groeien tot je 23ste door en er zijn veel gevolgen op de lange termijn. Maar ook op de korte termijn: jongens worden agressief, meisjes depressief."

Bekijk ook

Verhoging alcoholleeftijd

Dat het verhogen van de alcoholleeftijd van 16 naar 18 jaar weinig effect heeft gehad op die leeftijdscategorie, merkt Van der Lely ook. "We zien nog 1.000 kinderen van onder de 18 per jaar in het ziekenhuis terecht komen door alcoholmisbruik." Toch was het volgens hem een belangrijke stap. "Bij ouders is er meer bewustzijn gekomen, er is meer draagvlak voor verandering en 10-, 11- en 12-jarigen zien we niet meer door alcohol in het ziekenhuis terecht komen."

Daarbij merkt Van der Lely op dat er anders wordt gedronken door jongeren. "Vroeger werd er vooral bier gedronken. Nu is er meer peerpressure en zijn er meer drankspelletjes die je overal kunt kopen, waardoor kinderen meer drank met hogere promillage (alcoholpercentage, red.) gebruiken."

'Eerst een biertje thuis geven is niet goed'

Moet je kinderen dan wel of niet het eerst biertje thuis geven? Van der Lely is daar stellig over. "Het is wetenschappelijk bewezen dat kinderen iets waar 'nee' tegen is gezegd later minder gaan drinken. Elk jaar dat je later start met drinken daalt de kans dat je op latere leeftijd veel alcohol gaat gebruiken."

Ouders moeten zich volgens de arts afvragen of ze de vriend van hun kind willen zijn, of dat ze ze juist door de levensfase heen willen helpen. "Kinderen leven in de puber-paradox: ze weten dat het niet goed is, en toch doen ze het. Het is belangrijk om kinderen voor te lichten. Het is een misvatting dat het goed is om eerst een biertje thuis te geven."

Bekijk ook

Verzet door commerciële partijen

Van der Lely ziet twee belangrijke oplossingen: voorlichting op school en thuis, en minder verkooppunten. Directeur van Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP Wim van Dalen zat met alcoholproducenten aan tafel om deze situatie te bespreken. Maar hij werd moedeloos van de gesprekken.

"Ze verzetten zich heel sterk en willen niet praten over maatregelen", vertelt hij. "Ze communiceren dat ze heel veel doen, maar niet de belangrijke dingen. Liberale politieke partijen willen ook geen maatregelen. Die willen zelfs een uitbreiding van verkooppunten."

Wachten op politiek

Van Dalen benadrukt dat ze het niet willen verbieden, maar wel goede informatie willen geven bij de producten. "Dat wordt ons tot nu toe onthouden", zegt hij.

Van der Lely hoopt dat de politiek toch ingrijpt, maar weet dat het door de val van het kabinet en het reces lang gaat duren. "We zijn bang door de huidige patstelling in Den Haag, want er gebeurt niks komende tijd. En we hebben door Den Haag al capaciteitsproblemen in de zorg."

Bekijk hier de tv-reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Veerle wil nooit meer een spiraaltje zonder verdoving: 'Deze pijn is het niet waard'

Veerle wil nooit meer een spiraaltje zonder verdoving: 'Deze pijn is het niet waard'
Een hormoonspiraaltje.
Bron: ANP

Veel vrouwen zijn ontevreden over hun opties voor anticonceptie. Niet iedereen wil extra hormonen, natuurlijke methodes zijn onbetrouwbaar en de spiraal kan pijnlijk zijn. "Ik lag dubbelgevouwen van de pijn, maar volgens de arts viel het wel mee."

De pil en spiraal zijn nog altijd de meest populaire vormen van anticonceptie. Maar dat neemt wel af. 4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, het jongerenpanel van EenVandaag.

'Dit gaat fout'

Deskundigen pleiten voor meer onderzoek naar alternatieven of kijken naar manieren om drempels te verlagen. Ook voor Veerle Klok blijft het een moeizame zoektocht.

Al jong gaat ze aan de pil, op aanraden van haar huisarts. Toch komt ze snel tot de conclusie dat dat voor haar niet werkt. "Ik heb ADHD, en voor mij is het echt een drama om te onthouden dat elke avond te nemen. Toen ben ik heel vaak de pil vergeten en op een gegeven moment dacht ik: dit gaat straks fout."

Veel pijn

Op haar achttiende neemt ze voor het eerst een hormoonspiraal. "Ik kan me herinneren dat ik wel heel veel pijn had, maar het was een oké ervaring." De eerste jaren is ze erg tevreden.

Maar als ze terug moet om de spiraal te verwisselen, is dat anders. "Ik kreeg een nieuwe dokter en ik werd helemaal niet goed voorbereid. Ze zei: 'Even hoesten en dan is het eruit, daar voel je niks van.' Ik kon me van de eerste keer herinneren dat het erg pijnlijk was, dus ik vroeg of ik verdoving kon krijgen. Dat was geen optie."

Bekijk ook

'Ik dacht dat ik me aanstelde'

Uit recent onderzoek van Ipsos I&O, in opdracht van belangenorganisatie voor anticonceptie Ava, blijkt dat de helft van de vrouwen die in de afgelopen jaren een spiraal heeft laten plaatsen, ernstige tot ondraaglijke pijn had.

"Ik lag al dubbelgevouwen van de pijn, en dan moest die andere er nog in", vertelt Veerle. "Die arts bleef maar zeggen: 'Het valt wel mee. Het komt wel goed.' Daardoor dacht ik ook dat ik me aanstelde." Ook na het plaatsen van de nieuwe spiraal blijft ze last hebben. "Ik heb nog met heel veel pijn op de bank gelegen en ik kon echt niks, ook paracetamol hielp niet."

Twijfels door sociale media

Ook huisarts Valentine Endtz ziet de twijfel over verschillende vormen van anticonceptie toenemen. "Ik heb het idee dat steeds meer mensen ontevreden zijn. Ze zijn vooral bang voor de bijwerkingen", vertelt ze.

"Maar ik ben altijd heel blij als ze wel naar mij toe komen, want ik heb het idee dat ik maar een klein topje van de ijsberg zie. Ik denk dat veel mensen überhaupt wegblijven bij de huisarts."

Bekijk ook

Anticonceptie in de spreekkamer

Volgens Endtz kom dat onder andere door sociale media. "Er zijn veel mensen die daar dingen zien of heel bang zijn door verhalen die ze om zich heen horen. Ik denk dat mensen die daar heel erg naar luisteren ook niet meer met mij het gesprek aangaan."

Volgens medisch antropoloog Ellen Algera moet het anticonceptieconsult daarom anders. Ze deed onderzoek naar hoe de huisarts anticonceptie bespreekt. "Voor een huisarts zijn daar eigenlijk twee dingen belangrijk. Ten eerste dat er een methode wordt gevonden die past bij de wensen van de patiënt, en ten tweede is het heel belangrijk dat het veilig is."

Afstemmen op het individu

Maar volgens Algera verliezen sommige huisartsen het eerste uit het oog. "Ik zag eigenlijk dat de zorgverleners vooral naar de veiligheid keken en niet meer op het afstemmen op het individu."

Ze keek ook naar gesprekken over anticonceptie-apps, een methode die de laatste jaren aan populariteit wint. "Als het ging over die apps, dan werd er vooral gezegd: het werkt niet, daar krijg je ongeplande zwangerschappen van. Dus die veiligheid werd dan heel belangrijk. En de vraag of zo'n methode bij iemands wensen past werd eigenlijk niet meer gesteld."

Bekijk ook

Vragen stellen

Ze pleit daarom voor een betere informatievoorziening. "Is er een manier waarop we dat afstemmen op het individu in de spreekkamer weer belangrijker kunnen maken? Hoe doe ik dit op een manier die veilig is en bij mij past?"

"Die vragen zijn denk ik heel belangrijk om te gaan stellen, omdat je ziet dat steeds meer mensen dit soort methodes gaan gebruiken en niet altijd met de juiste informatie en vaardigheden."

'Geen gelijkwaardige optie'

Huisarts Endtz beaamt dat mensen die naar alternatieve methodes kijken, vaak niet met de juiste informatie zijn uitgerust. "Het scheelt al een heleboel als je verschillende methodes combineert en het goed in de gaten houdt."

Maar dat gebeurt in de praktijk vaak niet. "Dan zie je dat de kans op ongewenste zwangerschap soms wel 25% per jaar is."

Bekijk ook

Geen gelijkwaardige optie

Daarom is Endtz niet heel enthousiast over het direct bespreken van deze alternatieve methodes. "Ik denk niet dat het heel goed is om methoden die eigenlijk bewezen minder effectief zijn mee te nemen in je eerste gesprek."

Je moet in gesprek blijven, denkt ze. "Je kunt het natuurlijk benoemen, en zeker als mensen er zelf mee komen, denk ik dat je daar als huisarts op voorbereid moet zijn. Maar het is geen gelijkwaardige optie als je kijkt naar anticonceptie."

Misinformatie online

Algera begrijpt de terughoudendheid. "Je wil natuurlijk niet dat iemand uiteindelijk met een ongeplande of ongewenste zwangerschap weer bij je terugkomt." Maar, mensen doen het toch wel, volgens haar. "Dus je kan wel waarschuwen en zeggen: 'doe maar niet'. Daarmee zijn mensen niet per se meer geïnformeerd, maar gaan ze uiteindelijk elders informatie zoeken."

Dan wijken mensen uit naar het internet, zegt Algera. "Wat wel heel lastig is, is dat die online informatie niet altijd klopt", vertelt ze. "En daarom denk ik dat het juist heel belangrijk is dat die informatie ergens te vinden is. Wat voor opties heb ik op basis van onderzoek, en niet op basis van het verhaal van een influencer?"

Bekijk ook

Meer onderzoek nodig

Zowel de huisarts als de medisch antropoloog pleiten voor meer onderzoek naar alternatieve methodes. Algera hoopt dat er een centrale plek komt, zoals een website, waarop je methodes goed kunt vergelijken.

Zo vindt ook Endtz dat het belangrijk is dat mensen met de juiste kennis een besluit nemen. "Het is juist belangrijk dat je die mensen erbij houdt door heel erg open te staan. Ik denk dat je mensen daarin heel serieus kunt nemen, maar het zijn wel opties met een vrij grote foutmarge."

Toch pijnstilling?

Ondertussen kijken huisartsen als Endtz ook naar het verbeteren van bestaande opties. Door bij een spiraaltje bijvoorbeeld niet alleen een pijnstiller te geven, maar ook te verdoven. Op het moment werkt ze met behulp van een reeks prikjes waarmee de baarmoeder plaatselijk wordt verdoofd, iets dat veelbelovend lijkt voor pijnstilling.

Hoewel de eerste resultaten positief zijn, is verder onderzoek nodig om de effectiviteit te bevestigen. "Dit is in ieder geval een stap in de goede richting", concludeert Endtz.

'Anders naar België'

Iets waar Veerle Klok maar al te graag gebruik van zou maken, want opnieuw een spiraal zonder verdoving? "Dat zou ik echt niet nog een keer doen."

Als ik een nieuwe neem, heb ik dat al besloten. En als de dokter het niet wil, dan ga ik naar gynaecoloog en anders naar België of ergens anders. Het is het niet waard."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht
Een spiraal bij een poli gynaecologie, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Te veel bijwerkingen, geen hormonen meer en terug naar de natuurlijke cyclus: 4 op de 10 jonge vrouwen (42 procent) zijn de afgelopen 3 jaar gestopt met een vorm van anticonceptie. Dit omdat ze er niet tevreden over waren.

Veel minder vrouwen stopten met anticonceptie omdat ze zwanger wilden worden (11 procent) of omdat anticonceptie niet meer nodig was, bijvoorbeeld omdat de relatie uitging (4 procent). Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, het jongerenpanel van EenVandaag, onder ruim 3.500 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar. Vooral bij hormonale anticonceptie, zoals de pil of een spiraal, spelen negatieve ervaringen een grote rol.

Ben je in de afgelopen drie jaar gestopt met een vorm van anticonceptie?

Bijwerkingen en 'onverklaarbare klachten'

"Ik had lang de pil gebruikt en was daar niet meer tevreden over, te veel bijwerkingen", legt iemand in het onderzoek uit. Daarna stapte ze over naar een hormoonspiraal, maar ook dat werkte niet naar tevredenheid: "Na 6 maanden bloedingen heb ik die er ook uit laten halen. Nu gebruik ik niks meer."

"Ik kreeg steeds meer onverklaarbare klachten. Hield vocht vast, was vlak in emoties", vertelt weer een andere deelnemer. "Er zijn verschillende onderzoeken gedaan, maar daar kwam niks uit. Dus ben ik op eigen initiatief gestopt met de pil. Toen verdwenen mijn klachten volledig. Volgens mijn huisarts hield dat geen verband met elkaar en had ik te veel TikTok-filmpjes gekeken. Maar toch, mijn klachten waren weg."

Effect van synthetische hormonen

Dat hormonale anticonceptie invloed kan hebben op je fysieke en mentale gesteldheid, bevestigt gynaecoloog bij het Amsterdam UMC Anne Timmermans. "Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een effect is van synthetische hormonen op je mentale of algehele welbevinden. Alleen wie welk effect ervaart, dat kunnen we van tevoren niet goed voorspellen."

Enerzijds kunnen die effecten negatief uitpakken: "Sommige mensen hebben last van afgevlakte emoties, of ervaren minder plezier in het leven. Mensen kunnen ook angstiger worden", legt Timmermans uit.

Bekijk ook

Ook voordelen van de pil

Maar aan de andere kant ervaren mensen ook positieve effecten, weet de gynaecoloog. "Mensen die heel erg last hebben van hormonale schommelingen in hun natuurlijke cyclus, kunnen juist veel baat hebben bij de hormonen in anticonceptie. Denk aan mensen met PMS en PMDD."

Premenstrueel syndroom (PMS) is een verzamelnaam voor ernstige lichamelijke en emotionele klachten die je kunt ervaren in de periode voor je menstruatie. PMDD is een stemmingsstoornis die veroorzaakt wordt door hormonen die verbonden zijn aan je menstruatiecyclus. "Bij die mensen kunnen die klachten gestabiliseerd worden door de synthetische hormonen."

Natuurlijke cyclus

Verschillende vrouwen in het onderzoek geven aan dat ze zijn gestopt met anticonceptie om hun eigen cyclus 'te leren kennen'. "Ik had al 12 jaar geen natuurlijke menstruatie gehad vanwege de pil, waar ik mee was gestart omdat ik heftige menstruatieklachten had als tiener", vertelt een deelnemer.

"Ik wilde weten hoe mijn natuurlijke cyclus zou zijn als dertiger, en of ik dan die klachten nog had. Dat bleek niet meer zo te zijn."

Welke vorm van anticonceptie gebruik je?

Geen ideale methode

De meeste vrouwen in het onderzoek van 3Vraagt zijn wel tevreden over de anticonceptiemethode die ze op dit moment gebruiken: of dat nou een condoom is, een methode met hormonen, of 'natuurlijke' anticonceptie als periodieke onthouding.

Wel zeggen veel deelnemers dat geen enkele methode ideaal is: een condoom is een 'drempel' bij seks, de pil heeft bijwerkingen, een spiraal doet pijn bij het plaatsen.

info

Over dit onderzoek

Dit onderzoek is gehouden van 30 januari tot 13 februari 2025. Er deden in totaal 3.585 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar mee. Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Seksuele vrijheid

Gynaecoloog Timmermans vindt het interessant dat vrouwen steeds kritischer naar anticonceptie kijken. "We hebben de pil altijd gezien als middel om vrouwen seksuele vrijheid te geven. Om reproductie en seksueel plezier los van elkaar te trekken", legt ze uit.

"Maar dat er misschien ook bijwerkingen en nadelen aan zitten, dat hebben we lang niet altijd goed gezien. Inmiddels is er meer aandacht voor die vrouwspecifieke aandoeningen, maar er is nog te weinig kennis over", besluit Timmermans.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant