Acht Limburgse burgemeesters weigeren hun handtekening te zetten onder een plan van de minister om ze de komende jaren minder politiecapaciteit te geven. De politie is nu al onderbezet in het gebied dat kampt met veel criminaliteit.

Ze staan bovenin de lijst met gemeenten met de meeste (ondermijnende-) criminaliteit. "We moeten hier zoveel agenten inleveren terwijl we hele grote problemen hebben", zegt burgemeester Roel Wever van Heerlen.

'Fors inleveren'

Zijn gemeente zou - op papier - 182 fulltime politieagenten moeten hebben. "Gelet op de problematiek hier, een heel reëel aantal", zegt Wever. Volgens het Regio Beleidsplan Politie, dat vanuit het ministerie in Den Haag komt, moet zijn gemeente flink inleveren en blijven er 155 agenten over. "Ik moet fors inleveren, het meest van heel Limburg", zegt Wever. Nu al flink tekort te komen, er zijn 125 banen ingevuld.

Niet alleen in Heerlen gaat de bezetting volgens het Haagse plan naar beneden, ook in andere gemeenten. "Ook mijn collega's in Parkstad, in Vaals, hebben een beroepschrift ingediend tegen het beleidsplan", zegt de burgemeester. In Den Haag wordt hier een hoorzitting over gehouden op het ministerie van Veiligheid en Justitie.

Ondergrens in Kerkrade

Ook in Kerkrade gaan ze er, als de plannen doorgezet worden, op achteruit. En daar hebben ze al veel te weinig politieagenten, zegt Nettie Paul Ubachs, fractievoorzitter van de grootste partij in Kerkrade BurgerBelangen. "We moeten echt meer politie op straat hebben." In Kerkrade zitten ze aan een ondergrens, stelt Paul Ubachs. "Het is genoeg geweest, het moet niet minder worden."

"Waar we de afgelopen tijd steeds meer mee te maken hebben, is ondermijning. Gezinnen met weinig inkomen en kinderen die op zoek zijn naar geld, zijn heel snel om te praten in de drugscriminaleit." Daarnaast speelt de ligging aan de grens een grote rol, van onder andere drugstoerisme richting coffeeshops. "Dat brengt meer onveiligheid voor de inwoners."

Veel armoede

Na het sluiten van de mijnen in Heerlen, ontstond enorme werkloosheid. "Die heeft inmiddels drie generaties lang aangehouden." Vooral in Heerlen-Noord is veel armoede, er zijn problemen rond zorg en veiligheid. De aanblik van de woning is net, achter voordeur is het anders. "Dan zie je wat er gebeurd is met deze huizen, hoe verwaarloosd ze zijn, hoe slecht ze in elkaar zitten. En hoe ze gebruikt worden om geld te verdienen."

Wever heeft het over overbewoning, drugslabs en hennepplantages. "Op heel veel van die huizen heeft een brief van mij op de deur gezeten dat de woning tijdelijk gesloten was in verband met harddrugs, softdrugs of mensenhandel." De wijk Heerlen-Noord is onderdeel van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid, een landelijk overheidsprogramma dat twintig stedelijke gebieden aanpakt.

'Gewoon te weinig'

De politie heeft de Heerlense burgemeester Wever hard nodig, maar de capaciteit is er niet. "Ik heb een geweldig team hier, maar ze hebben gewoon te weinig. Als ik ze nodig heb, moet ik ze bestellen in plaats van dat ze er zijn", vertelt hij.

Het betekent dat hij bijvoorbeeld geen panden kan invallen, of hennep niet voldoende aan kan pakken. "Ze kunnen het drugsdealen onvoldoende aanpakken, hebben te weinig recherchecapaciteit om echt onderzoeken te doen." De ligging in de grensregio maakt criminelen bovendien makkelijk om tussen België, Nederland en Duitsland te opereren. "We hebben hier echt heel veel last van."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."