Iedereen die 18 is moet 10.000 euro krijgen. Dat is het voorstel van Jesse Klaver van GroenLinks. Dat is volgens Klaver goed voor de start van de carrière. Klaver is er van overtuigt dat de jongeren het geld niet verspillen, experts twijfelen.

Het voorstel is onderdeel van het verkiezingsprogramma GroenLinks en zou 2,2 miljard euro kosten. Over of jongeren er verantwoord mee om kunnen gaan zegt Klaver in het AD: "Ik geloof dat als je mensen verantwoordelijkheid geeft, ze dat in de meeste gevallen met beide handen zullen aangrijpen." Klaver wil dat plan financieren door de miljonairs te laten betalen.

Groot verschil tussen jongeren

"Er zijn jongeren die het aankunnen op hun achttiende jaar, en er zijn heel veel jongeren die nog net wat te weinig ervaring en kennis hebben om dit allemaal te doen", zegt Jelle Jolles, emiritus hoogleraar neuropsychologie aan de VU. Hij denkt dus zeker niet dat alle 18-jarigen het geld goed gaan besteden.

De oorzaak van dat verschil tussen jongeren ligt volgens Jolles in de ervaringen die de jongeren hebben. Maar 5 tot 10 procent van de jongeren zou de verantwoordelijkheid aankunnen, denkt hij. "Omdat ze bijvoorbeeld in de schoolbesturen gezeten hebben of omdat ze buitenlandse kinderen helpen opvangen." Die ervaring zorgt ervoor dat je volgens Jolles beter zijn in keuzes maken.

Niet iedereen gaat profiteren

Maar er is dus ook een groep die de boot mist. "Er is onderzoek naar financieel gedrag van mensen en het blijkt dat mensen vaak kortzichtig zijn en niet kijken naar het lange termijn perspectief", zegt Fred van Raaij, economische psycholoog aan de Universiteit van Tilburg. De groep jongeren heeft ook nog niet hoeven proeven aan lange termijn beslissingen ziet hij: "Je zou kunnen zeggen dat je op je 18de nog in de vrijheidsfase zit, je hebt nog geen verplichtingen."

Het is dus niet zo dat die jongeren kansloos zijn, zegt Jolles. "Ze zijn misschien wel intelligent of hebben een grote groeipotentie. Maar nog niet de ervaring om goed argumenten tegen elkaar af te zetten. Uit onderzoek blijkt ook dat dat nog een brug te ver is."

Lees ook

'Geld gaat naar vakantie of een iPhone'

De kans dat jongeren in een goede toekomst investeren met het plan van Klaver is dus niet zo groot. Het geld gaat eerder naar andere dingen. "Je kunt je voorstellen dat je op vakantie gaat, of ze een betere iPhone kopen", zegt Jolles. Er kunnen volgens hem ook goede bedoelingen achter zitten. "Die nieuwste iPhone heeft meer mogelijkheden dan mijn huidige, redeneren ze dan, die telefoon ga ik dan ook gebruiken voor mijn studie."

Maar Jolles ziet ook grotere gevolgen. "Het geld kan helemaal verkeerd besteed worden, er zou een stel vrienden kunnen zijn die samen een bedrijfje starten. Als dat bedrijfje niet goed loopt, kan het goed zijn dat dat het geld verdampt."

Lees ook

Vergroting kansongelijkheid

De kans is volgens Jolles ook aanwezig dat het plan de kansongelijkheid vergroot. "Vooral de kinderen die al veel support hebben gehad en al goed op weg zijn worden geholpen. Maar de kansarme kinderen blijven achter." Dat komt omdat vooral die jongeren het nog niet zo'n goed idee hebben wat ze in de toekomst willen.

De jongeren die het geld niet goed besteden heeft vaak weinig zelfcontrole, vertelt Van Raaij. Zij kunnen niet overzien dat het geld beter niet bedoelt is voor feestje, maar om te investeren in je toekomst. "Als je weinig zelfcontrole hebt en ook geen toekomstperspectief hebt. Dan ben ik bang dat het geld in je zak brand en toch een keer verdwijnt", zegt Van Raaij. Ook benadrukt hij dat deze eigenschap niet vanzelf over gaat als je ouder wordt.

Lees ook

Geld toch aan jongeren geven

Het geld specifiek beschikbaar maken voor een bepaald doel werkt volgens Jolles niet. "Er zijn grote verschillen tussen bijvoorbeeld havisten, mensen op het ROC of mensen die al klaar zijn met studeren." Als je toch geld aan jongeren wilt geven kan je het dus het beste later doen. "De grote meerderheid heeft nog een paar jaar oefenen en ervaring nodig. Dan zijn ze echt bijna volwassen en uitgerust."

Van Raaij komt nog met een andere oplossing waarvan je zeker weet dat het bij de toekomst van de studenten komt: "Ik denk dat als je het niet geeft aan jongeren, maar als subsidie aan onderwijsinstellingen of bijvoorbeeld het schoolgeld verlagen. Dan weet je in ieder geval zeker dat het goed besteed wordt."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.