Maandag gaan de eerste leerlingen na de zomervakantie weer naar school. Maar door het lerarentekort kunnen lang niet alle vakken op volle kracht worden gegeven. "We waarschuwen hier al heel lang voor", zegt vice-voorzitter AOb Jelmer Evers.

Duizenden arbeidsplaatsen kunnen namelijk niet worden opgevuld, waar de leerlingen dus de dupe van worden.

Nederlands en wiskunde

Voorzitter van de VO-raad Henk Hagoort ziet uiteraard ook dat de tekorten in het onderwijs heel groot zijn. In het voortgezet onderwijs verschilt het per vak, vooral Nederlands en wiskunde hebben er volgens hem mee te maken. "Dat zijn wel basisvaardigheden, dus dan knelt het des te meer."

Scholen zetten alle zeilen bij om geen lessen te laten uitvallen en proberen ervoor te zorgen dat leerlingen genoeg uren voor een vak krijgen, vertelt Hagoort. "Ik weet zeker dat veel schoolleiders deze dagen hun uiterste best doen om alle tekorten op te heffen, maar dat gaat ook niet overal lukken. Het probleem is niet gisteren ontstaan en ook niet morgen opgelost."

Een circus

"Het wordt elk jaar erger met het lerarentekort", constateert Evers. "De actieplannen zijn pleisters geweest. Dat gaat enorm om werkdruk en het aantal lessen. De autonomie van docenten is enorm ingekrompen. Dat wil je niet. De actieplannen van de ministers beschermen de docenten niet. Het is een circus waar veel geld naar toe is gegaan. Het is ook onduidelijk waar gelden naartoe zijn gaan. De scholen en besturen die het goed doen lijden hier ook onder."

Dat we nu veel minder docenten hebben, zijn volgens Evers de zure vruchten van beleid uit het verleden. "Jarenlang is het salaris niet meegestegen en daardoor is de instroom bij de opleidingen achtergebleven."

Feedback, werkdruk en salaris

De uitstroom van nieuwe leraren is ook heel hoog. Veel jonge docenten stoppen na een paar jaar met voor de klas staan. Dit heeft volgens Hagoort te maken met de druk en de snelheid van het voor de klas gezet worden, terwijl er geen mankracht is om hen te begeleiden en de lage salarissen. "De jonge generatie heeft behoefte aan directe feedback. Ze willen weten hoe ze het doen en hoe ze hun lessen kunnen verbeteren. Daarin moeten we wel proberen te voorzien. En bij een aantrekkelijk beroep hoort ook een aantrekkelijk salaris"

"Leraren in opleiding mogen minder les geven, maar 30 procent krijgt die mogelijkheid niet. Het kan nu een excuus zijn dat die scholen ook met hun handen in haar zitten. Maar we waarschuwen hier al heel lang voor en dat was dus in het verleden geen argument", zegt Evers.

Bekijk hier de tv-reportage.

Regionaal overleg

Tussen de scholen zelf zitten ook grote verschillen, zelfs in dezelfde regio, vertelt Hagoort. Hij hoopt dan ook dat meerdere scholen uit de regio bij elkaar gaan zitten om de schaarste te verdelen. "Er worden onderling al afspraken over gemaakt, maar het kan altijd meer."

Wat volgens Hagoort wel een slecht idee is, is het groter maken van de klassen. Persoonlijk vindt hij dat het leerlingaantal niet meer dan 25 zou moeten zijn. "Daar moet je eigenlijk niet boven gaan. Maar dat gebeurt natuurlijk wel, ook onder druk van het lerarentekort."

Onderwijstijd

Een grotere klas heeft invloed op de leerling, maar ook op de docent. Bij meer kinderen in de klas wordt het beroep onaantrekkelijk en dat is wat je wil voorkomen, benadrukt Hagoort. "Je moet de aantrekkelijkheid van het beroep niet aantasten en de kwaliteit van het onderwijs wil je ook zoveel mogelijk overeind houden."

Daar zijn volgens de VO-raad-voorzitter verschillende oplossingen voor te bedenken. Hij denkt daarbij aan de routes naar een bevoegdheid sneller maken, docenten inzetten voor verschillende vakken, het uitbesteden van bepaalde taken en de onderwijstijd verminderen. "Nederlandse leraren geven vergeleken met leraren in andere landen veel lesuren en Nederlandse leerlingen krijgen ook veel lesuren. Dat noem je onderwijstijd. Ik denk dat je het vak aantrekkelijker zou maken als je die onderwijstijd vermindert en dan juist als gevolg kwalitatief betere lessen krijgt."

Lange termijn oplossingen

Dat scholen met noodgrepen werken om wel les te kunnen blijven geven, is volgens Evers acceptabel als het voor een beperkte periode is. "Ik snap de keuze voor lesweken van vier dagen en het tijdelijk niet geven van vakken. Maar dan moet er wel ook op de lange termijn een oplossing komen. Op dit moment is dat lange termijnperspectief er vaak niet."

Volgens Evers ligt er een belangrijke taak voor een nieuw kabinet. "Je moet normen stellen aan de kwaliteit van het onderwijs en handhaven. Dat gebeurt nu niet. Daar kwam wel verandering in door een nieuw wetsvoorstel, waarin wel over personeelsbeleid wordt gesproken. Ik hoop dat een nieuw kabinet het voort gaat zetten."

Om een beter loon af te dwingen staakt de leraren in het basis- en voortgezet onderwijs op 5 oktober. Het loonbod van het demissionair kabinet was 5 procent en dat vinden de bonden onvoldoende.

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."