Lokale omroepen staan op het randje van de afgrond

Het is vijf voor twaalf voor de lokale journalistiek. Volgens het Commissariaat voor de Media blijkt dat eenderde van alle lokale omroepen zware financiële problemen heeft. Een aantal dreigt nu zelfs failliet te gaan.

"We redden het nog een paar maanden", zegt Flip van Willigen, directeur van streekomroep 1Twente vanaf de lokatie in Enschede. "Als er geen extra financiële middelen bijkomen kunnen we dit werk zo niet langer doen." Dagelijks werken er zo'n 45 man, waarvan 13 mensen betaald, de rest is vrijwilliger of volgt een opleiding. "Men vindt dat wij moeten voortbestaan, maar wie gaat dat regelen en financieren?"

Acute geldnood

1Twente en Zuid-West Brabant zijn twee voorbeelden van streekomroepen, waar verschillende lokale omroepen onder vallen. Ze verkeren in acute geldnood en staan aan het randje van de afgrond. Als ze omvallen, is dat een ramp, zegt Marc Visch van de Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen. "Het is vijf voor twaalf. Als lokale omroepen verdwijnen, dan zal dat gevolgen hebben voor onze democratie."

Als er geen financiële hulp komt uit Den Haag valt het doek van 1Twente over een maand of twee. "Ik probeer er nog maar niet aan te denken", zegt een redacteur. "We gaan gewoon door met ons werk zolang het nog kan."

Het is belangrijk dat journalisten gemeenteraadsleden kunnen blijven controleren. En daar is simpelweg geld voor nodig.

Reclame-inkomsten drogen op

We hebben in Nederland ongeveer 250 lokale omroepen. Tweederde daarvan is financieel ongezond. En eenderde heeft zelfs ernstige financiële zorgen, blijkt uit de meest recente cijfers van het Commissariaat van de Media. Die krijgen jaarlijks samen 10 miljoen euro.

Visch vindt het frappant dat de landelijke omroep 800 miljoen krijgt, de provinciale omroepen 170 miljoen en dat de lokale omroepen het slechts met 10 miljoen euro moeten doen. "Dat is veel te weinig. Het Rijk wijst naar gemeenten, gemeenten wijzen naar de markt. Maar uit de markt is steeds minder geld te halen; reclame-inkomsten drogen op."

Visch stapt daarom namens de Stichting Nederlandse Lokale Omroepen naar het Rijk om de minister een extra potje te vragen. "Lokale journalistiek is cruciaal. Het is de journalistiek die mensen in het hart raakt. Maar vooral: het is belangrijk dat journalisten gemeenteraadsleden kunnen blijven controleren. En daar is simpelweg geld voor nodig", vindt Visch.

'Gemeenten moet je goed controleren'

Pim Peterse van het online onderzoeksjournalistieke platform Bureau voor Lokale Zaken is het eens met het belang van controle op de lokale macht. "Het Rijk heeft veel taken overgeheveld aan gemeenten. Die krijgen nu zoveel op hun bordje, dat ze vaak externe, commerciële bureaus inschakelen om zaken te regelen. Dat moet je dus extra goed controleren."

Hij werkt samen met lokale journalisten verspreid over het land om belangrijke onderwerpen en de rol van de politiek tot op de bodem uit te zoeken. "We verspillen geen geld of kennis door met een landelijke journalist te werken die zich eerst nog helemaal in de materie moet verdiepen. In plaats daarvan werken met lokale journalisten die toch al diep in een verhaal zitten, en bundelen onze krachten samen met andere lokale of regionale media", vertelt Peterse. Zo werken journalisten op zijn platform aan verhalen over grondvervuiling in verschillende plaatsen in Nederland.

'Zet alleen in op online'

Zo ziet Piet Bakker, hoogleraar crossmediale journalistiek het graag. "Focus je op één ding. Je kunt niet met een potje van 8 à 9 duizend euro per jaar als lokale omroep radio, tv en online bedienen. Je moet keuzes maken."

Hij vindt dat Visch niet om meer geld moet vragen, maar moet pleiten voor een wijziging van de Mediawet. "Die lokale omroepen moeten nu alles doen volgens deze wet; radio, tv, online. Daar krijgen ze per omroep jaarlijks ongeveer 8 à 9 duizend euro voor. Dat geld gaat op aan auto's, studio's, microfoons. Onzin toch? Waarom zouden ze nu nog tv proberen te maken? Zet alleen in op online, dat is veel slimmer", zegt Bakker.