Het gebruik van fossiele brandstoffen moet sneller worden afgebouwd vanwege de CO2-uitstoot. Daarom gaat klimaatgezant Wopke Hoekstra namens de EU morgen naar de klimaattop in Dubai. Zijn opdracht: er moet een beter plan mét een einddatum komen.

En dat is geen gemakkelijke opgave, vindt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout. Niet iedereen is het namelijk eens met de afbouw van fossiele brandstoffen.

'Afschuwelijke setting'

"Er komen bijna 200 landen en veel van die landen willen niet stoppen met het gebruik van steenkool, gas of olie. Zoals Saoedi-Arabië, Rusland en gastland Dubai", zegt Eickhout.

"Zij verdienen veel geld met de fossiele handel en willen in de discussie uitstoot en fossiel uit elkaar houden. De voorzitter van de klimaattop, Sultan al-Jaber, is de baas van een groot olie- en gasbedrijf. In dat opzicht is de setting best afschuwelijk te noemen", vindt hij.

Harde toezeggingen

Daarbij wordt Hoekstra, die op 5 oktober aantrad als Eurocommissaris voor de Europese Green Deal, door sommigen met scepsis bekeken. "Dat komt door zijn achtergrond bij Shell, zijn eerdere uitspraken over stikstof en zijn hulp aan KLM als minister van Financiën", zegt Eickhout. "Ik denk dat hij dat zelf nog een beetje onderschat."

De Europarlementariër hoopt daarom dat Hoekstra 'heldere taal' gebruikt tijdens de klimaattop. "In de afgelopen weken heeft Hoekstra harde toezeggingen gedaan: het uitfaseren van fossiele brandstoffen, 90 procent minder CO2-uitstoot in 2040, een fonds voor klimaatschade voor arme landen en een belasting op kerosine. Het is belangrijk dat dit door iedereen goed wordt verstaan."

Mee naar Dubai

Hoe Hoekstra dit aanpakt, kan Eickhout persoonlijk controleren, omdat hij lid is van de milieucommissie van het Europees Parlement. En die commissie gaat met de Eurocommissaris mee naar de klimaattop in Dubai.

"De formele onderhandelaars zitten met Hoekstra in de eerste ring, ik als milieucommissielid in de tweede. Het voordeel van de tweede ring is dat je daar iets minder diplomatiek hoeft te zijn en lastigere vragen kunt stellen dan in de eerste ring", legt hij uit.

Brief naar wereldleiders

Hoewel landen als Saoedi-Arabië, China en India willen doorgaan met fossiele brandstoffen, zijn er ook veel partijen die strengere afspraken willen. Zoals 131 grote bedrijven, waaronder Unilever, Heineken, Ikea, Philips en Nestlé, die een brief stuurden naar politiek leiders wereldwijd.

De bedrijven kunnen de afbouw van fossiele brandstoffen naar eigen zeggen niet helemaal zelfstandig voor elkaar krijgen en zeggen de hulp van overheden nodig te hebben om dit te realiseren. Ze willen een harde deadline: het uitfaseren van fossiele brandstoffen moet zijn afgerond in 2040. Met deze eis gaan de bedrijven harder dan de Europese Unie, die nog geen einddatum heeft geprikt.

'Geen linkse hobby meer'

De klimaatministers van de 27 EU-landen kwamen in oktober bij elkaar naar aanleiding van de brief om hun standpunt te bepalen, maar dat bleek nog best ingewikkeld. Eickhout: "Landen als Nederland, Denemarken en Frankrijk willen meer dan Polen, Bulgarije en Italië. Die wilden een uitzondering laten voor fossiele brandstoffen als de uitstoot ervan meteen kan worden opgevangen. Dit om energie-intensieve sectoren als de chemie- en cementsector te sparen."

Voor de Europarlementariër komt de brief van de grote bedrijven als geroepen: "Ik omarm deze brief, want dit helpt de druk opvoeren. Klimaatbeleid is niet meer een linkse hobby. Klimaatbeleid is noodzaak voor bedrijven voor hun toekomstige investeringen. Ze hebben duidelijkheid nodig."

Refurbished apparatuur

Philips, die de brief ook ondertekende, opereert sinds 2020 wereldwijd CO2-neutraal en gebruikt 100 procent groene stroom uit eigen windmolenparken en zonneparken. In het Brabantse Best staat een van de grootste 'refurbished fabrieken' ter wereld.

Gebruikte medische apparatuur wordt daar door Philips weer zo goed als nieuw op de markt gebracht en dat scheelt veel CO2-uitstoot. "Maar er is meer nodig en het moet echt sneller", vindt hoofd duurzaamheid van het bedrijf Robert Metzke.

Bron: EenVandaag

Juiste wetgeving en regelgeving

Metzke maakt zich grote zorgen: "Als technologiebedrijf werkt Philips veel samen met ziekenhuizen en in de gezondheidszorg krijgt klimaatverandering inmiddels echt een gezicht. We zien daar bijvoorbeeld de gevolgen van hittestress in de steden. 2023 was het heetste jaar tot nu toe. De tijd dringt, dus de ambitie moet hoog zijn om te voorkomen dat hele maatschappijen ontwricht worden."

"We moeten verder kijken dan onze neus lang is", vindt hij. "Daarom roepen wij wereldleiders op om in Dubai tot betere afspraken te komen. Overigens is de brief ook aan de banken gericht. Zij moeten meer kapitaal investeren in duurzame energie. En aan olie- en gasbedrijven zodat zij gaan investeren in duurzame opwekking van energie. Maar aan de overheden de vraag: ontwikkel de juiste wet- en regelgeving om dat te faciliteren."

Komende 10 jaar probleem

Ook directeur gastechnologie René Peters van onderzoeksinstituut TNO vindt de brief van de grote bedrijven een goed initiatief. "Veel bedrijven willen wel verduurzamen met bijvoorbeeld groene stroom, maar krijgen de aansluiting niet."

"Dat blijft ook de komende 10 jaar nog een probleem, omdat het lang duurt voordat je een energie-infrastructuur uitbouwt. In de regelgeving en bij vergunningen kan misschien wel meer haast worden gemaakt", denkt hij.

'Niet reëel voor China en India'

De uitfasering van fossiele brandstoffen in 2040? Dat wordt echt een enorme uitdaging, zegt Peters. "Voor Europa is deze deadline haalbaar, want we zijn al ver met plannen om alle kolencentrales te sluiten en ons elektriciteitssysteem volledig duurzaam te maken."

"Maar voor landen als India en China is dat niet reëel", benadrukt de expert. "Zij hebben nog een enorme energievraag en bouwen volop kolencentrales. Deze landen zeggen ook zelf dat ze pas klimaatneutraal kunnen zijn rond 2060 in China en 2070 in India."

Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Bron: Mark Bolk

1/2Kadir deelt zijn worstenbroodje uit

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."