Maakt Eurocommissaris Wopke Hoekstra harde toezeggingen tijdens eerste klimaattop waar? 'Heldere taal nodig'

Het gebruik van fossiele brandstoffen moet sneller worden afgebouwd vanwege de CO2-uitstoot. Daarom gaat klimaatgezant Wopke Hoekstra namens de EU morgen naar de klimaattop in Dubai. Zijn opdracht: er moet een beter plan mét een einddatum komen.

En dat is geen gemakkelijke opgave, vindt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout. Niet iedereen is het namelijk eens met de afbouw van fossiele brandstoffen.

'Afschuwelijke setting'

"Er komen bijna 200 landen en veel van die landen willen niet stoppen met het gebruik van steenkool, gas of olie. Zoals Saoedi-Arabië, Rusland en gastland Dubai", zegt Eickhout.

"Zij verdienen veel geld met de fossiele handel en willen in de discussie uitstoot en fossiel uit elkaar houden. De voorzitter van de klimaattop, Sultan al-Jaber, is de baas van een groot olie- en gasbedrijf. In dat opzicht is de setting best afschuwelijk te noemen", vindt hij.

Harde toezeggingen

Daarbij wordt Hoekstra, die op 5 oktober aantrad als Eurocommissaris voor de Europese Green Deal, door sommigen met scepsis bekeken. "Dat komt door zijn achtergrond bij Shell, zijn eerdere uitspraken over stikstof en zijn hulp aan KLM als minister van Financiën", zegt Eickhout. "Ik denk dat hij dat zelf nog een beetje onderschat."

De Europarlementariër hoopt daarom dat Hoekstra 'heldere taal' gebruikt tijdens de klimaattop. "In de afgelopen weken heeft Hoekstra harde toezeggingen gedaan: het uitfaseren van fossiele brandstoffen, 90 procent minder CO2-uitstoot in 2040, een fonds voor klimaatschade voor arme landen en een belasting op kerosine. Het is belangrijk dat dit door iedereen goed wordt verstaan."

Mee naar Dubai

Hoe Hoekstra dit aanpakt, kan Eickhout persoonlijk controleren, omdat hij lid is van de milieucommissie van het Europees Parlement. En die commissie gaat met de Eurocommissaris mee naar de klimaattop in Dubai.

"De formele onderhandelaars zitten met Hoekstra in de eerste ring, ik als milieucommissielid in de tweede. Het voordeel van de tweede ring is dat je daar iets minder diplomatiek hoeft te zijn en lastigere vragen kunt stellen dan in de eerste ring", legt hij uit.

Brief naar wereldleiders

Hoewel landen als Saoedi-Arabië, China en India willen doorgaan met fossiele brandstoffen, zijn er ook veel partijen die strengere afspraken willen. Zoals 131 grote bedrijven, waaronder Unilever, Heineken, Ikea, Philips en Nestlé, die een brief stuurden naar politiek leiders wereldwijd.

De bedrijven kunnen de afbouw van fossiele brandstoffen naar eigen zeggen niet helemaal zelfstandig voor elkaar krijgen en zeggen de hulp van overheden nodig te hebben om dit te realiseren. Ze willen een harde deadline: het uitfaseren van fossiele brandstoffen moet zijn afgerond in 2040. Met deze eis gaan de bedrijven harder dan de Europese Unie, die nog geen einddatum heeft geprikt.

'Geen linkse hobby meer'

De klimaatministers van de 27 EU-landen kwamen in oktober bij elkaar naar aanleiding van de brief om hun standpunt te bepalen, maar dat bleek nog best ingewikkeld. Eickhout: "Landen als Nederland, Denemarken en Frankrijk willen meer dan Polen, Bulgarije en Italië. Die wilden een uitzondering laten voor fossiele brandstoffen als de uitstoot ervan meteen kan worden opgevangen. Dit om energie-intensieve sectoren als de chemie- en cementsector te sparen."

Voor de Europarlementariër komt de brief van de grote bedrijven als geroepen: "Ik omarm deze brief, want dit helpt de druk opvoeren. Klimaatbeleid is niet meer een linkse hobby. Klimaatbeleid is noodzaak voor bedrijven voor hun toekomstige investeringen. Ze hebben duidelijkheid nodig."

Refurbished apparatuur

Philips, die de brief ook ondertekende, opereert sinds 2020 wereldwijd CO2-neutraal en gebruikt 100 procent groene stroom uit eigen windmolenparken en zonneparken. In het Brabantse Best staat een van de grootste 'refurbished fabrieken' ter wereld.

Gebruikte medische apparatuur wordt daar door Philips weer zo goed als nieuw op de markt gebracht en dat scheelt veel CO2-uitstoot. "Maar er is meer nodig en het moet echt sneller", vindt hoofd duurzaamheid van het bedrijf Robert Metzke.

Bron: EenVandaag

Juiste wetgeving en regelgeving

Metzke maakt zich grote zorgen: "Als technologiebedrijf werkt Philips veel samen met ziekenhuizen en in de gezondheidszorg krijgt klimaatverandering inmiddels echt een gezicht. We zien daar bijvoorbeeld de gevolgen van hittestress in de steden. 2023 was het heetste jaar tot nu toe. De tijd dringt, dus de ambitie moet hoog zijn om te voorkomen dat hele maatschappijen ontwricht worden."

"We moeten verder kijken dan onze neus lang is", vindt hij. "Daarom roepen wij wereldleiders op om in Dubai tot betere afspraken te komen. Overigens is de brief ook aan de banken gericht. Zij moeten meer kapitaal investeren in duurzame energie. En aan olie- en gasbedrijven zodat zij gaan investeren in duurzame opwekking van energie. Maar aan de overheden de vraag: ontwikkel de juiste wet- en regelgeving om dat te faciliteren."

Komende 10 jaar probleem

Ook directeur gastechnologie René Peters van onderzoeksinstituut TNO vindt de brief van de grote bedrijven een goed initiatief. "Veel bedrijven willen wel verduurzamen met bijvoorbeeld groene stroom, maar krijgen de aansluiting niet."

"Dat blijft ook de komende 10 jaar nog een probleem, omdat het lang duurt voordat je een energie-infrastructuur uitbouwt. In de regelgeving en bij vergunningen kan misschien wel meer haast worden gemaakt", denkt hij.

'Niet reëel voor China en India'

De uitfasering van fossiele brandstoffen in 2040? Dat wordt echt een enorme uitdaging, zegt Peters. "Voor Europa is deze deadline haalbaar, want we zijn al ver met plannen om alle kolencentrales te sluiten en ons elektriciteitssysteem volledig duurzaam te maken."

"Maar voor landen als India en China is dat niet reëel", benadrukt de expert. "Zij hebben nog een enorme energievraag en bouwen volop kolencentrales. Deze landen zeggen ook zelf dat ze pas klimaatneutraal kunnen zijn rond 2060 in China en 2070 in India."