Luistert de politiek voldoende naar de kiezer? 'We hebben een bindend referendum nodig'

Wordt 'de burger' in Den Haag genoeg gehoord? Niet altijd, blijkt onder andere uit de toeslagenaffaire. Het burgerinitiatief lijkt onvoldoende. Een nieuwe Referendumwet dan maar?

"De burger heeft recht op wetten die werken en redelijk zijn. Dan moet de burger af en toe ook in de gelegenheid zijn om aan te geven of iets werkt, of niet", zegt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. "Dat is beter dan slechts eens in de 4 jaar stemmen." Hij ziet wel iets in het zogeheten bindend correctief referendum.

Vaker in gesprek

Zo'n referendum past bij de strijd die Van Zutphen al langer voert. Naar aanleiding van de toeslagenaffaire zei hij al, dat 'de stem van de burger in Den Haag onvoldoende wordt gehoord'.

Volgens de ombudsman moeten politici veel vaker in gesprek gaan met burgers. Het probleem is volgens hem namelijk dat politici vergeten voor wie ze hun wetten eigenlijk maken: "Klinkt logisch, maar het is belangrijk dat ze weten om wie het gaat. Politici zeggen wel dat ze op werkbezoeken praten met burgers, maar dat wil ik dan terugzien in het beleid. Dat gebeurt nu niet."

'Burger moet kunnen corrigeren'

Om de burger een stem te geven, is volgens oud-SP-Kamerlid Ronald van Raak een referendum nodig. Hij was de initiatiefnemer van de nieuwe wet voor een bindend correctief referendum.

Als de Tweede Kamer de wet komend jaar goedkeurt, wordt deze opgenomen in de Grondwet. Ook volgens Van Raak zijn Kamerverkiezingen namelijk niet genoeg: "Die draaien om beloften. Daarna gaan partijen met elkaar compromissen sluiten, die soms ver afstaan van wat de kiezers willen. Kiezers moeten dan de politiek kunnen corrigeren."

De democratie is niet van ministers of van Kamerleden, die is van de burgers

Gemengde gevoelens bij burgerinitiatief

Het referendum is niet het enige middel waarover je als burger kunt beschikken, als je je stem wil laten horen. Sinds 15 jaar bestaat al het burgerinitiatief: als je 40.000 handtekeningen verzamelt, mag je het door jou gekozen onderwerp inbrengen in de Tweede Kamer, waarna erover wordt gedebatteerd. Peter Althuizen van Leraren In Actie startte zo'n initiatief in 2014, tegen overvolle klassen.

Althuizen kijkt daar met gemengde gevoelens op terug: "Het is bijzonder om als burger het woord te mogen voeren in de Kamer. Maar je wordt toch een beetje geplayed. Dat wil zeggen, dat je met respect wordt ontvangen, maar dat partijen van tevoren eigenlijk al weten dat ze er niets mee gaan doen. Met name coalitiepartijen laten zich niet zomaar overtuigen." Toch is Althuizen er niet bitter over: "Het onderwerp kwam wel op de agenda."

'Democratie is van burgers'

Om burgers écht invloed te kunnen geven, schiet het burgerinitiatief tekort en is een bindend referendum dus noodzakelijk, meent SP'er Ronald van Raak.

"Democratie is niet van ministers en niet van Kamerleden, die is van burgers. Die moeten het eerste en het laatste woord krijgen, als zij vinden dat een bepaald compromis niet kan."