Dat katten buiten niet allemaal lieverdjes zijn, is geen verrassing. Maar volgens wetenschappelijk tijdschrift Nature zijn katten zelfs een bedreiging voor de biodiversiteit in de wereld.

"Katten zijn zelfs verantwoordelijk voor het uitsterven van een zestigtal diersoorten in de wereld", vertelt ecoloog Chris Smit. Het gaat onder andere om vogels die op eilanden voorkwamen, maar ook om hagedissen en zoogdieren.

Invasieve soort

Kattenliefhebbers zeggen weleens dat het 'de natuur' is, dat katten weleens een ander die doden. Maar daar steken ecologen een stokje voor. "De kat is anders, omdat hij van nature niet in onze ecosystemen voorkomt", vertelt Smit, hoogleraar ecologie en natuurbeheer aan de Rijksuniversiteit Groningen.

"Wij hebben hem als mens ingebracht, dus we noemen hem daarom een invasieve exoot. Dat is anders dan natuurlijke predatoren, zoals vossen en marterachtigen, die wel van nature in ecosystemen voorkomen. En daarnaast zijn de dichtheden van huiskatten vele malen hoger in veel gebieden dan van de natuurlijke predatoren."

Experiment op Schiermonnikoog

Smit houdt onder andere katten op Schiermonnikoog in de gaten, waar een populatie verwilderde katten rondloopt. "We hebben gekeken naar wat het dieet is van die katten. En dan zie je dat daar ondertussen ook bedreigde diersoorten tussen zitten."

"Zoals graspiepers, veldleeuweriken, maar ook konijnen en die populatie is hard achteruitgegaan in heel Nederland." Op Schiermonnikoog worden katten weggevangen, vertelt Smit, om het ecosysteem te herstellen. "En uiteindelijk gaan we dan bepalen op het wegvangen van die katten effect heeft op het herstel van populaties."

Het gedrag beïnvloeden

Om de katten minder op prooien te laten jagen, kan veel gedaan worden, zegt Smit. Er is nu de chip-plicht voor katten, die nog wel verder moet worden uitgewerkt. En je kat onder toezicht houden of in de tuin, kan ook, zegt hij. "Maar het omdoen van een kattenbelletje of fluorescerend bandje, kan ook al helpen."

Aan het jachtinstinct van katten zelf kan je vrij weinig doen, zegt Maggie Ruitenberg van het Katten Kenniscentrum. Dat zit echt diep geworteld. Maar je kunt hun gedrag wel beïnvloeden. "Er is bijvoorbeeld onderzoek dat aangetoond heeft dat als je een aantal malen per dag met je kat speelt, met een speeltje waarbij de kat prooivangstgedrag kan vertonen, dat de kat dan met minder prooien thuiskomt", vertelt ze.

Tussenoplossing zoeken

Wat volgens Ruitenberg vooral belangrijk is dat mensen ook overwegen een soort tussenoplossing te zoeken. "Dus enerzijds is het voor de kat heel erg verrijkend om naar buiten te kunnen, maar dat hoeft niet per se kilometers ver rondom je huis te zijn."

"Een kattenren of een afgezette tuin kan een hele fijne tussenoplossing zijn, waarbij je eigenlijk de natuur beschermt en je kat wel veilig houdt."

Boete van 500 euro in Duitsland

In andere landen zijn veel meer maatregelen ingevoerd, om diersoorten te beschermen tegen de kat. "In Australië is het veel extremer", vertelt ecoloog Smit. "Als daar jouw kat niet op je eigen erf is, kan hij feitelijk van je worden afgenomen, of afgeschoten. Dat is daar heel erg geaccepteerd."

"Maar ook in Duitsland is er recent een maatregel in een gemeente ingevoerd, waarbij je, als je je kat niet binnenhoudt en ergens wordt gezien of gevangen, een boete van 500 euro krijgt. Dus er zijn tal van andere landen waarbij de wetgeving al een stuk verder is. Het gekke is dat in Nederland ook wetgeving is over dat je je kat niet in natuurgebieden mag laten lopen, maar dat wordt nauwelijks gehandhaafd."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."